kartka z kalendarza(strona 3/3)

16 sierpnia od rana nieprzyjaciel utrzymuje nękający ostrzał artyleryjski i moździerzowy Starego Miasta. Niemcom udaje się opanować klasztor Kanoniczek przy Placu Teatralnym. Nie udają się próby odbicia budynku. Mjr Mieczysław Chyżyński „Pełka” odpiera silne ataki wroga na gmach Polskiej Wytwórni Papierów Wartościowych przy ul. Sanguszki z ulic Rybaki i Zakroczymskiej. Niemieckie natarcie na Rynek Starego Miasta załamuje się na zaciekle bronionych barykadach u wlotu ulic Podwale, Piwnej i Świętojańskiej.

15 sierpnia powstańcy odpierają ataki nieprzyjaciela. O godz. 10.00 Niemcy z niespotykaną dotychczas w tej częćci miasta siłą atakują północne Śródmieście. Uderzają od północy - wzdłuż Żelaznej, Walicowa, Ciepłej, Rynkowej i Granicznej oraz od zachodu - wzdłuż Srebrnej, Siennej, Pańskiej, Prostej, Łuckiej i Grzybowskiej. Równocześnie Niemcy ostrzeliwują pozycje powstańcze, zwłaszcza Dworzec Pocztowy i Dom Kolejowy. Oddziałom kpt. Wacława Stykowskiego „Hala” i oddziałom ze Zgrupowania „Chrobry II” udaje się odeprzeć wroga na pozycje wyjściowe.

W nocy z 13 na 14 sierpnia lotnictwo alianckie dokonuje zrzutów nad Śródmieściem. O godz. 10.30 Komendant Główny AK gen. Tadeusz Komorowski "Bór" wydaje rozkaz marszu na odsiecz walczącej stolicy oddziałom z podwarszawskich okręgów AK. Niemcy kontynuują natarcie na Stare Miasto od zachodu. Uderzają z Leszna, przez Tłomackie w kierunku Bielańskiej.

Z chwilą ostatecznego upadku Stawek zamyka się pierścień wojsk niemieckich wokół Starego Miasta. Wieczorem żołnierze Batalionu "Gustaw" wprowadzają na ul. Kilińskiego niemiecki pojazd pancerny, porzucony przez załogę nieprzyjaciela przy barykadzie na Podwalu. Wypełniony materiałem wybuchowym pojazd eksploduje na wysokości domu nr 1. Ginie prawie 300 osób, żołnierze i ludność cywilna.

11 sierpnia generalne natarcie Niemcy kierują na ul. Okopowa, w rejon cmentarzy i ruin getta. Wobec przewagi nieprzyjaciela, oddziały ppłk. Jana Mazurkiewicza "Radosława" z ciężkimi stratami wycofują się w kierunku ul. Stawki. Obrona Woli upada, a ul. Stawki staje się najbardziej wysuniętym na zachód odcinkiem osłaniającym Stare Miasto.

10 sierpnia na Woli, mimo naporu nieprzyjaciela, powstańcy utrzymują placówki przy ul. Okopowej, w rejonie cmentarzy i na Stawkach. Na Powiślu oddziały powstańcze umacniają swe pozycje.

9 sierpnia w Śródmieściu, z lokalu przy Placu Dąbrowskiego, zaczyna nadawać Polskie Radio. W Śródmieściu i na Powiślu Powstańcy skutecznie odpierają ataki wroga. Na Starym Mieście udaje się powstrzymać natarcie od strony Mostu Kierbedzia przez Plac Zamkowy. Ratusz i ul. Miodowa są pod silnym ostrzałem wroga. W godzinach popołudniowych niemieckie lotnictwo bombarduje Rynek Starego Miasta.

8 sierpnia nieprzyjaciel od rana naciera z wielu stron na Stare Miasto - Tłomackiem, Bielańską, przez Plac Teatralny na Ratusz oraz od strony ul. Rybaki. Wieczorem oddziały niemieckie wycofują się na pozycje wyjściowe. W Śródmieściu powstańcy ze Zgrupowania "Chrobry II" zajmują budynek Dyrekcji Wodociągów i Kanalizacji przy Placu Starynkiewicza.

