Koniec mięsa i drastycznie mniej samochodów. Burza wokół propozycji

Stowarzyszenie burmistrzów blisko 100 miast - C40 Cities przyjęło rekomendację, która rozpętała polityczną burzę. Celem, jaki stawia sobie stowarzyszenie, jest ograniczenie emisji w miastach. Prezydentowi Warszawy (która jest w tej grupie) oberwało się za plan wprowadzenia racji żywnościowych. Rafał Trzaskowski został też oskarżony o to, że pcha Warszawę w kierunku komunizmu.

C40 Cities na swojej stronie internetowej informuje, że jako stowarzyszenie zwracają uwagę na to, że "to, co zrobimy dzisiaj, zadecyduje o pomyślnej przyszłości dla naszych społeczności, naszych miast i otaczającego nas świata przyrody". I dalej: "Misją C40 jest zmniejszenie o połowę emisji swoich miast członkowskich w ciągu dekady, przy jednoczesnej poprawie równości, budowaniu odporności i tworzeniu warunków do rozwoju dla wszystkich i wszędzie".

Dalsza część artykułu pod materiałem wideo

Stowarzyszenie, wśród którego - prócz Warszawy - są takie miasta jak Londyn, Barcelona, Phoenix, Tokio, Buenos Aires, Bogota, Montreal, Mediolan czy Hongkong, szuka sposobu na obniżenie emisji w miastach. Naukowcy proponują w związku z tym ograniczenie konsumpcji w sześciu obszarach: budownictwie i infrastrukturze, żywności, transporcie prywatnym, ubraniach, elektronice, a także w transporcie lotniczym. W każdym z tych zakresów wyznaczono cele do osiągnięcia w wersji progresywnej i ambitnej.

Najwięcej wątpliwości i kontrowersji wzbudza u nas ograniczenie dot. żywności. Autorzy raportu "The Future of Urban Consumption in a 1.5C World" zalecają bowiem zmianę diety, która ma ograniczyć spożywanie mięsa do 16 kg rocznie na osobę, lub – w wersji bardziej ambitnej – całkowitą rezygnację z mięsa. Zmiany miałyby także dotykać nabiału - tutaj zaproponowano ograniczenia do 90 kg rocznie na osobę, lub do zera (w wersji ambitnej).

Ponadto, co też wywołuje oburzenie, proponuje się zmniejszenie posiadanych aut do 190 na 1000 osób. W wersji ambitnej - całkowitą rezygnację z własnych samochodów. Jeśli już jesteśmy przy środkach transportu, zmiany proponowane przez stowarzyszenie miałyby dotyczyć także podróży lotniczych. Naukowcy sugerują jedną podróż tam i z powrotem na dystansie do 1500 km w jedną stronę raz na dwa lata. W wersji ambitnej byłaby to podróż raz na trzy lata. Kolejne zmiany dotyczą zakupu ubrań (osiem nowych rzeczy/rok lub - w wariancie ambitnym - trzy rzeczy).

Ważne jest jednak to, że nikt nikogo do niczego nie zamierza zmuszać. "Ostatecznie to ludzie decydują, jaki rodzaj żywności jedzą i jakie robią zakupy, aby uniknąć marnowania żywności w gospodarstwach domowych. To także każda jednostka indywidualnie decyduje, ile nowych ubrań kupić. Lub czy chce posiadać własny samochód oraz ile lotów wykona" - przekazują pomysłodawcy zmian.

Propozycje zmian najbardziej uderzyły w polityków prawicy. Poseł PiS Kazimierz Smoliński napisał na Twitterze: "Takie bolszewickie cele proponuje nam Trzaskowski z Platformy Tuska". I dalej: "Neomarksizm zabierze nam mięso, nabiał i auto na własność. Ale w zamian ubogaci nas robalami, które będziemy zajadać zamknięci w domu, w podartych 3 ubraniach rocznie".

Solidarna Polska zestawia powyższe zdjęcie z planami C40 Cities z kartami na żywność, z których korzystano w PRL. Senator PiS Maria Koc dodaje: "Komuna w najczystszej postaci. Teraz tylko inaczej się nazywa".

