Nie żyje sędzia prof. Adam Strzembosz. Miał 95 lat

O śmierci prof. Strzembosza poinformował były prezes Izby Karnej SN Stanisław Zabłocki. "Nie potrafię na razie zebrać myśli. Ogromny smutek i żal" - napisał w mediach społecznościowych.

Minister sprawiedliwości, prokurator generalny Waldemar Żurek na piątkowym briefingu powiedział, że przed chwilą dotarła do niego informacja o śmierci prof. Strzembosza, którego nazwał "legendą polskiego wymiaru sprawiedliwości".

Adam Strzembosz (ur. 11 września 1930 w Warszawie) – wybitny polski prawnik, sędzia i profesor nauk prawnych, znany przede wszystkim jako pierwszy Prezes Sądu Najwyższego wolnej Polski (1990–1998).

Urodzony w Warszawie, ukończył studia prawnicze na Uniwersytecie Warszawskim w 1953 roku. Karierę w wymiarze sprawiedliwości rozpoczął w 1956 roku, pracując jako asesor, a następnie sędzia, specjalizując się w sprawach nieletnich. Tytuł doktora uzyskał w 1969 roku, a habilitację w 1979.

W latach 80. aktywnie zaangażował się w działalność opozycyjną, współtworząc struktury "Solidarności" w Ministerstwie Sprawiedliwości i uczestnicząc w pracach Centrum Obywatelskich Inicjatyw Ustawodawczych Solidarności. Był również kluczowym uczestnikiem obrad Okrągłego Stołu, przewodnicząc podzespołowi ds. reformy prawa i sądów.

Po upadku komunizmu, w 1989 roku został wiceministrem sprawiedliwości, a rok później objął stanowisko I Prezesa Sądu Najwyższego, gdzie odegrał fundamentalną rolę w odbudowie autorytetu sądownictwa. Był również przewodniczącym Krajowej Rady Sądownictwa (1994–1998). W 1995 roku kandydował w wyborach prezydenckich.

Po zakończeniu kadencji Prezesa SN powrócił do pracy naukowej na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim jako profesor. W późniejszych latach publicznie krytykował reformy sądownictwa prowadzone przez Prawo i Sprawiedliwość, stając się jednym z symboli obrony niezależności wymiaru sprawiedliwości.

Czytaj także: Zbigniew Ziobro krytykuje prof. Adama Strzembosza. Wypomina mu przeszłość

Profesor Adam Strzembosz i prezydent Andrzej Duda wielokrotnie ścierali się w publicznej debacie, zwłaszcza w kwestii reformy sądownictwa i stanu praworządności w Polsce.

Prof. Strzembosz wielokrotnie i otwarcie krytykował działania Andrzeja Dudy, zarzucając mu wielokrotne łamanie Konstytucji. Wymieniał tu m.in. ułaskawienie Mariusza Kamińskiego, odmowę przyjęcia przysięgi od dwóch prawidłowo wybranych sędziów Trybunału Konstytucyjnego, powoływanie "dublerów" na stanowiska sędziów TK oraz aprobowanie zmian w ustroju sądów powszechnych, które były sprzeczne z zasadami prawa i uczciwości.

Strzembosz stwierdził, że prezydent "nie ma tytułu moralnego, by oskarżać kogokolwiek innego o złamanie konstytucji". W kontekście medialnej reformy i orędzia noworocznego Andrzeja Dudy, Strzembosz ocenił, że odwoływanie się prezydenta do Konstytucji "wygląda dość żałośnie", ponieważ sam nie wywiązywał się ze swojej roli strażnika Konstytucji.

Prezydent Duda wielokrotnie zarzucał prof. Strzemboszowi odpowiedzialność za brak pełnej dekomunizacji polskiego sądownictwa po 1989 roku. Duda twierdzi, że słowa Strzembosza o tym, że "wymiar sprawiedliwości i środowisko sędziowskie oczyści się samo", doprowadziły do pozostania na stanowiskach sędziów z czasów PRL, w tym tych, którzy orzekali w stanie wojennym. Prezydent Duda insynuował nawet, że Strzembosz "ma wielkie doświadczenie w podtrzymywaniu komuny".

Profesor Strzembosz odpierał te zarzuty, tłumacząc, że w tamtym okresie brakowało politycznej woli i możliwości do masowych "czystek", a on sam dążył do stopniowego odchodzenia starszych sędziów na emeryturę. Wskazywał również na niekonsekwencje w krytyce Dudy, np. przypominając, że Andrzej Kryże, sędzia orzekający w stanie wojennym, był wiceministrem sprawiedliwości w rządach Zjednoczonej Prawicy. Strzembosz podkreślał, że za jego prezesury w Sądzie Najwyższym doszło do dużej "czystki" sędziów, którzy odeszli w stan spoczynku.