Makowski: "Morawiecki apeluje o europejską ofensywę i solidarność. Kto go posłucha?" [OPINIA]

- Polska na pewno będzie w awangardzie branż, które będą odtwarzały swoje moce produkcyjne. Rozmawiamy w Unii Europejskiej również o tym, żeby razem w solidarny sposób znaleźć odpowiedź na te trudne wyzwania. Niestety Unia Europejska nie dała jeszcze ani eurocenta na walkę z wirusem. W czasach takich jak ten widać, trudnych, najważniejsze są państwa narodowe. Reakcje UE są, jakie są, że tak powiem - stwierdził premier Morawiecki w przemówieniu sejmowym z 27 marca. Za te słowa, choć zgodził się z nimi prezydent Andrzej Duda, po stronie opozycyjnej spadły na szefa rządu gromy.

Krzysztof Hetman z PSL, wiceprzewodniczący Komisji Rozwoju Regionalnego w PE, zarzucił Morawieckiemu kłamstwo i zapewniał, że europejska solidarność jest realna również pod względem finansowym. Dzięki niej Polska otrzyma bowiem 1,125 mld euro z poprzedniej unijnej perspektywy finansowej na lata 2014-2020, których - przy przeznaczeniu na walkę z koronawirusem - nie będzie musiała zwracać.

Polityczne zaplecze Morawieckiego tłumaczył jednak, że w tej sprawie nie chodzi o przekierowywanie istniejących już transferów pieniężnych, ale o nową jakość wzajemnej pomocy i - de facto - rewolucję budżetową całej wspólnoty. W tym sensie ostatni wywiad i dwa felietony, które ukazały się na łamach "La Repubblica", "El Mundo" i "Frankfurter Allgemeine Zeitung", stanowią zarys tego planu. Rozłóżmy go na czynniki pierwsze.

Zacznijmy od włoskiego dziennika, gdzie 11 kwietnia Mateusz Morawiecki opublikował tekst pt. "Czas europejskiej nadziei". Premier solidaryzuje się w nim z Włochami, które stały się pierwszą europejską ofiarą koronawirusa. Przez większość tekstu czytamy o niciach historycznych relacji i współczucie dla Włochów, ale najistotniejsza jest końcówka. To tam znajdują się apele o stworzenie "ambitnego budżetu UE, polityki spójności i Wspólnej Polityki Rolnej" - właśnie to przesłanie przewija się we wszystkich wystąpieniach zagranicznych premiera. Kluczem jest zerwanie z modelem "Europy dwóch prędkości" i zwrócenie się o zwiększenie inwestycji unijnych we wszystkich 27 państwach członkowskich.

Skąd pozyskać w czasach kryzysu gospodarczego środki na dodatkowy impuls inwestycyjny? Rozwiązanie, powtarzane również na polskich podwórku jest następujące - Mateusz Morawiecki domaga się ograniczenia szarej strefy oraz walki z luką podatkową VAT, która kosztuje Unię utratę 170 mld euro wpływów rocznie.

Kolejnym akcentem wzywającym do europejskiej ofensywy był wywiad opublikowany przez hiszpańskie "El Mundo" 17 kwietnia. Mateusz Morawiecki jest w nim przedstawiony jako szef rządu państwa, które - niejako w kontrze do reszty starej Unii - jako jedne z pierwszych wprowadziło w ramach grupy V4 ostrzejsze środki ochronne w walce z koronawirusem. Wypowiada się on również spoza strefy euro, do której należy Hiszpania, przekonując, że jej "wewnętrzna sprzeczność ujawniła się w czasie zadłużenia", a ten problem "do tej pory nie został rozwiązany". Zwłaszcza w kwestii euroobligacji. - Sytuacja w której zyski są wspólne, a nawet jedni korzystają na Jednolitym Rynku znacznie bardziej od innych, zaś straty należą do każdego z osobna jest politycznie nie do utrzymania i zagraża dziś strefie euro, a zatem także całej UE - zadeklarował premier. I tutaj, kolejny raz, ubrał się w szaty umiarkowanego krytyka dotychczasowego modelu funkcjonowania wspólnoty.

Napisałem umiarkowanego, ponieważ lżej niż w polskim Sejmie, Morawiecki w Hiszpanii nie mówił o całkowitym braku wsparcia. Zaznaczył jedynie, że "jest daleki od wrócenia końca Unii", ale musi się ona wyzbyć "partykularyzmu czy pewnej opieszałości w działaniu", na czele ze strategiczną rolą współpracy USA-UE.

Ostatnim akcentem w serii komunikatów wysyłanych za pośrednictwem mediów do Parlamentu Europejskiego i Komisji Europejskiej był felieton opublikowany 22 kwietnia w niemieckim "Frankfurter Allgemeine Zeitung". To najbardziej "programowy" z tekstów premiera. Oczywiście pojawiają się w nim te same akcenty - Europa nowej równowagi, odważny budżet, nowa solidarność itd. Mateusz Morawiecki dodaje jednak w FAZ, że Europa okazała się również niezwykle narażona na brak stabilności gospodarczej po wybuchu pandemii ze względu na cięcie kosztów, przenoszeniu fabryk i uzależnienie łańcucha dostaw towarów od Chin.

Morawiecki zwraca uwagę, że za obecnymi brakami środków na służbę zdrowia stoi sama struktura wydatków Unii. - Co dziś wydaje się przewrotne, dyscyplina finansowa, którą realizowała Komisja Europejska zmuszała Państwa Członkowskie do trudnych wyborów, często prowadzących do zmniejszania wydatków publicznych na zdrowie - czytamy. Jak to zrobić? - Unia powinna przeznaczyć całkiem nowe środki finansowe (być może w ramach funduszu „Recovery”) na przeciwdziałanie skutkom gospodarczym pandemii. (…) Wciąż mamy komfort wskazania nowych źródeł finansowania. Wprowadzenie podatków FTT, cyfrowego, od śladu węglowego importu z państw trzecich czy Single Market Fee stanowiłoby cenne źródło własnych dochodów Unii - konkludował Mateusz Morawiecki.

Bez względu na to, na ile podobna polityka jest możliwa w ramach całej Unii i czy da się wezwania do dyscypliny podatkowej i walki z rajami podatkowymi przekuć w prawo, nie ulega wątpliwości, że szef polskiego rządu przynajmniej stara się realizować politykę wizerunkową i proponować rozwiązania, które mogą i powinny być punktem odniesienia w Parlamencie Europejskim i Komisji Europejskiej. Tylko czy ktoś ich tam, wiedząc jakie owe instytucje mają podejście do sytuacji politycznej w Polsce, realnie wysłucha? Aby dialog miał sens, musi działać w dwie strony.

Marcin Makowski dla WP Opinie