10 wydarzeń mających wpływ na bezpieczeństwo Polski w 2013 roku według BBN

W maju opublikowana została pierwsza polska Biała Księga Bezpieczeństwa Narodowego Rzeczypospolitej Polskiej. Przygotowana została w BBN na podstawie niejawnego Raportu Komisji Strategicznego Przeglądu Bezpieczeństwa Narodowego, będącego audytem naszego bezpieczeństwa, obejmującym nie tylko kwestie obronne, ale także cały szereg spraw pozamilitarnych. W pracę nad przeglądem zaangażowanych było ponad 200 ekspertów. Biała Księga, przedstawiając szerszemu odbiorcy rezultaty przeglądu, stanowi też kompendium wiedzy o polskim bezpieczeństwie, przydatne dla decydentów, analityków, naukowców i studentów. Opublikowanie Białej Księgi także w języku angielskim ma przyczynić się do budowania wzajemnego zrozumienia i zaufania w relacjach międzynarodowych.

22 lipca br. prezydent RP Bronisław Komorowski podpisał ustawę o zmianie ustawy o urzędzie ministra obrony narodowej oraz niektórych innych ustaw, reformującą system kierowania i dowodzenia Siłami Zbrojnymi RP, która wchodzi w życie 1 stycznia 2014 r. To jedna z najpoważniejszych reform w polskiej armii po 1989 r. Dzięki reformie siły zbrojne będą mogły być skuteczniej kierowane przez decydentów politycznych i dowodzone na poziomie strategicznym, zarówno w czasie pokoju, jak i w czasie wojny.

Zgodnie z przyjętymi w niej założeniami rozdzielone zostaną funkcje planowania strategicznego, dowodzenia ogólnego i operacyjnego oraz wdrożona nowoczesna zasada połączoności ("joint") struktur dowódczych różnych rodzajów sił zbrojnych. Sztab Generalny WP przekształca się w organ planowania i doradztwa strategicznego dla decydentów politycznych, a pozostałe organy dowodzenia zostaną zintegrowane w dwa dowództwa strategiczne: Dowództwo Generalne - odpowiedzialne za ogólne dowodzenie wojskami w czasie pokoju, łączące dotychczasowe dowództwa: Wojsk Lądowych, Sił Powietrznych, Marynarki Wojennej, Wojsk Specjalnych; Dowództwo Operacyjne - odpowiedzialne za dowodzenie operacyjne w czasie wojny czy kryzysów, a także za dowodzenie wojskami wydzielonymi do udziału w misjach międzynarodowych.

12 kwietnia prezydent RP Bronisław Komorowski podpisał nowelizację ustawy o modernizacji technicznej i finansowaniu sił zbrojnych, gwarantującej finansowanie programu obrony przeciwrakietowej w ramach systemu obrony powietrznej. Ustawa gwarantuje utrzymanie - jako absolutnego priorytetu dla Sił Zbrojnych RP - budowy własnego systemu obronnego przed zagrożeniami lotniczymi i rakietowymi. Będzie to cząstka nowoczesnego systemu obrony kraju, a także nowoczesnego systemu ogólnonatowskiego. 4. Manewry NATO Steadfast Jazz 2013

W listopadzie m.in. na drawskim poligonie odbyło się największe od 2006 r. ćwiczenie NATO pod kryptonimem "Steadfast Jazz". Rozgrywało się w różnych częściach Europy, w tym na Łotwie, w Polsce i na Morzu Bałtyckim. W ćwiczenie zaangażowani byli żołnierze ponad dwudziestu państw członkowskich i trzech partnerskich. W sumie ćwiczyło około 6000 żołnierzy wojsk lądowych, sił powietrznych, marynarki wojennej. Scenariusz ćwiczenia nawiązywał do misji kolektywnej obrony - czyli udzielenia wsparcia zaatakowanemu członkowi Sojuszu przez NATO. Ćwiczenia te stanowiły jaskółkę zmian w Sojuszu Północnoatlantyckim, nadchodzących po zakończeniu operacji w Afganistanie. Oznaczać one powinny powrót do korzeni NATO, czyli konsolidowania się wokół podstawowego zadania związanego z zapewnieniem bezpośredniego bezpieczeństwa państw członkowskich.

19-20 grudnia w Brukseli odbył się - pierwszy od pięciu lat - szczyt przywódców państw członkowskich UE poświęcony polityce bezpieczeństwa i obrony. Podjęto decyzje sprzyjające zwiększeniu skuteczności, widoczności i wpływu Wspólnej Polityki Bezpieczeństwa i Obrony, wzmocnieniu rozwoju zdolności obronnych UE oraz europejskiego przemysłu obronnego. Przywódcy europejscy dostrzegli także konieczność odnowienia strategicznych fundamentów polityki bezpieczeństwa UE. W tym kontekście na odnotowanie zasługuje decyzja o przygotowaniu w 2014 r. strategii bezpieczeństwa cybernetycznego i morskiego oraz - w 2015 r. - raportu wysokiego przedstawiciela ds. zagranicznych i polityki bezpieczeństwa dotyczącego wpływu zmian w środowisku globalnym na wyzwania i szanse UE w dziedzinie bezpieczeństwa. Z polskiego punktu widzenia ważne jest, aby Wspólna Polityka Bezpieczeństwa i Obrony Unii Europejskiej stała się - obok NATO oraz sojuszy z innymi państwami - jednym z głównych zewnętrznych gwarantów naszego bezpieczeństwa.

