Rosja i USA wymieniły ważnych więźniów. Żona polskiego "szpiega": Chciałabym, aby wymieniono także mojego męża

Mimo wojny w Ukrainie i największej od dekad konfrontacji pomiędzy Rosją a Stanami Zjednoczonymi kraje te w środę dokonały wymiany skazanych obywateli. Trevor Reed był skazany za narażenie życia rosyjskich milicjantów podczas rzekomej pijackiej rozróby w Moskwie. Konstantin Jaroszenko to z kolei ważny dla Rosjan pilot, którego 12 lat temu amerykańskie służby specjalne pojmały w Afryce. Zarzut dotyczył przemytu narkotyków, ale w jego sprawie pojawiają się wątki rosyjskiego handlarza bronią Wiktora Buta.

Rosyjska telewizja Zwiezda pokazała nagranie z wymiany skazanych na lotnisku. Widać na nim rzecz zadziwiającą - negocjatorzy obu stron w zamaszystym geście przypieczętowują "transakcję" uściskiem dłoni.

- Dlaczego Polska nie mogłaby zawalczyć w podobny sposób o swojego obywatela? Mąż przebywa w kolonii karnej razem z Paulem Whealanem, również skazanym za szpiegostwo. Wobec Amerykanina administracja USA stale informuje o presji wywieranej na Rosjanach, o staraniach o jego zwolnienie. W sprawie Mariana słyszę tylko, że nic nie da się zrobić. Przecież podobno Polska łapie jakichś ważnych rosyjskich szpiegów. Czytam o tym w mediach - mówi WP Magdalena Radzajewska.

- Mąż co jakiś czas dzwoni do domu. Dowiedziałam się, że podczas ich wspólnego pobytu w karcerze Rosjanie nakręcili o nich materiał. Pokazano obu "szpiegów" z kamer monitoringu w więzieniu. Sugerowano, że coś knują. To kolejny absurd - mówi dalej żona polskiego więźnia.

Polak w rosyjskiej kolonii karnej. Czy dojdzie do wymiany?

Od czasu aresztowania państwo Radzajewscy widzieli się tylko raz, przed głównym procesem. Utrzymują sporadyczny kontakt, gdy władze więzienia zgodzą się rozpatrzeć pozytywnie podanie o telefon do domu. - Nie udało mi się uzyskać wizy, dzięki której mogłabym odwiedzić męża. Zresztą teraz ze względu na wojenne okoliczności chyba nie odważyłabym się pojechać - dodaje Radzajewska.

Marian Radzajewski to handlowiec z Podlasia, ojciec szóstki dzieci. We wrześniu 2019 roku został prawomocnie skazany za szpiegostwo na szkodę Rosji. Federalna Służba Bezpieczeństwa zatrzymała go w warsztatach w Moskwie, podczas zakupu części uzbrojenia wojskowego. Nie przyznał się do winy. Twierdził, że celem transakcji był zakup części zamiennych rosyjskich samochodów, a zakazane przedmioty podrzucili agenci służb specjalnych. W transakcji Polakowi towarzyszyła Białorusinka, której o dziwo wówczas nie zatrzymano. Akcję schwytania "polskiego szpiega" nagłośniły rosyjskie media.

Sprawę Radzajewskiego opisaliśmy w WP szczegółowo, wskazując na wątki sugerujące, że Polak mógł zostać uwikłany w intrygę służb. Prawdopodobnie, podobnie jak kilku Amerykanów, stał się zakładnikiem politycznym Rosji. Służby Putina mogą kolekcjonować takie osoby z myślą o przyszłych wymianach.

Sugerują to wydarzenia wokół negocjacji o uwolnienie Trevora Reeda i Paula Whealana. Na pewnym etapie rosyjscy przedstawiciele po prostu pokazali listę osób przebywających w amerykańskich więzieniach, wobec których oczekują wymiany. W listopadzie 2020 roku Whealan posługując się prawdopodobnie nielegalnie zdobytą w więzieniu komórką, zadzwonił do dziennikarza stacji ABC News. Poinformował, że jego skazanie było reakcją rosyjskich służb na serię zatrzymań ich agentów.

Amerykanie dopięli swego. Co robi Polska?

Po uwolnieniu Trevora Reeda prezydent Joe Biden i sekretarz stanu USA Antony Blinken publicznie przekazali, że trwają prace nad uwolnieniem Paula Whelana (wspomniany współwięzień Polaka). Blinken podnosił tę sprawę przy każdym spotkaniu z Rosjanami. Podczas spotkań z rodzinami "zakładników" dodawał im otuchy, zapewniając, że to priorytet dla dyplomacji prezydenta.

Zupełnie inaczej zachowują się polskie władze wobec sprawy Mariana Radzajewskiego. Do dziś uzyskaliśmy jedynie zapewnienie z MSZ, że Radzajewski "znajduje się pod opieką konsularną". Oznacza to, że pracownik ambasady przekazuje mu pieniądze na zakup różnych rzeczy potrzebnych do przetrwania w rosyjskim więzieniu.

Zapytaliśmy Ministerstwo Spraw Zagranicznych, co wiadomo na temat aktualnej sytuacji więzionego Polaka. "Konsul RP w Moskwie pozostaje w stałym kontakcie z obywatelem RP. Ostatnia wizyta konsula w kolonii karnej miała miejsce 25 stycznia 2022 roku. Według informacji polskiej służby konsularnej, obywatel polski nie skarży się na działania władz penitencjarnych, które byłyby sprzeczne z konwencją praw człowieka, a jego aktualna sytuacja (także po 24 lutego br.) nie uległa pogorszeniu" - poinformowało nas biuro prasowe MSZ.

Radzajewska twierdzi, że w sprawie męża nic się dzieje. Pisała do prezydenta Andrzeja Dudy, ministerstwa Spraw Zagranicznych oraz Ministerstwa Sprawiedliwości. Ten ostatni resort przekazał stronie rosyjskiej wniosek skazańca oraz jego żony, dotyczący możliwości odbywania reszty kary w polskim więzieniu. Rosjanie nie odpowiedzieli.

Tomasz Molga, dziennikarz Wirtualnej Polski