Matura ustna a pisemna. Najważniejsze różnice

Matury odbywają się w dwóch częściach - ustnej oraz pisemnej. Ponadto w 2024 roku - podobnie, jak przed rokiem - będą one organizowane w dwóch formułach - tzw. nowej, zgodnej ze zmianami wprowadzonymi przez reformę edukacji z 2017 roku oraz starej, która jest nazywana "maturą po gimnazjum".

Pisemny egzamin dojrzałości na poziomie podstawowym zdają wszyscy abiturienci z takich przedmiotów jak:

• język polski,
• matematyka,
• język obcy nowożytny.

Dodatkowo, maturzyści muszą zdawać co najmniej jeden (a maksymalnie 6) egzamin z dowolnego przedmiotu na poziomie rozszerzonym. Oprócz tego przystępują do obowiązkowej ustnej matury 2024 z: języka polskiego oraz języka obcego nowożytnego.

Każdy maturzysta może wybrać 6 dodatkowych przedmiotów na poziomie rozszerzonym. Egzaminy obejmują następujące przedmioty:

• biologia,
• chemia,
• filozofia,
• fizyka,
• geografia,
• historia,
• historia muzyki,
• historia sztuki,
• informatyka, ‎
• język angielski, francuski, hiszpański, niemiecki, rosyjski, włoski (na poziomie rozszerzonym albo poziomie dwujęzycznym)
• język łaciński i kultura antyczna,
• język białoruski, litewski, niemiecki, ukraiński jako język mniejszości narodowej,
• język łemkowski jako język mniejszości etnicznej,
• język kaszubski jako język regionalny,
• język polski,
• matematyka,
• wiedza o społeczeństwie.

W części ustnej abiturient może natomiast zdawać dodatkowo:

• Bez określania poziomu albo na poziomie dwujęzycznym: język angielski, język francuski, język hiszpański, język niemiecki, język rosyjski, język włoski.
• Jako język mniejszości narodowej bez określania poziomu: język białoruski, język litewski, język niemiecki, język ukraiński.
• Jako język mniejszości etnicznej bez określania poziomu: język łemkowski.
• Jako język regionalny bez określania poziomu: język kaszubski.

Egzaminy pisemne z przedmiotów obowiązkowych trwają od 2 do nawet 4 godzin, jak w przypadku egzaminu dojrzałości z języka polskiego na poziomie podstawowym. Na rozszerzonym egzaminy z języka polskiego oraz informatyki trwają 3,5 godziny. W przypadku wszystkich przedmiotów dodatkowych, poza informatyką, matura zajmuje 3 godziny, a najmniej czasu abiturienci mają na napisanie egzaminu z języka obcego podstawowego – 2 godziny. Na język obcy na poziomie rozszerzony otrzymują o pół godziny dłużej.

W przypadku części ustnej matury w 2024 roku z języka polskiego, którą abiturient zdaje bez określania poziomu, podobnie jak egzamin z języka mniejszości narodowej, języka mniejszości etnicznej lub języka regionalnego, czas trwania egzaminu wynosi 30 minut. Z tego kwadrans przeznaczono na przygotowanie wypowiedzi, a następne 15 minut – na sam egzamin i rozmowę z członkami komisji. Matura ustna z języka obcego nowożytnego trwa zaledwie 15 minut: 2 pierwsze minuty to krótka rozmowa, a kolejne – wykonanie zadań z wylosowanego zestawu.

Pisemna matura z języka polskiego na poziomie podstawowym obejmuje rozumienie tekstu na około 1000 słów o charakterze publicystycznym lub popularnonaukowym. Maturzysta ma do rozwiązania również test pytań otwartych oraz zamkniętych. Drugim elementem egzaminu jest sprawdzenie umiejętności napisania tekstu – rozprawki lub interpretacji tekstu poetyckiego.

Egzamin pisemny z języka polskiego na poziomie rozszerzonym polega dodatkowo na napisaniu własnego tekstu na podstawie treści zawartej w arkuszu maturalnym. Pisemna wypowiedź nie może być krótsza niż 250 słów.

Matura pisemna z matematyki na poziomie podstawowym, obowiązkowym, składa się z zadań zamkniętych i otwartych.

Inaczej jest na maturze pisemnej z języka obcego. Składa się z czterech części:

• rozumienia ze słuchu tekstu (15 zadań bez względu na poziom),
• rozumienia tekstów pisanych (20 zadań na poziomie podstawowym i 18 zadań na poziomie rozszerzonym),
• znajomości środków językowych (13 zadań na poziomie podstawowym i o jedno więcej na poziomie rozszerzonym),
• jedna dłuższa wypowiedź pisemna na 100-150 słów na poziomie podstawowym oraz 200-250 słów na poziomie rozszerzonym.

W przypadku egzaminu ustnego z języka polskiego zespół egzaminujący sprawdza umiejętność tworzenia wypowiedzi na określony temat – inspirowany utworem literackim, jego fragmentem albo innym tekstem kultury czy materiałem ikonograficznym. Maturzysta losuje zestaw zawierający dwa zadania:

• dotyczące jednej z lektur obowiązkowych i pochodzące z puli pytań jawnych,
• odnoszące się do zagadnień związanych z literaturą, kulturą i językiem.

Nieco inaczej wygląda przeprowadzanie egzaminu ustnego na maturze z języka obcego nowożytnego. Odbywa się on bez określania poziomu. Maturzysta losuje zestaw egzaminacyjny, krótko rozmawia z egzaminującymi i wykonuje zadania z zestawu, który obejmuje:

• Rozmowę zdającego i egzaminującego, którzy mają odgrywać role wskazane w poleceniu.
• Dokonanie przez zdającego opisu wylosowanej ilustracji oraz udzielenie odpowiedzi na pytania egzaminujących.
• Wypowiedź na podstawie materiału stymulującego i odpowiedzi na dwa pytania.

Aby zdać maturę i uzyskać świadectwo, abiturient musi przystąpić do wszystkich wymaganych egzaminów z przedmiotów obowiązkowych w części ustnej i pisemnej oraz uzyskać co najmniej 30 proc. punktów z każdego przedmiotu obowiązkowego. Ponadto przystępuje do egzaminu z wybranego przedmiotu dodatkowego na poziomie rozszerzonym w części pisemnej, ale nie określa się progu zaliczenia. Matury ustne z języka polskiego lub języka obcego nowożytnego mogą zostać maksymalnie ocenione na 30 punktów.