Spory spadek religijności wśród młodych. Są wyniki badań

Według badań CBOS-u, w okresie 1992-2021 w Polsce obserwowany był powolny spadek poziomu wiary religijnej - z 94 proc. do 87,4 proc. i szybszy spadek praktyk religijnych - z 69,5 proc. do 42,9 proc. Najgwałtowniej wzrasta liczba niepraktykujących wśród osób w wieku 18-24 lata - w życiu religijnym uczestniczy tylko 23 proc. (we wcześniejszym badaniu - 69 proc.). W badaniu wzięło udział 1000 losowych osób.

Coraz więcej niewierzących. Wierzący wciąż w większości

Rosnący odsetek niewierzących wynosi obecnie 12,5 proc. Zaznaczono, że "na przestrzeni prawie trzydziestu lat, odsetki deklaracji wiary, choć spadają, utrzymują się na bardzo wysokim poziomie: w marcu 1992 roku wierzący oraz głęboko wierzący stanowili łącznie 94 proc. ogółu badanych, a w sierpniu 2021 roku - 87,4 proc.".

Z badania wynika, że kobiety były i pozostały bardziej wierzące, niż mężczyźni. "Wydaje się, że w skali ogólnospołecznej awans edukacyjny kobiet czy protesty kobiet przeciwko zaostrzaniu prawa antyaborcyjnego nie spowodowały znacząco szybszego spadku poziomu ich wiary religijnej w porównaniu do poziomu wiary mężczyzn" - wskazuje CBOS.

Zobacz także: Rejestr ciąż? Posłanka KO bije na alarm

Zaznaczono, że "proces utraty wiary przebiega stosunkowo najszybciej wśród osób z wyższym wykształceniem, wolniej - wśród tych z wykształceniem średnim, a najwolniej - z wykształceniem podstawowym lub zawodowym".

Bardziej dynamicznie zmiany dokonują się w największych miastach, gdzie w 1992 roku odnotowano 91 proc. wierzących, a obecnie to 72,5 proc. W mniejszych miejscowościach poziom wiary religijnej także spadł, ale jedynie o około 6 punktów procentowych. Już więcej, niż co czwarty mieszkaniec Warszawy, Krakowa, Łodzi, Wrocławia i Poznania deklaruje, że nie wierzy.

Spadek liczby praktykujących

Z badania wynika, że spada odsetek regularnie praktykujących (kilka razy w tygodniu oraz raz w tygodniu) – z 69,5 proc. w marcu 1992 roku do 42,9 proc. w sierpniu 2021 roku, częściowo na rzecz praktykujących nieregularnie, natomiast rośnie odsetek niepraktykujących, który w 2021 roku wyniósł 24,1 proc.

Od maja 2020 roku notowane jest przyspieszenie procesu zarzucania praktyk religijnych – niemal każdego miesiąca odsetek deklaracji niepraktykowania przekracza 20 proc. Poza nagłośnieniem skandali pedofilskich w Kościele na ograniczanie praktyk religijnych wpłynęła także epidemia COVID-19.

Więcej praktykujących wśród kobiet

CBOS wskazuje, że kobiety praktykowały i praktykują bardziej regularnie niż mężczyźni. Jednak zarówno wśród kobiet, jak i wśród mężczyzn od 2019 roku widać zauważalne przyspieszenie porzucania praktyk. Z badań wynika, że "im wyższy poziom wykształcenia, tym niższy był i jest poziom regularnych praktyk religijnych, a wyższy niepraktykowania".

Wśród osób z wyższym wykształceniem szybko przybywa niepraktykujących (wzrost z 15,7 proc. w 1992 roku do 29 proc. w 2021 roku); wśród osób z wykształceniem średnim najszybciej ubywa praktykujących regularnie (z 62,5 proc. w 1992 roku do 36,9 proc. w 2021 roku). W największych miastach 27,4 proc. praktykuje regularnie, a odsetek niepraktykujących sięgnął 40,7 proc.

"Oznacza to, że czterech na dziesięciu mieszkańców Warszawy, Krakowa, Łodzi, Wrocławia i Poznania nie ma żadnego kontaktu z Kościołem" - wynika z badania CBOS.

Bardzo duże spadki liczby wierzących wśród młodych

W kategorii wiekowej 18-24 lata spada odsetek wierzących – z 93 proc. w 1992 roku do 71 proc. w pierwszych ośmiu miesiącach 2021 roku, a rośnie niewierzących – z 6,7 proc. w 1992 roku do 28,6 proc. obecnie. Wśród osób w wieku 25-34 lata odsetek wierzących spadł z 94 proc. do 82 proc., a wśród najstarszych, w wieku 65 lat lub więcej - z 97,3 proc. do 94,6 proc., a więc o niecałe 3 punkty procentowe.

Poziom praktyk religijnych wśród młodych respondentów w wieku 25-34 lata był jeszcze nieco niższy: w 1992 roku - 62 proc. regularnie praktykujących i 8 proc. niepraktykujących, natomiast obecnie wartości te wynoszą odpowiednio 26 i 30 proc.

"Najmłodsza Polska jest już niemal w jednej trzeciej niewierząca"

Jak podają autorzy badań, nie można wykluczyć, że dla najmłodszych badanych, w wieku 18-24 lata, którzy w dużej części mieszkają z rodziną i jeszcze się uczą, zarzucenie praktykowania jest elementem emancypowania się spod wpływów rodziny i najbliższego środowiska. U nich proces toczy się szybciej, ale mniej równomiernie. W najmłodszej grupie wiekowej spada odsetek regularnie praktykujących – z 69 proc. do 23 proc. – i rośnie niepraktykujących – z 7,9 proc. do 36 proc.

Jednak również wśród najstarszych, w wieku 65 lat lub więcej, poziom praktyk spadł – z 72,8 proc. regularnie praktykujących w 1992 roku do 56 proc. obecnie, a odsetek niepraktykujących w tym okresie wzrósł z 8,7 proc. do 17,5 proc. Spadki są zauważalne we wszystkich grupach wiekowych. Wśród najmłodszych dorosłych spadki są najbardziej gwałtowne.

Z badania CBOS wynika, że większe zmiany obserwowane są w kohorcie millenialsów (urodzonych między 1980 a 1996 rokiem), a największe w kohorcie najmłodszej (urodzonych w roku 1997 lub później). "Ta najmłodsza Polska jest już niemal w jednej trzeciej niewierząca" - wskazuje CBOS.