Wydarzyło się w nocy. Szczyt w Białym Domu, Trump dzwoni do Putina

• Spotkanie w Białym Domu: Donald Trump po rozmowach z Wołodymyrem Zełenskim i europejskimi liderami zapowiedział organizację spotkania z Władimirem Putinem.
• Gwarancje bezpieczeństwa: Omawiano kwestię gwarancji bezpieczeństwa dla Ukrainy, które mają być udzielone przez kraje europejskie we współpracy z USA.
• Propozycje Kijowa: Ukraina zaoferowała zakup amerykańskiej broni o wartości 100 mld dolarów w zamian za gwarancje bezpieczeństwa.

W poniedziałek w Białym Domu doszło do spotkania prezydenta Donalda Trumpa z prezydentem Ukrainy Wołodymyrem Zełenskim. Dołączyli do nich przewodnicząca Komisji Europejskiej Ursula von der Leyen, sekretarz generalny NATO Mark Rutte, prezydent Francji Emmanuel Macron, kanclerz Niemiec Friedrich Merz, premier Wielkiej Brytanii Keir Starmer, premierka Włoch Giorgia Meloni oraz prezydent Finlandii Alexander Stubb.

Liderzy mieli omówić rezultaty piątkowych rozmów Trumpa z przywódcą Rosji Władimirem Putinem na Alasce, w tym szczegóły wstępnych uzgodnień i rosyjską propozycję zawieszenia broni w zamian za oddanie kontrolowanej przez Ukraińców części obwodu donieckiego. Propozycję tę poparł Trump, rezygnując z żądania bezwarunkowego rozejmu.

Spotkanie Trump-Zełenski rozpoczęło się o godz. 19 polskiego czasu. Zanim jednak do niego doszło, Zełenski spotkał się w ukraińskiej ambasadzie z premierem Wielkiej Brytanii i prezydentem Finlandii. W spotkaniu miała także uczestniczyć - jak informowało BBC - szefowa Komisji Europejskiej.

Wcześniej prezydent Ukrainy spotkał się także ze specjalnym przedstawicielem USA ds. Ukrainy i Rosji Keithem Kellogiem.

Spotkanie Zełenskiego z Trumpem, na co zwrócili uwagę komentatorzy, przebiegło w zupełnie innej atmosferze niż to w lutym tego roku. Obaj prezydenci byli uśmiechnięci, zachowywali się wobec siebie uprzejmie, a nawet żartowali.

Podczas otwartej dla mediów części spotkania w Gabinecie Owalnym z Zełenskim, Trump powiedział, że kwestia gwarancji bezpieczeństwa będzie jednym z głównych tematów omawianych podczas rozmów w rozszerzonym gronie z udziałem europejskich przywódców.

Pytany, czy rozważa wysłanie amerykańskich żołnierzy do Ukrainy po ewentualnym ustaniu walk, Trump odparł: - Być może powiemy wam o tym później, jeszcze dzisiaj, spotykamy się z siedmioma świetnymi ludźmi, wielkimi krajami i będziemy o tym mówić. Oni wszyscy będą w to zaangażowani, ale będą mieli dużo pomocy, jeśli chodzi o bezpieczeństwo.

Trump dodał, że to Europejczycy są "pierwszą linią obrony", ale zadeklarował, że USA im pomogą.

Pytany później, czy zamierza zaoferować Ukrainie ochronę podobną do NATO-wskiej, Trump odpowiedział, że nie wie, czy określiłby to w ten sposób, ale europejscy liderzy chcą zaoferować Ukrainie bezpieczeństwo, a Ameryka im pomoże. Obiecał też, że zapewni Ukrainie dobrą ochronę.

- Będziemy współpracować z Ukrainą, będziemy współpracować ze wszystkimi i zadbamy o to, żeby pokój, jeśli będzie, to trwał długo. Nie mówimy o dwuletnim pokoju, by potem znowu wpaść w ten bałagan - tłumaczył.

Trump zapowiedział również, że tuż po poniedziałkowych spotkaniach ma odbyć rozmowę telefoniczną z Putinem i że był już z nim w kontakcie "pośrednio" przed spotkaniem. Zaznaczył, że jego celem będzie zorganizowanie spotkania trójstronnego.

- Jeśli nie będziemy mieć spotkania trójstronnego, walki będą trwać, jeśli będzie spotkanie, to jest duża szansa na pokój - ocenił Trump.