Wiceminister sprawiedliwości Sebastian Kaleta dodaje: "100 proc. weganizacji. To plan opozycji dla Polski. Chcieliby to zrobić jak za komuny, w trybie gospodarki nakazowo-rozdzielczej. Przydział kcal na osobę, a białko nie z mięsa, a z robaków. Zamiast kartek, kod qr. Nowocześnie".

Co na to stołeczny ratusz? Czytamy, że "rekomendacje z raportu mogą być inspiracją dla członków C40, ale decyzja o tym, jaki zakres emisji jest uwzględniany przez miasto w ramach inwentaryzacji emisji gazów cieplarnianych, należy każdorazowo do poszczególnych miast". I dalej: "Na tę chwilę Warszawa nie podjęła decyzji, by uwzględniać emisje powstające poza granicami miasta".

"Miasto będzie włączać się w działania edukacyjne dotyczące kształtowania świadomości żywnościowej i środowiskowej, promować ekologiczne postawy oraz kształtować dobre nawyki żywieniowe" - komentują.

- Jeśli mamy uratować świat dla nas i dla naszych dzieci i uchronić się przed katastrofą klimatyczną, to nie ma innej drogi - musimy żyć w bardziej zrównoważony sposób i te zmiany muszą nastąpić szybko - w ciągu najbliższych kilku lat - mówi w rozmowie z Wirtualną Polską Marek Józefiak, rzecznik prasowy i ekspert ds. polityki ekologicznej Greenpeace Polska.

I dodaje, że metropolie zrzeszone w stowarzyszeniu C40 odpowiadają aż za 10 proc. światowego śladu węglowego i mają o kilkadziesiąt procent wyższy ślad węglowy niż średnia dla świata. - Dlatego spoczywa na nich szczególny obowiązek działania na rzecz ochrony klimatu. Z jednej strony chodzi o obniżenie śladu węglowego, a z drugiej - o przystosowanie naszych miast do życia w ocieplającym się klimacie - podkreśla.

Dominika Lasota, aktywistka klimatyczna związana z Młodzieżowym Strajkiem Klimatycznym w rozmowie z Wirtualną Polską mówi wprost, że rozumie, jeśli jako społeczeństwo "nie wyobrażamy sobie rzeczywistości bez polskiego kotleta". - Ale w takim razie porozmawiajmy szczerze i merytorycznie o tym, jak inaczej planujemy poradzić sobie z kryzysem klimatycznym. Bo kryzys już tu jest, co roku susze stają się u nas coraz gorsze, rolnicy już alarmują, że z uprawami coraz ciężej, więc ewidentnie trzeba przyspieszyć z działaniami - wylicza.

- Realizacja celów zależy od woli politycznej - mówi Józefiak. - One nie ziszczą się same - potrzebujemy zdecydowanych i ambitnych działań politycznych, finansowych i prawnych, które umożliwią nam choćby uspokojenie ruchu w mieście czy priorytetyzację transportu publicznego - wylicza.

W jego ocenie "wiele rekomendacji z raportu C40 odnosi się do sfer, w których polskie samorządy nie mają kompetencji". - Na przykład w kwestii polityki żywieniowej potrzebujemy impulsu ze strony Unii Europejskiej i rządu Polski. Wydany kilka lat temu raport Greenpeace wskazywał, że co piąte euro wydawane z całego budżetu UE zasila produkcję mięsa i nabiału. Bez zmian dotyczących sfery finansów, bez sprawienia, że alternatywy dla mięsa staną się tańsze, trudno będzie zachęcić ludzi do zmiany nawyków żywieniowych - podkreśla rzecznik Greenpeace.

Lasota podkreśla, że największym problemem są paliwa kopalne, z którymi musimy poradzić sobie na sam początek. - Liczę jednak, że rekomendacje C40 właśnie na proces sprawiedliwej transformacji i zmian w energetyce kładą największy nacisk - mówi.

