Kogo wybieramy w wyborach do Parlamentu Europejskiego?

Zgodnie z decyzją Prezydenta Andrzeja Dudy, w niedzielę 9 czerwca 2024 odbędą się w Polsce wybory do Parlamentu Europejskiego. W ich trakcie na pięcioletnią kadencję wybrani zostaną europosłowie i europosłanki. Jakie są ich główne zadania?

W wyborach europejskich, inaczej nazywanych wyborami do Parlamentu Europejskiego, głosujący wybierają swoich krajowych przedstawicieli do tego organu. Kandydować do PE w Polsce mogą osoby, które:

• mają prawo do głosowania w wyborach do Europarlamentu,
• najpóźniej w dniu głosowania ukończą 21 lat,
• co najmniej od 5 lat stale zamieszkują w Polsce lub na terytorium innego państwa członkowskiego UE.

Dalsza część artykułu pod materiałem wideo

Kandydaci są umieszczani na listach wyborczych na posłów do PE. Prawo do ich zgłaszania, zgodnie z art. 341 Kodeksu wyborczego, mają komitety wyborcze, które mogą być tworzone przez:

• partie polityczne,
• koalicję partii politycznych,
• wyborców.

Należy także respektować ujęte w przepisach zasady tworzenia list kandydatów w każdym okręgu – na liście nie może być mniej niż 5 i więcej niż 10 nazwisk. Taka lista zostaje zaakceptowana, jeśli popiera ją co najmniej 10 000 wyborców stale zamieszkujących w danym okręgu wyborczym. 

Istnieje także dodatkowy przepis, który mówi, że jeżeli jeden komitet będzie w stanie zgłosić w ten sposób listy w przynajmniej połowie, tj. w siedmiu okręgach, to nie będzie już musiał dołączać podpisów poparcia do listy kandydatów w pozostałych okręgach wyborczych. 

Jeżeli chodzi o wybory do PE, to Polska podzielona jest na 13 okręgów. Głosowanie organizowane jest przez Państwową Komisję Wyborczą, zgodnie z Kodeksem Wyborczym. Art. 360 Kodeksu wyborczego stanowi, że w przypadku wyborów do PE, okręg obejmuje obszar jednego lub więcej województw albo część województwa. Przy czym granice okręgu nie mogą przekraczać granic powiatów i miast na prawach powiatu. 

Zasady przydziału mandatów dla poszczególnych kandydatów w Eurowyborach są następujące:

• w każdym z okręgów przydzielana jest określona liczba mandatów. Mandaty są dzielone wyłącznie pomiędzy te komitety, które w wyborach zdobyły co najmniej 5 proc. poparcia w skali całego kraju.
• W pierwszej kolejności PKW dzieli łączną liczbę głosów oddanych na komitety w całym kraju, przez kolejne liczby naturalne, a spośród ilorazów wybiera kolejno 53 największe i ostatecznie przyporządkowuje je odpowiednim komitetom. W ten sposób ustalana jest liczba mandatów zdobytych przez każdy z nich.
• PKW ustala ile mandatów zdobytych przez komitety będzie przypadało na poszczególne okręgi wyborcze. W tym celu PKW sprawdza liczbę głosów zdobytych przez te komitety w każdym z 13 okręgów.
• Następnie PKW wylicza iloczyn z liczby głosów i liczby mandatów zdobytych przez komitet w skali kraju. Każdy z tak uzyskanych 12 iloczynów jest dzielony przez sumę głosów, jakie komitet zdobył w całym kraju; 
• Komitet otrzymuje w danym okręgu dokładnie tyle mandatów, ile wynika z przeprowadzonych przez PKW wyliczeń.

W podziale mandatów na okręgi wyborcze w pierwszej kolejności PKW bierze pod uwagę liczby całkowite, tj. przed przecinkiem. Części ułamkowe mają znaczenie tylko wtedy, kiedy po sprawdzeniu liczby całkowitej nie można rozdzielić wszystkich mandatów, jakie przypadły danemu komitetowi w wyborach do PE.

Każda z kadencji Parlamentu Europejskiego trwa 5 lat i rozpoczyna się od pierwszego posiedzenia Europarlamentu po wyborach. Dotychczas w PE zasiadało 705 członków wybranych z 27 krajów unijnych, w tym 52 europosłów z Polski. Jednak w kadencji rozpoczynającej się w 2024 roku skład PE zwiększono do 720 osób, co jednocześnie zwiększyło do 53 liczbę przedstawicieli Rzeczypospolitej Polskiej. Wybrani w wyborach tworzą grupy polityczne, które reprezentują interesy obywateli UE.