Przełomowe odkrycie archeologiczne w Turcji. Łowcy-zbieracze eksperymentowali z miedzią

W 2021 roku archeolodzy pracujący w Gre Filla, w południowo-wschodniej Anatolii, dokonali odkrycia, które może zrewolucjonizować naszą wiedzę o wczesnej metalurgii. W warstwie osadów sprzed około 10 800 lat znaleziono fragment szkliście stopionej gleby i miedzi. To znalezisko sugeruje, że łowcy-zbieracze mogli eksperymentować z obróbką metali znacznie wcześniej, niż dotychczas przypuszczano.

Dotychczas uważano, że pierwsze celowe wytopy metali miały miejsce w Europie około 5000 r. p.n.e. Jednak odkrycia z Gre Filla mogą przesunąć ten proces o kilka tysięcy lat wstecz. W latach 2018–2023 archeolodzy znaleźli tam liczne ślady wczesnej obróbki miedzi, w tym koraliki i małe paleniska. Szczególnie interesujące były miedziany pręt i bryła gleby ze śladami stopionej miedzi.

Analiza chemiczna wykazała obecność mikroskopijnych kropelek miedzi oraz trydymitu, minerału powstającego w temperaturach powyżej 850 stopni Celsjusza. To dowód, że mieszkańcy Gre Filla mogli eksperymentować z obróbką metali znacznie wcześniej, niż sądzono. Jednak nie wszyscy naukowcy są przekonani, że wytop był zamierzony.

Niektórzy badacze sugerują, że miedź mogła zostać stopiona przypadkowo, gdy ruda znalazła się zbyt blisko ognia. Na stanowisku nie znaleziono typowych odpadów metalurgicznych, takich jak żużel, ani pozostałości pieca. Możliwe jest, że pręt powstał ze stopienia i odlania rodzimej miedzi, naturalnie występującej w przyrodzie.

Bez względu na to, czy wytop był zamierzony, czy przypadkowy, odkrycie to rzuca nowe światło na początki metalurgii. Według archeologa Üftade Muşkara sugeruje ono, że proces ten był bardziej stopniowy i eksperymentalny, niż wcześniej sądzono. To dowód, że technologiczna ciekawość istniała już na długo przed rozwojem rolnictwa i powstaniem pierwszych miast.

Źródło: National Geographic