Helsińska Fundacja Praw Człowieka przedstawiła opinię ws. neosędziów
Helsińska Fundacja Praw Człowieka (HFPC) z zadowoleniem zareagowała na opinię Komisji Weneckiej, która odnosi się do problemu cofania tzw. neo-sędziów na poprzednio zajmowane stanowiska. Fundacja popiera stanowisko Komisji, według którego konieczne jest indywidualne badanie każdego przypadku, zamiast podejmowania działań zbiorczych, narzucanych przez ustawę.
W poniedziałek HFPC opublikowała swoje stanowisko w związku z opinią Komisji Weneckiej dotyczącą sytuacji w Polsce. Fundacja zwraca uwagę, że zgodnie z opinią Komisji, nie można na mocy ustawy uznać wszystkich uchwał Krajowej Rady Sądownictwa (KRS) po marcu 2018 roku za nieistniejące. W rezultacie nie ma podstaw prawnych, by cofnąć wszystkich tzw. nowych sędziów na ich wcześniejsze stanowiska. Jak zaznaczono, nie są to kompetencje parlamentu, a ich wykorzystanie mogłoby naruszyć zasadę trójpodziału władzy.
"Z zadowoleniem przyjmujemy opinię Komisji Weneckiej, która wiele wyjaśnia, jeśli chodzi o granice projektowanych rozwiązań problemu statusu tzw. nowych sędziów oraz statusu orzeczeń wydanych z ich udziałem, jeśli chcemy, żeby rozwiązania te pozostawały w zgodzie z obowiązującymi Polskę międzynarodowymi standardami. Cieszymy się naturalnie, że kierunek, jaki wskazała Komisja, jest zbieżny z analizami i postulatami, które od dawna przedstawia Fundacja Helsińska" – przekazał prezes HFPC Maciej Nowicki.
Opinia Komisji Weneckiej podkreśla również, że proces przywracania praworządności musi być zgodny z zasadą praworządności. Komisja sugeruje, że wykonanie wyroków międzynarodowych Trybunałów wymaga indywidualnej weryfikacji powołań, z zapewnieniem prawa do odwołania się do sądu. W ocenie Komisji całkowite cofnięcie uchwał KRS i automatyczne usunięcie sędziów mogłoby naruszać obowiązujące standardy europejskie.
Dalsza część artykułu pod materiałem wideo
"Jednocześnie Komisja podkreśla, że proces weryfikacji indywidualnej nie może być zbytnio rozciągnięty w czasie i podpowiada koncepcję 'grupowania' spraw. Czas teraz na merytoryczną dyskusję nad tym, jak w szczegółach proces indywidualnej weryfikacji, łącznie ze wspomnianym grupowaniem, mógłby wyglądać" – dodał Nowicki. Fundacja zaprosiła ekspertów oraz przedstawicieli Ministerstwa Sprawiedliwości do udziału w dyskusji, która ma odbyć się podczas seminarium planowanego na 17 października.
Ponad 2500 sędziów powołanych
Według szacunków, w polskich sądach orzeka obecnie ponad 2500 sędziów powołanych na wniosek tzw. nowej KRS. W komunikacie HFPC zwrócono uwagę, że blisko połowa z nich to osoby, które już wcześniej pełniły funkcję sędziego, a ich awans nastąpił na wniosek nowej Rady. Z kolei około 400 sędziów pochodzi z innych zawodów prawniczych, takich jak adwokaci, notariusze i prokuratorzy. Według Fundacji, w ich przypadku automatyczny powrót na wcześniejsze stanowiska oznaczałby de facto złożenie z urzędu, co naruszałoby Konstytucję RP.
Latem tego roku Minister Sprawiedliwości skierował do Komisji Weneckiej pytania dotyczące tego, czy uchwały KRS wydane po marcu 2018 roku można uznać za nieważne, a także czy w procesie weryfikacji statusu sędziów powołanych na wniosek nowej Rady istnieje prawo do drogi odwoławczej. Pytania dotyczyły również możliwości podważenia wyroków wydanych przez tych sędziów.