W nocy z 5 na 6 sierpnia izolowany dotychczas Mokotów odzyskuje łączność ze Śródmieściem. Kanałami ze Śródmieścia przedostaje się na Mokotów komendantka składnicy meldunkowej w Al. Jerozolimskich, Elżbieta Ostrowska "Ela". O godz. 6.00 rusza natarcie oddziałów gen. Reinefartha na cmentarze. Niemcy wypierają z nich powstańców, ale wkrótce oddziały ze Zgrupowania "Radosław" odbijają cmentarze Ewangelicki i Kalwiński. Gen. Tadeusz Komorowski "Bor" podejmuje decyzję o ewakuacji Komendy Głównej AK i Delegatury z dotychczasowej siedziby w fabryce Kamlera na Woli w kierunku Starego Miasta. Nowa kwatera Komendy Głównej mieści się teraz w szkole przy ul. Barokowej 6.

5 sierpnia po godz. 1. w nocy odbywają się pierwsze zrzuty lotnicze, zapowiedziane poprzedniego dnia drogą radiową. Trzy brytyjskie samoloty zrzucają ładunki w rejon cmentarzy, Szpitala Wolskiego i Fortu Bema.

4 sierpnia trwają ciężkie walki w Al. Jerozolimskich. Od Mostu Poniatowskiego ku Grójeckiej przebija się od rana niemiecka jednostka 19. dywizji pancernej. W nocy z 3 na 4 sierpnia Powstańcy opanowują parter gmachu PAST-y przy ul. Zielnej. Po zaciętej walce, o świcie Powstańcy opuszczają budynek.

3 sierpnia na Okęcie przybywa brygada RONA (Russkaja Oswoboditielnaja Narodnaja Armia) pod dowództwem renegata, gen. SS Bronisława Kamińskiego. Na Ochocie, w Śródmieściu i na Woli nieprzyjaciel wykorzystuje ludność cywilną jako "żywe tarcze", osłaniające natarcie niemieckich czołgów przed ogniem Powstańców. Oddziały wroga podpalają domy i mordują ludność cywilną, głownie na Woli, Mokotowie i Ochocie.

1 sierpnia o godz. 7.00 - łączniczki alarmowe otrzymują rozkaz Komendanta Okręgu Warszawskiego AK płk. dypl. Antoniego Chruściela "Montera" - o ustaleniu Godziny "W" na 1 sierpnia, godzina 17.00. Mobilizacja natrafia na trudności w postaci braku broni, czasu na jej wydobycie i zebranie plutonów. Godzina "W" - wybucha Powstanie Warszawskie, nazywane początkowo sierpniowym.

31 lipca do stolicy przybywa gen. por. lotn. Reiner Stahel, mianowany przez Hitlera dowódcą wojskowym garnizonu Warszawy. Ma rozkaz obrony węzła warszawskiego przed ewentualnym powstaniem wszystkimi dostępnymi siłami i środkami walki.

27 lipca Niemcy opanowują panikę. Do miasta wracają ewakuowane uprzednio oddziały niemieckiej policji i SS. Zaczynają działać urzędy. Armia Czerwona opanowuje Garwolin i rozpoczyna przygotowania do przeprawy na zachodni brzeg Wisły pod Magnuszewem. Niemieckie jednostki zmotoryzowane napływają w rejon Modlina i Młocin. Posiłki pancerne grupowane są w Skierniewicach i Żyrardowie.

28 lipca wczesnym rankiem rozkaz płk. Antoniego Chruściela "Montera" dociera do oddziałów. Akcja mobilizacyjna przebiega szybko i sprawnie. Po kilkunastu godzinach tysiące ludzi czekają we wszystkich częściach miasta na ustalenie Godziny "W" i rozkaz uderzenia.

30 lipca jednostki korpusu sowieckiego docierają na dalekie przedpola Pragi, w rejon Radzymina, Wołomina i Okuniewa. W Śródmieściu pojawia się po raz pierwszy, w jawnym kolportażu ulicznym, konspiracyjna dotychczas prasa polska.