Zełenski, który tym razem na spotkanie z prezydentem USA przybył w garniturze w stylu wojskowym i czarnej koszuli, wdał się w wymianę ze skrajnie prawicowym komentatorem Brianem Glennem, który w lutym pytał go, dlaczego nie włożył garnituru. Tym razem Glenn pochwalił go za ubiór - a komplement ten potwierdził Trump - na co Zełenski odparł, że choć on zmienił ubiór, Glenn jest w tym samym garniturze, co wówczas.

Odpowiadając Glennowi na jego pytanie o gotowość do przeprowadzenia wyborów, ukraiński prezydent stwierdził, że jest otwarty na przeprowadzenie wyborów, lecz - jak zaznaczył - głosowanie powinno odbywać się w bezpiecznych warunkach.

Po rozmowach Trump-Zełenski prezydenci USA i Ukrainy spotkali się przywódcami kilku państw europejskich z tzw. koalicji chętnych, szefową KE i szefem NATO.

- Pragniemy działać, aby ocalić życie wielu ludzi, ponieważ zbyt wielu umiera, a my musimy ich uratować. Mówimy o tysiącach ofiar - pięć, sześć, a nawet siedmiu tys. ludzi, czasem w ciągu jednego tygodnia. Oczywiście wszyscy wolelibyśmy natychmiastowe zawieszenie broni, które pozwoliłoby pracować nad trwałym pokojem i być może coś takiego mogłoby się wydarzyć. W tej chwili jednak do tego nie dochodzi - mówił Trump na spotkaniu z przedstawicielami państw "koalicji chętnych".

Gospodarz Białego Domu zdradził, że uważał konflikt w Ukrainie za "jeden z łatwiejszych do rozwiązania, ale okazał się jednym z najtrudniejszych i bardzo skomplikowanych". Trump zapowiedział też zorganizowanie spotkania trójstronnego, w którym udział wezmą Zełenski i Putin.

- Cieszymy się ogromnie, że prezydent oraz wszyscy przywódcy są tutaj z nami. Bezpieczeństwo Ukrainy zależy od Stanów Zjednoczonych, od pana prezydenta, a także od tych liderów, którzy wspierają nas całym sercem. W ostatnich dniach wielu z nich uczestniczyło w rozmowach online, a wiele krajów stoi po stronie Ukrainy i naszego narodu. Wszyscy pragniemy zakończenia tej wojny, powstrzymania przemocy i cierpienia - podkreślił z kolei Zełenski.

Prezydent Ukrainy podkreślił, że dla jego kraju kluczowe są gwarancje bezpieczeństwa. - To niezwykle ważne, że Stany Zjednoczone wysyłają tak silny sygnał gotowości do zapewnienia tych gwarancji. Kolejną kluczową kwestią, być może nawet priorytetową, jest kierunek humanitarny, w tym wymiana wszystkich jeńców. Wierzę, że prezydent może w tym pomóc - zwrócił się w stronę Trumpa.

Zełenski podziękował też Melanii Trump za list dotyczący dzieci z Ukrainy, które zostały porwane i wywiezione w głąb Rosji. - Mam nadzieję, że będzie to historyczna rola w przywracaniu dzieci ich rodzinom, aby mogły być szczęśliwe. Jesteśmy gotowi wspierać te działania. Ponownie wyrażam wdzięczność pana żonie za list w sprawie naszych uprowadzonych dzieci - to dla nas niezwykle istotne. Cieszę się, że poruszyliśmy ten temat w rozmowach z prezydentem Trumpem - dodał.

Zełenski wyraził też gotowość do wzięcia udziału w trójstronnym spotkaniu z przedstawicielami Rosji.

Spotkanie z liderami państw UE zostało w pewnym momencie przerwane przez Trumpa, który postanowił zadzwonić do prezydenta Rosji Władimira Putina.

Rozmowa, ta - jak przekazał doradca Putina Jurij Uszakow - trwała ok. 40 minut. Dodał, że była "otwarta" i "bardzo konstruktywna".

Uszakow przekazał, że Trump poinformował Putina o rozmowach z ukraińskim liderem i grupą europejskich przywódców.

