Afera GetBack. Co warto wiedzieć o jednej z największych afer finansowych w historii III RP?

W tle pojawiają się głośne nazwiska – Leszek Czarnecki, Konrad Kąkolewski, Marian Banaś, Mateusz Morawiecki – i instytucje, które według Najwyższej Izby Kontroli zawiodły: Komisja Nadzoru Finansowego (KNF), prokuratura, a pośrednio także Skarb Państwa.

• GetBack sprzedawał trefne obligacje – 3,5 mld zł strat,
• 10 tys. poszkodowanych, 16 osób z zarzutami,
• Prezes Kąkolewski i Leszek Czarnecki oskarżeni,
• NIK ujawnia zaniedbania KNF i prokuratury,
• Wezwanie Morawieckiego, w tle rola Skarbu Państwa,
• NIK żąda komisji śledczej.

GetBack S.A. zajmowała się skupowaniem i windykacją wierzytelności. W krótkim czasie urosła do rangi jednej z największych firm windykacyjnych w Polsce. Jej dynamiczny rozwój był możliwy dzięki agresywnej sprzedaży obligacji, często klientom indywidualnym nieświadomym ryzyka.

Instrumenty te dystrybuowano m.in. przez Idea Bank, Getin Noble Bank, a także inne podmioty powiązane z Leszkiem Czarneckim.

Z informacji prokuratury wynika, że pokrzywdzonych jest ponad 9 tys. osób fizycznych i ponad 170 instytucji. Straty szacowane są na 2,5–3,5 mld zł. Wśród najpoważniejszych zarzutów wobec GetBack i osób z nią powiązanych znajdują się:

• fałszowanie sprawozdań finansowych,
• nadużycia przy emisji obligacji,
• manipulacje kursem akcji spółek zależnych,
• działanie na szkodę klientów banków.

Leszek Czarnecki, znany biznesmen i właściciel m.in. Idea Banku oraz Getin Noble Banku, od kilku lat pozostaje podejrzanym w tej sprawie. Prokuratura Regionalna w Warszawie zamierza postawić mu zarzuty m.in. za oszustwa na szkodę klientów Idea Banku.

Sąd Okręgowy w Warszawie podtrzymał decyzję o zabezpieczeniu jego majątku o znacznej wartości, obejmującym akcje i papiery wartościowe. Sprawa Czarneckiego została formalnie wyodrębniona z głównego śledztwa.

Konrad Kąkolewski, były prezes GetBack, spędził ponad rok w areszcie. Obecnie twierdzi, że padł ofiarą politycznej gry prokuratury. Publicznie oskarża śledczych o manipulacje i podważa ich wiarygodność, mimo że ci złożyli wniosek o zakaz wypowiedzi medialnych z jego strony.

Prokuratura zarzuca mu m.in. wprowadzanie klientów w błąd i próbę ukrycia się przed wymiarem sprawiedliwości.

Jak wynika z raportu Najwyższej Izby Kontroli, KNF nie zareagowała w porę, mimo licznych sygnałów o możliwych nieprawidłowościach w GetBack. Marian Banaś, prezes NIK, wskazał, że działania nadzorcze KNF były "nieadekwatne do skali zagrożenia", a system nadzoru finansowego w Polsce okazał się niewydolny. NIK złożyła aż cztery zawiadomienia do prokuratury, domagając się powołania sejmowej komisji śledczej.

Wątpliwości budzi także działanie samej prokuratury. Głośnym echem odbiła się decyzja o degradacji prokurator Marty Choromańskiej, która prowadziła śledztwo w sprawie manipulacji kursem akcji EGB, spółki kupionej przez GetBack. Choromańska, uznawana za osobę bliską środowisku Zbigniewa Ziobry, została odsunięta od sprawy po zarzutach o brak obiektywizmu i zbyt powolne działania.

Sprawa GetBack ma również wymiar polityczny. Mateusz Morawiecki, były premier, został wezwany przez Najwyższą Izbę Kontroli do złożenia zeznań w sprawie afery – zarówno GetBack, jak i Rządowej Agencji Rezerw Strategicznych.

Morawiecki zasugerował, że "pójście tropem pieniędzy" może ujawnić prawdziwych beneficjentów. Skrytykował także działania Donalda Tuska, zarzucając mu polityczną odpowiedzialność za brak reform systemu nadzoru finansowego.

Afera GetBack wciąż nie została w pełni wyjaśniona. Choć od upadku spółki minęło już kilka lat, śledztwa nadal trwają, kolejne osoby są przesłuchiwane, a część spraw ma szansę trafić na wokandę.

Afera GetBack ujawnia głębokie zaniedbania instytucji państwowych, bierność nadzoru finansowego, a także nieprzejrzystość procesów prokuratorskich i sądowych. Utrata miliardów złotych przez tysiące obywateli pozostaje nie tylko finansową tragedią, ale też ciosem w zaufanie do polskiego państwa prawa i instytucji rynku kapitałowego.

Źródło: WP Wiadomości