UOP - Urząd Ochrony Państwa

Urząd Ochrony Państwa to nieistniejąca już służba specjalna Rzeczpospolitej Polskiej, która stanowiła instytucję cywilną i spełniała funkcje informacyjno-wywiadowcze oraz policyjno-prewencyjne.

UOP (Urząd Ochrony Państwa) – informacje ogólne

UOP tworzył część cywilną polskich służb specjalnych w latach 1990–2002. Funkcjonował równolegle z wojskową służbą specjalną WSI, jednak został rozwiązany kilka lat wcześniej (WSI istniały w latach 1991–2006), a w jego miejsce utworzono Agencję Bezpieczeństwa Wewnętrznego i Agencję Wywiadu.

Przed powstaniem Urzędu Ochrony Państwa jego funkcję pełniła Służba Bezpieczeństwa (1956–1989).

UOP (Urząd Ochrony Państwa) – zadania

Podstawowym celem UOP było zapewnienie bezpieczeństwa wewnętrznego Polski i ochrona ustroju konstytucyjnego. Główne zadania pełnione przez urząd to m.in. działania na rzecz obronności państwa, zwalczanie terroryzmu oraz szpiegostwa, wykrywanie i ściganie przestępstw skierowanych przeciwko państwu (jego bezpieczeństwu, ekonomii). Urząd Ochrony Państwa zajmował się również ochroną tajemnic państwowych i służbowych czy zbieraniem informacji o znaczeniu dla bezpieczeństwa Polski oraz ich analizą.

UOP (Urząd Ochrony Państwa) – działalność

Dzięki prowadzonej przez UOP działalności udało się wykryć działających na terenie Polski szpiegów Głównego Zarządu Wywiadowczego (GRU), Służby Wywiadu Zagranicznego Federacji Rosyjskiej i niemieckiej agencji wywiadowczej BND, a także rozpoznać żołnierzy WSI ujawniających agencjom wywiadowczym innych krajów utajnione informacje. Innymi ważnymi incydentami, w które zaangażował się UOP, były afery ekonomiczne Art-B oraz FOZZ (Funduszu Obsługi Zadłużenia Zagranicznego), jak i operacja "Samum" (ewakuacja agentów CIA z Iraku w 1990 roku).

Z funkcjonowaniem UOP wiązały się również pewne niejasności, urząd spotkał się z zarzutami skierowanymi przeciw niemu. W 1992 roku, po publikacji listy Macierewicza, wyszło na jaw zaangażowanie UOP w politykę, które nie powinno mieć miejsca, natomiast w 1995 roku wybuchła szpiegowska afera Olina, z którą organizacja również była związana.

UOP (Urząd Ochrony Państwa) – szefowie i funkcjonariusze

Szef UOP powoływany był przez premiera, podlegał zaś Ministerstwu Spraw Wewnętrznych. Liczba funkcjonariuszy UOP stanowi informację niejawną.

Pierwszym szefem UOP był dziennikarz i polityk Krzysztof Kozłowski, natomiast kolejni pełniący tę pozycję to Andrzej Milczanowski, Piotr Naimski, Jerzy Konieczny, Gromosław Czempiński, Andrzej Kapkowski i Jerzy Nóżka. Jednym z ostatnich zasiadających na tym stanowisku był Zbigniew Nowek (1998–2001), od października 2001 do kwietnia 2002 roku pełniącym obowiązki szefa UOP został Zbigniew Siemiątkowski, a ostatnim szefem, który urzędowanie zakończył w czerwcu 2002 roku, był Andrzej Barcikowski.