Wyspy Kurylskie. Historia punktu zapalnego pomiędzy Rosją a Japonią

Kuryle składają się z 56 wysp, o łącznej powierzchni ponad 10 tysięcy kilometrów kwadratowych. Według danych sprzed ponad dekady, archipelag zamieszkuje niecałe dwadzieścia tysięcy mieszkańców. Wyspy Kurylskie są częścią rosyjskiego obwodu sachalińskiego.

Elementem spornym pomiędzy Federacją Rosyjską a Japonią są cztery wyspy: Iturup, Kunaszyr, Szikotan i Habomai, nazywane przez Japończyków "Terytoriami Północnymi", nienależącymi do archipelagu. Dla Rosjan tereny te noszą nazwę "Kuryli Południowych" i są integralną częścią całej grupy wysp.

Wzmianki o japońskim panowaniu na Kurylach pojawiły się prawie 400 lat temu. Archipelag w źródłach rosyjskich został opisany w XVII wieku. Roszczenia do wysp zgłaszała także Holandia - na przełomie XVII i XVIII wieku. Ostatecznie w walce o wyspy pozostały jednak wyłącznie Rosja i Japonia. Kuryle są przedmiotem nieustannej rywalizacji tych państw od XIX wieku. Z tego względu wciąż nie podpisały one pomiędzy sobą traktatu pokojowego, kończącego II Wojnę Światową.

Dalsza część artykułu pod materiałem wideo

Od XIX wieku wulkaniczny archipelag był na zmianę włączany do terytorium Rosji i Japonii. Sytuację zmieniła konferencja jałtańska, która odbyła się w lutym 1945 roku. Zgodnie z jej założeniami, ZSRR zaatakowało oddziały wojsk japońskich, znajdujące się na Kurylach, Sachalinie oraz w Mandżurii, 5 września 1945 roku, a więc trzy dni po kapitulacji Japonii.

Porozumienie w tej sprawie podpisano dopiero sześć lat później, podczas Konferencji w San Francisco w 1951 roku. Na mocy traktatu pokojowego, Japonia zrzekła się roszczeń do wysp Kurylskich, przekazując prawa do terytoriów ówczesnemu Związkowi Radzieckiemu. Według władz Japonii traktat ten nie dotyczył jednak czterech wysp, stanowiących do dziś tereny sporne.

Federacja Rosyjska trzykrotnie (w 1956, 2004 i 2006 roku) proponowała Japonii zrzeczenie się pretensji do części terytoriów spornych, w zamian za oddanie praw do pozostałych, większych wysp. Japońskie władze nie przystały na tę ofertę, wskazując, że "Terytoria Północne" powinny w całości należeć do Japonii.

Konflikt pomiędzy Federacją Rosyjską a Japonią dotyczący spornych terenów nasilił się po inwazji Moskwy na Ukrainę. Japońskie władze zaostrzyły swoją retorykę odnośnie toczącego się sporu, co spotkało się z reakcją Kremla. W czerwcu Rosyjskie Ministerstwo Spraw Zagranicznych poinformowało o zawieszeniu umowy z Japonią dotyczącej połowu ryb w okolicach Południowych Wysp Kurylskich. Niedawno Rosja odstąpiła także od umowy dotyczącej ruchu bezwizowego dla mieszkańców Japonii, udających się na Kuryle.