Wybory samorządowe 2024. Czy można głosować za granicą?

Pierwsza tura wyborów samorządowych odbędzie się 7 kwietnia 2024. Wyborcy będą mogli oddać głos w godzinach 7:00-21:00 w tysiącach lokali w kraju. Czy w wyborach samorządowych możliwe będzie głosowanie za granicą?

Kodeks wyborczy reguluje zasady głosowania w wyborach powszechnych, w tym w wyborach do samorządu terytorialnego. Artykuł 10 stanowi, kto ma prawo wybierania, czyli dysponuje czynnym prawem wyborczym. Jeśli chodzi o wybory do organów stanowiących jednostek samorządu terytorialnego, to takie prawo mają w przypadku wyborów do:

Dalsza część artykułu pod materiałem wideo

• rady gminy – obywatele polscy, obywatele Unii Europejskiej (niebędący obywatelami polskimi) oraz obywatele Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej, którzy najpóźniej w dniu głosowania kończą 18 lat oraz stale zamieszkują na obszarze danej gminy;
• rady powiatu i sejmiku województwa – obywatele polscy, którzy najpóźniej w dniu głosowania kończą 18 lat oraz stale zamieszkują na obszarze odpowiednio – tego powiatu i tego województwa.

Czynne prawo wyborcze w wyborach wójta w danej gminie ma osoba mająca prawo wybierania do rady tej gminy. 

Analogicznie w wyborach samorządowych nie zagłosuje osoba, która jest:

• pozbawiona praw publicznych prawomocnym orzeczeniem sądu,
• pozbawiona praw wyborczych prawomocnym orzeczeniem Trybunału Stanu,
• ubezwłasnowolniona prawomocnym orzeczeniem sądu. 

Czy wyborca, który w dniu organizowanych wyborów do rad jednostek samorządu terytorialnego, na wójtów, burmistrzów i prezydentów miast znajduje się poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej, może oddać głos?

Nie ma możliwości, by wyborcy, którzy w wyznaczonym dniu wyborów samorządowych przebywają poza granicami kraju mogli głosować na swoich kandydatów do rad w jednostkach samorządu terytorialnego. Dla uściślenia: nie zagłosują wówczas również na kandydatów na wójtów, burmistrzów i prezydentów miast. 

Wszystko dlatego, że głosowanie w wyborach samorządowych jest możliwe tylko na terenie kraju i czynne prawo wyborcze przysługuje jedynie obywatelom, którzy stale zamieszkują na danym obszarze. 

W spisie wyborców w danej gminie powinni znaleźć się wszyscy wyborcy, którzy mają czynne prawo wyborcze i zamieszkują na jej terenie na stałe. Niekoniecznie trzeba mieć meldunek w gminie, w której chce się głosować. 

W przypadku, gdy miejsce zamieszkania danej osoby różni się od miejsca zameldowania, może ona dopisać się do rejestru wyborców w gminie, w której na stałe mieszka. Trzeba przy tym spełnić następujące warunki:

• mieszkać w danej gminie na stałe, bez względu na miejsce zameldowania na pobyt stały;
• przebywać w danej gminie na stałe, ale nigdzie nie zamieszkiwać – odnosi się to do osób znajdujących się w kryzysie bezdomności;
• mieszkać na stałe w gminie, ale pod innym adresem niż zameldowanie na pobyt stały;
• być obywatelem państwa członkowskiego Unii Europejskiej (nie obywatelem polskim) i jednocześnie mieszkać na stałe w danej gminie.

Kodeks wyborczy nie dopuszcza możliwości głosowania za granicą w wyborach samorządowych. Jednak już poza granicami danej gminy, w której wyborca ma zameldowanie, jest to możliwe. Trzeba jedynie dopełnić odpowiednich formalności, by dopisać się do spisu wyborców i móc głosować w gminie stałego zamieszkania. Potrzebny będzie pisemny wniosek o wpis wraz z deklaracją, jaki składa się np. osobiście w urzędzie, listownie za pośrednictwem poczty, ale i można całą sprawę załatwić online, z wykorzystaniem aplikacji mObywatel.

We wniosku umieszcza się takie podstawowe dane jak:

• imię i nazwisko,
• numer ewidencyjny PESEL,
• obywatelstwo,
• adres stałego zamieszkania.

Złożenie wniosku o dopisanie się do spisu wyborców nie pociąga za sobą dodatkowych kosztów, a jednorazowe dokonanie tego powoduje, że będzie on obowiązywał także w kolejnych wyborach samorządowych. 

Najwygodniej wyborcom dopisywać się do spisu w danej gminie w aplikacji mObywatel lub na stronie mobywatel.gov.pl, gdzie należy wybrać usługę dopisania się do Centralnego Rejestru Wyborców (w skrócie CRW). System generuje kilka pytań, na które użytkownik udziela odpowiedzi. Pierwsze, najważniejsze dotyczy tego, co chcemy zrobić:

• zmienić stały obwód głosowania,
• dopisać się do Centralnego Rejestru Wyborców.

Pierwszą z odpowiedzi należy wskazać, jeśli chce się zawsze głosować w gminie, w której się mieszka, ale nie ma się meldunku. Druga będzie odpowiednia, jeśli nie posiada się obywatelstwa polskiego, ale mieszka w Polsce, w danej gminie, i jest się obywatelem UE lub Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej.