Europejski Zielony Ład

- Czy Europę stać na to, żeby być ekologicznym sumieniem świata? – zapytał dziennikarz Wirtualnej Polski Paweł Pawłowski. - Europa już od połowy lat 80. postawiła w centrum swojej polityki kwestie zrównoważonego rozwoju, myślenia o budowie dobrobytu, który nie narusza barier stabilności systemu przyrodniczego, wychodząc z założenia, że nie da się osiągnąć dobrobytu w zdegradowanym środowisku przyrodniczym - powiedział prof. Zbigniew Karaczun z Katedry Ochrony Środowiska i Dendrologii SGGW. - Wielu uchodźców próbuje się dostać właśnie do Europy, a nie do Azji czy Ameryki Północnej, wierząc, że to właśnie jest ten raj, to miejsce do życia – dodał. Paweł Pawłowski zapytał swoich rozmówców o światowe gospodarki, które mają ogromny wpływ na środowisko, ale nie realizują tej samej polityki ekologicznej, co Unia Europejska. - Stany Zjednoczone, Chiny, Indie, Rosja oczywiście nie podążą za nami. Czy my musimy wstrzymać naszą transformację tylko dlatego, że reszta część świata pozostanie na to głucha? Nie, nie powinniśmy – przyznał prof. Sławomir Kalinowski, Instytut Rozwoju Wsi i Rolnictwa PAN. Ekspert dodał, że świat nie odwróci się od Europy za jej ekologiczną postawę, a w jakiejś części staniemy się wręcz "wyrzutem sumienia". - Trzeba dążyć do rozwiązań, które będą również akceptowane przez resztę świata. Jeśli do 2030 r. nie podejmiemy radykalnych działań, to będzie za późno, by działać i doprowadzić do dobrobytu globalnego – podsumował prof. Kalinowski. Drugi z rozmówców dodał, że niepodejmowanie działań przez Chiny, USA czy Indie to mit. Dlaczego? O roli czołowych gospodarek w dalszej części rozmowy. Materiał powstał we współpracy z Parlamentem Europejskim.

- Ta polityka zrównoważonego rozwoju i taka próba podporządkowania rozwoju także rolnictwa wymogom środowiskowym trwa w UE przynajmniej 20-25 lat, a może i 30 lat. To nie jest proces nagły. Europejski Zielony Ład nie pojawił się nagle, to proces, który trwał latami - tłumaczył prof. Zbigniew Karaczun z Katedry Ochrony Środowiska i Dendrologii SGGW w programie Wirtualnej Polski. Europejski Zielony Ład to pakiet inicjatyw politycznych, którego celem jest skierowanie krajów UE na drogę transformacji ekologicznej, a ostatecznie – osiągnięcie neutralności klimatycznej do 2050 r. Proces ten jednak nie przypadł do gustu rolnikom w Europie, w tym także nad Wisłą, co było pokłosiem zakrojonych protestów na przełomie jesieni i zimy w 2023 r. Co więcej, nastroje społeczne są również nieprzychylne w tym temacie, dlatego tak ważna jest o tym dyskusja i edukacja. Goście dziennikarza WP Pawła Pawłowskiego starali się wyjaśnić w studiu, jakie konsekwencje wiążą się z ekologiczną polityką UE dla państw członkowskich, które się przed tym opierają. - My nie jesteśmy gotowi na to, ale musimy to zrobić. My jeśli odłożymy to za rok czy dwa, to znowu będziemy mówić o tym samym. Odłożenie tej sytuacji nic nie pomoże. Zamiatamy problem pod dywan, bo być może sam się rozwiąże. Do tego problemu trzeba usiąść i go rozwiązać - przyznał prof. Sławomir Kalinowski. Obejrzyj całą rozmowę i poznaj zalety i wady wprowadzania Zielonego Ładu w UE. Materiał powstał we współpracy z Parlamentem Europejskim.

