Rosja rozpycha się na Bliskim Wschodzie. Chce zagrać na nosie USA i zyskać kartę przetargową w rozgrywce z Zachodem

Władimir Putin coraz mocniej rozpycha się na Bliskim Wschodzie. Nie tylko bombarduje rebeliantów w Syrii i wspiera reżim prezydenta Baszara al-Asada, ale buduje swoje wpływy w Egipcie, Libii i Turcji. Wszystko po to, by podważyć supermocarstwową rolę USA i przywrócić znany z XIX-wiecznej Europy koncert mocarstw. Tym razem jednak w skali globalnej, w którym Moskwa mogłaby odgrywać równorzędną rolę.

Taki obraz wyłania się z analizy prestiżowego magazynu "Foreign Policy". Kreml kieruje swoją uwagę na Bliski Wschód, bo tam może podminować hegemonię Stanów Zjednoczonych (czy szerzej - Zachodu), nie ryzykując wielkiej wojny, jaką musiałyby się skończyć podobne działania w Europie Wschodniej. Nie licząc Syrii, od miesięcy znajdującej się w centrum światowej uwagi, Rosja w spektakularny sposób powróciła do Egiptu, z którego została wyrzucona w latach 70. ubiegłego wieku, kiedy ówczesny egipski prezydent Anwar Sadat zerwał współpracę z ZSRR i usunął z kraju wszystkich radzieckich doradców.

Teraz w październiku na egipskim Półwyspie Synaj odbyły się pierwsze w historii wspólne ćwiczenia sił zbrojnych obu państw, co zresztą wywołało niepokój Izraela. Kreml od początku wspierał przywódcę Egiptu Abda al-Fattaha as-Sisiego, który odsunął od władzy zwycięskie po Arabskiej Wiośnie, islamistyczne Bractwo Muzułmańskie. Kair odwdzięczył się nie tylko zacieśnieniem więzów dyplomatycznych, ale również pokaźnymi zakupami uzbrojenia, w tym systemów dla odkupionych od Francji okrętów desantowych typu Mistral.

Interesy obu państw zazębiają się w rozdartej wojną domową Libii, gdzie Egipt wspiera kontrolujące wschodnie połacie kraju władze w Tobruku. Kreml prawdopodobnie pomaga zbroić siły gen. Chalify Haftara, które są zbrojnym ramieniem tej frakcji. A wszystko na przekór USA, popierających powstały pod auspicjami ONZ Rząd Jedności Narodowej w Trypolisie, z którym Tobruk do dziś nie może dojść do porozumienia. Dla Moskwy budowanie wpływów w Libii to również karta przetargowa w rozgrywce z Zachodem.

Wielkim sukcesem Putina można nazwać ocieplenie stosunków z Turcją, w końcu członkiem NATO i formalnie bliskim sojusznikiem Stanów Zjednoczonych. Tak naprawdę dziś tureckiego prezydenta Recepa Tayyipa Erdogana o wiele więcej łączy z Władimirem Putinem niż z zachodnimi przywódcami. Zresztą oba regionalne mocarstwa łączą interesy gospodarcze, jak i częściowo polityczne. Putin może mieć poczucie uzasadnionej satysfakcji, że wbija klin między Ankarę a Zachód.

Na tym jednak nie koniec, bo według agencji Reuters Rosji udało się przekabacić nawet Arabię Saudyjską, przynajmniej w zakresie koordynowania działań mających na celu stabilizację cen ropy na światowych rynkach. Co więcej, Saudowie ponoć liczą, że Kreml wywrze presję na Iran, by robił to samo.

Dlaczego Moskwie tak zależy na wzmacnianiu swojej pozycji na Bliskim Wschodzie? Wbrew temu, co twierdził Donald Trump w jednej z przedwyborczych debat, Rosja nie przejęła od USA tego newralgicznego regionu, choć w ciągu ostatnich dwóch lat jej wpływy urosły niepomiernie. Po pierwsze, stoją za tym twarde interesy gospodarcze - sprzedaż uzbrojenia i projekty energetyczne. Po drugie, Kreml widzi w sunnickim ekstremizmie długofalowe zagrożenie, które może destabilizować najbliższe sąsiedztwo u rosyjskich granic, angażuje się więc w jego zwalczanie. Po trzecie wreszcie, na co zwraca uwagę "Foreign Policy", Putin chce uczynić z Bliskiego Wschodu kartę przetargową, której mógłby użyć w rozgrywce z Zachodem np. do uzyskania koncesji względem Ukrainy czy łagodzenia sankcji gospodarczych.

Moskwa pręży też muskuły na zewnątrz, by odwracać uwagę społeczeństwa od postępującego kryzysu gospodarczego. Z pewnością była to jedna z istotnych przesłanek stojących za ostatnią wyprawą grupy okrętów wojennych - z lotniskowcem "Admirał Kuzniecow" na czele - do Syrii. Budowanie poczucia dumy i mocarstwowej pozycji Rosji na arenie międzynarodowej ma maskować dotkliwe problemy wewnętrzne, choć nie da się utrzymywać takiego stanu rzeczy bez końca. Poza tym to właśnie kurczące się możliwości finansowe mogą w długiej perspektywie ukrócić bliskowschodnie eskapady Kremla.

Tak czy inaczej, na razie przyszły gospodarz Białego Domu, czy to będzie Donald Trump czy Hillary Clinton, stanie w obliczu konieczności odbudowania amerykańskich wpływów na Bliskim Wschodzie. Można śmiało przypuszczać, że każde z nich ma na ten swoisty ból głowy zupełnie inne panaceum.