- Nie oszukujmy się - przemysł mięsny jest ogromnym problemem i źródłem dużej ilości emisji. Musimy pomyśleć, jak w tej dekadzie sobie z tym poradzić. Bezczynność nie wchodzi w grę. Może więc zamiast alarmowania o powrocie komunizmu - na co się naprawdę nie szykuje - porozmawiajmy o tym, jak zamierzamy powstrzymać kryzys klimatyczny, bo on potencjalnie odbierze nam o wiele więcej żywności, wody i dobrobytu, niż wszelkie środki zaradcze - apeluje aktywistka.

Barbara Jędrzejczyk z organizacji "Miasto Jest Nasze" w rozmowie z Wirtualną Polską ocenia, że - jeżeli chodzi o samochody - "postulowany kierunek 200 aut na tysiąc mieszkańców nie tylko jest realny, ale w wielu miastach Europy zachodniej zapewne już jest spełniany".

- To Warszawa jawi się na tym tle jako swoisty skansen, dusząc się od spalin i wciąż rozbudowując infrastrukturę drogową pod auta, gdy absolutny priorytet powinien mieć transport zbiorowy oraz rowerowy. Transport publiczny w stolicy jest na bardzo wysokim poziomie, ale wciąż jest wiele do zrobienia, a jego rozwój powinien być priorytetem dla władz miasta - dodaje, odnosząc się do proponowanych zmian.

Jak podkreśla, "w kwestii transportu nie możemy dalej łudzić się, że miasto zmieści auta wszystkich chętnych". - Koszty takiej polityki są ogromne (smog, rozbudowa i utrzymywanie dróg, brak środków dla lepszego transportu zbiorowego) - dodaje.

Jędrzejczyk odniosła się także do krytyki przeciwników tego typu pomysłów. - Budowanie taniej sensacji o kartkach na mięso czy argument komunizmu to niestety dość typowy sposób prowadzenia debaty w polskiej przestrzeni publicznej. W Polsce wciąż bagatelizuje się temat zmian klimatycznych, zaś postulaty ograniczeń ruchu samochodowego nawet na wzór tych od lat funkcjonujących w miastach Europy Zachodniej od razu wywołują furię korzystających na co dzień z aut, (mimo że stanowią mniejszość). Wskazana byłaby zatem rzeczowa dyskusja, ale wątpliwe, że tak się stanie - ocenia.

- W globalnych rankingach jakości życia królują miasta takie jak Wiedeń, Kopenhaga czy Amsterdam, które - dzięki świadomej polityce transportowej - zachęcają mieszkańców do poruszania się transportem publicznym, do poruszania się pieszo czy rowerem. W Warszawie mamy ponad dwa razy więcej samochodów na tysiąc mieszkańców niż w Wiedniu, ale to Wiedeń jest uznawany za najlepsze miasto do życia na świecie, a nie stolica Polski - dodaje rzecznik Greenpeace.

I podkreśla, że "czytając komentarze, zwłaszcza z prawej strony sceny politycznej, można odnieść wrażenie, że ktoś nam jutro zacznie racjonować żywność, a pojutrze przyjdzie odebrać kluczyki do auta". - Ten polityczny cyrk pokazuje mierną jakość części naszej klasy politycznej, która próbuje polaryzować opinię publiczną i nie ma nic ciekawego do zaoferowania w temacie ekologii - ocenia.

- Szkoda, bo badania opinii publicznej pokazują, że Polacy, w tym również wyborcy prawicy, są bardzo zaniepokojeni zmianą klimatu. Niestety przez taką postawę polityków, nasza debata o klimacie jest płytka, spolaryzowana i trudno w takim klimacie politycznym wprowadzać zmiany, które są w interesie ogółu - dodaje.

Józefiak podkreśla również, że "na tych populistycznych gierkach tracimy wszyscy". - Płacąc wysokie rachunki za energię, oddychając śmiertelnie zanieczyszczonym powietrzem czy tracąc setki godzin w korkach. Zamiast budować niezależność energetyczną Polski w oparciu o wiatraki, elektrownie słoneczne czy biogazownie, zamiast budować zrównoważony transport i ograniczać import ropy, prowadzimy jałowe dyskusje - ocenia.

Żaneta Gotowalska, dziennikarka Wirtualnej Polski