Trump i Putin mieli wyrazić poparcie dla bezpośrednich rozmów między delegacjami Rosji i Ukrainy. Omówiono możliwość podniesienia rangi ukraińskiej i rosyjskiej delegacji na negocjacje.

Po tej rozmowie Trump ogłosił, że aranżuje spotkanie Zełenskiego z Putinem w sprawie zakończenia wojny. Po tym spotkaniu ma dojść do kolejnego - z jego udziałem.

Prezydent USA - w swoim wpisie na platformie Truth Social - ocenił spotkanie z przywódcami europejskimi jako dobry pierwszy krok do zakończenia wojny i dodał, że omawiano kwestię gwarancji bezpieczeństwa dla Ukrainy, które mają być udzielone przez kraje europejskie "w koordynacji ze Stanami Zjednoczonymi". Wcześniej mówił o ochronie podobnej do tej wynikającej z artykułu 5. NATO.

Zełenski ocenił wynik rozmów jako "dobry". Na briefingu po spotkaniach zaznaczył, że kwestia terytoriów pozostanie sprawą do omówienia między nim a Putinem. Ocenił rozmowę o gwarancjach bezpieczeństwa dla Ukrainy jako "kluczową kwestię na początku drogi ku zakończeniu wojny" i podkreślił, że USA wysyłają sygnał, że będą uczestnikiem tych gwarancji, co uznał za duży krok naprzód.

Tymczasem dziennik "Financial Times" podał, powołując się na dokument z propozycjami Kijowa dla prezydenta USA, że Ukraina zaoferowała zakup amerykańskiej broni o wartości 100 mld dolarów ze środków europejskich, aby uzyskać gwarancje bezpieczeństwa ze strony USA po zawarciu pokoju z Rosją. Zgodnie z propozycjami Kijów i Waszyngton miałyby też zawrzeć także umowę o wartości 50 mld dolarów z ukraińskimi firmami na produkcję dronów.

Z wypowiedzi uczestników poniedziałkowych rozmów wynika, że nie ustalono na nim konkretnych szczegółów, jak będą wyglądać gwarancje bezpieczeństwa.

Sekretarz generalny NATO Mark Rutte powiedział w wywiadzie dla telewizji Fox News, że nie było dyskusji o wysłaniu żołnierzy na Ukrainę, a kwestia ta będzie przedmiotem kolejnych rozmów. Pytany o to, czy członkostwo Ukrainy w NATO zostało wykluczone, Rutte stwierdził jedynie, że nie zgadzają się na to USA i niektóre inne państwa członkowskie.

Premier Wielkiej Brytanii powiedział natomiast, że koalicja chętnych, czyli grupa 31 państw, które zobowiązały się wzmacniać Ukrainę, będzie współpracować z USA w kwestii gwarancji bezpieczeństwa. Ocenił to jako pierwszy z "dwóch istotnych rezultatów" spotkania. Drugim jest perspektywa spotkania Putina z Zełenskim.

- Dziś poczyniliśmy realne postępy - podsumował spotkanie w Waszyngtonie. - W przypadku niektórych z kwestii, czy to będzie kwestia terytorium, wymiany jeńców wojennych, czy bardzo poważna kwestia powrotu dzieci, oczywiste jest, że Ukraina musi zasiąść do stołu negocjacyjnego - zaznaczył Starmer.

Kanclerz Niemiec Friedrich Merz powiedział po rozmowach, że Trump uzgodnił z Putinem, że ten spotka się z Zełenskim w ciągu dwóch tygodni.

Prezydent Finlandii Alexander Stubb ocenił po spotkaniu, że jego rosyjski odpowiednik nie jest "godny zaufania" i wyraził wątpliwości, czy Putinowi "starczy odwagi, by przybyć na tego typu spotkanie", czy też "po raz kolejny spróbuje grać na czas". Stubb dodał, że szczegóły gwarancji bezpieczeństwa mają zostać dopracowane w ciągu najbliższego tygodnia.

Prezydent Francji Emmanuel Macron wezwał w USA do zaostrzenia sankcji wobec Rosji, jeśli negocjacje w sprawie Ukrainy zakończą się fiaskiem. - Jeśli ten proces zostanie odrzucony, wszyscy zgadzamy się, że sankcje będą musiały zostać zaostrzone, a w każdym razie konieczne będzie zajęcie stanowiska, które wywrze większą presję na stronę rosyjską - powiedział po spotkaniu.