Odmowa przez prezydenta Ukrainy Wiktora Janukowycza propozycji podpisania umowy stowarzyszeniowej na szczycie Partnerstwa Wschodniego w Wilnie 28-29 listopada br. doprowadziła do największych w historii UE demonstracji proeuropejskich. Od tego czasu na centralnych placach Kijowa i innych ukraińskich miast demonstranci nieprzerwanie domagają się od władz powrotu na ścieżkę integracji z UE. Po specjalnym posiedzeniu Rady Bezpieczeństwa Narodowego 2 grudnia prezydent RP Bronisław Komorowski zapowiedział nowy plan działania Polski na gruncie europejskim i w bezpośrednich stosunkach z Ukrainą i wschodnimi sąsiadami w zmienionej rzeczywistości powileńskiej. Ze względu na położenie Ukrainy rozwój sytuacji w tym państwie i wokół niego ma istotne znaczenie dla bezpieczeństwa europejskiego, w tym bezpośrednio Polski.

We wrześniu prezydent RP Bronisław Komorowski, na wniosek Rady Ministrów, podpisał postanowienie o przedłużeniu misji Polskiego Kontyngentu Wojskowego w Islamskiej Republice Afganistanu. Jednocześnie zdecydował o jego znaczącej redukcji z 1800 do 1000 żołnierzy i pracowników wojska. 200 żołnierzy i pracowników wojska pozostaje w odwodzie na terytorium kraju. Redukcje wynikają z planów, zgodnie z którymi Polska - podobnie jak cały Sojusz Północnoatlantycki - zakończy udział w operacji ISAF w Afganistanie do końca 2014 r. Stopniowo wycofywany jest również sprzęt, z którego korzystają polscy żołnierze.

W Sojuszu trwają obecnie prace nad ewentualną misją doradczo-szkoleniową w Afganistanie po 2014 r., w której nie wykluczamy także polskiego udziału. Koniec operacji w Afganistanie rozpoczyna jednocześnie przesuwanie polskich priorytetów w dziedzinie bezpieczeństwa z angażowania się w zewnętrzne misje wojskowe na rzecz wzmacniania w pierwszej kolejności obrony terytorium Polski. Przede wszystkim pod tym kątem modernizowane i rozwijane będą Siły Zbrojne RP. 8. Porozumienie w sprawie kryzysu syryjskiego

14 września USA i Rosja osiągnęły porozumienie w sprawie likwidacji syryjskich arsenałów broni chemicznej, zatwierdzone następnie rezolucją Rady Bezpieczeństwa Narodów Zjednoczonych. Jest to niewątpliwie jedno z najważniejszych wydarzeń roku: po raz pierwszy od lat wielkie mocarstwa stosunkowo szybko uzyskały konsensus i podjęły wspólne działanie w odniesieniu do trudnej sytuacji kryzysowej. Porozumienie pozwoliło uniknąć interwencji zbrojnej państw zachodnich w ogarniętej wojną domową Syrii. Od rozpoczęcia wspólnej misji ONZ i Organizacji ds. Zakazu Broni Chemicznej nie odnotowano w Syrii nowych przypadków użycia broni masowego rażenia. Niestety, wojna domowa wciąż pochłania kolejne ofiary śmiertelne, zmusza ludność cywilną do opuszczenia domów i destabilizuje region. Trwanie tak poważnego kryzysu przy samej granicy Turcji będącej członkiem NATO wymaga od państw Sojuszu, w tym Polski, ciągłej gotowości do ewentualnego wsparcia zagrożonego sojusznika.

Po 10 latach bezowocnych rozmów 24 listopada w Genewie USA, Rosja, Chiny, Wielka Brytania, Francja, Niemcy oraz wysoka przedstawiciel UE ds. zagranicznych i polityki bezpieczeństwa Catherine Ashton (E3/UE+3) zawarli z Iranem przejściową umowę o wstrzymaniu programu nuklearnego w zamian za częściowe zniesienie sankcji. Jest to drugie, obok stanowiska w sprawie syryjskiej broni chemicznej, wspólne działanie wielkich mocarstw w sferze bezpieczeństwa w mijającym roku. Choć osiągnięcie w terminie sześciu miesięcy ostatecznego porozumienia, eliminującego groźbę uzyskania przez Iran zdolności do budowy bomby atomowej, dalekie jest od urzeczywistnienia, wspomniana umowa już wpływa na regionalny układ sił. Jak natomiast kilkakrotnie podkreślili wysocy przedstawiciele administracji USA, porozumienie to nie może być podstawą rewizji planów budowy III fazy amerykańskiego systemu obrony przeciwrakietowej, w tym budowy bazy rakiet przechwytujących w pomorskim Redzikowie.

Analityk amerykańskiego wywiadu Edward Snowden ujawnił tajne materiały amerykańskiej wspólnoty wywiadowczej dotyczące programów śledzących, podsłuchowych i nadzoru elektronicznego, gromadzących informacje w sposób nieukierunkowany. Projekty takie jak PRISM i XKeyscore służyły do tworzenia olbrzymich baz danych i filtrowania informacji pod kątem potencjalnych zagrożeń, a obiektem ich działania mógł stać się niemal każdy obywatel dowolnego kraju na świecie. Konstytucyjność ujawnionego masowego nadzoru elektronicznego została zakwestionowana przez sędziego sądu okręgowego w Waszyngtonie, co wraz z wynikami prac prezydenckiego panelu, dotyczących funkcjonowania NSA, spowoduje prawdopodobnie poważne reformy w tym obszarze.

Wydarzenia te wzmocniły argumenty na rzecz doskonalenia systemu cyberbezpieczeństwa w Polsce, którego rozwój w kolejnych latach będzie jednym priorytetów dla instytucji odpowiedzialnych za bezpieczeństwo. Intensywna dyskusja towarzysząca aferze przyczyniła się również do znacznego podniesienia świadomości społeczeństwa dotyczącej funkcjonowania w cyberprzestrzeni.