- Sektor rolny ma bardzo silny wpływ na środowisko i na klimat. Mamy dzisiaj bardzo poważny kryzys przyrodniczy i klimatyczny, który zaczyna zagrażać, jak mówią naukowcy, w tym podstawowym bycie. I temu służy Zielony Ład. On dostrzega te zagrożenia. To będzie wprowadzało nowe wymogi - twierdzi prof. Zbigniew Karaczun z Katedry Ochrony Środowiska i Dendrologii SGGW. W studiu WP goście prowadzącego Pawła Pawłowskiego debatowali nad sensem i konsekwencjami Zielonego Ładu, który stopniowo od lat wprowadza Bruksela. Zielony Ład obejmuje wszystkie sektory gospodarki, w tym też rolnictwo, choć założenia dotyczące polityki rolnej nie zostały przekute jeszcze w regulacje. Powstała strategia "Od pola do stołu", która jest wciąż w fazie koncepcji politycznej. Zakłada, że w rolnictwie będzie stosować się mniej pestycydów i nawozów. Według prof. Karaczuna rolnicy muszą zrozumieć, że mają oni "bardzo silny wpływ" na środowisko. Zdaniem pracownika Katedry Ochrony Środowiska i Dendrologii SGGW, to politycy powinni wziąć na siebie odpowiedzialność i rozpocząć debatę na ten temat, ponieważ w jego ocenie brak odpowiedniego podejścia do Zielonego Ładu będzie budziło tylko większe kontrowersje i przyczyni się do jeszcze bardziej negatywnego stosunku Europejczyków do ekologicznej strategii UE. Materiał powstał we współpracy z Parlamentem Europejskim.

- Ten problem nie jest zero-jedynkowy. Jeśli popatrzymy z punktu widzenia indywidualnego dobrobytu rolników to pewnie te zagrożenia dochodów krótkoterminowych są znaczne. Rolnik tutaj może czuć się zaniepokojony. Jednak z punktu widzenia dobrobytu całego społeczeństwa ta sytuacja się zmienia - tłumaczył prof. Sławomir Kalinowski, Instytut Rozwoju Wsi i Rolnictwa PAN. - Dlaczego polski rolnik się obawia? Ze względu na brak wystarczającej wiedzy, mimo że mówimy o Zielonym Ładzie od kilku lat. Przeciętny rolnik niewiele jednak wie o Zielonym Ładzie. Wie, że coś będzie miał nakazane, a coś zakazane, ale co i jakie elementy będą wpływały na jego sytuację, to jest w większości dla niego zagadka. I tu pojawia się pytanie, dlaczego tej zagadki my jako naukowy, politycy, ośrodki doradztwa rolniczego nie wyjaśniliśmy przez ten okres – dodał prof. Kalinowski. - Jakie są zagrożenia Zielonego Ładu lub konsekwencje odrzucenia go? – zapytał swoich rozmówców dziennikarz WP Paweł Pawłowski. - Odrzucenie Zielonego Ładu będzie oznaczało dla polskich i europejskich rolników bardzo trudną sytuację. Warto mieć świadomość, że ta sytuacja i te problemy rolników nie wynikają tak naprawdę z Europejskiego Zielonego Ładu, tylko z innych przyczyn – podkreślił prof. Zbigniew Karaczun z Katedry Ochrony Środowiska i Dendrologii SGGW. Ekspert powołał się tutaj na badania, które wykonano wśród rolników 2022 r., jeszcze przed inwazją Rosji na Ukrainę. Jak tłumaczył, sadownicy z regionu sandomierskiego wśród najważniejszych czynników wpływających i ograniczających wielkość ich produkcji wymieniali susze czy wczesne i niespodziewane przymrozki. - Rolnicy, których badaliśmy twierdzili: tak skutki zmiany klimatu już dzisiaj są dla nas odczuwalne i negatywnie wpływają na nasze wyniki gospodarcze. Nagle rolnicy znaleźli się w bardzo trudnej sytuacji. Poprzedni rząd nie miał dla nich żadnej propozycji i oni zostali zostawieni sami sobie i dlatego się zbuntowali – nawiązał do protestów prof. Karaczun. Więcej o Zielonym Ładzie w dalszej części rozmowy. Materiał powstał we współpracy z Parlamentem Europejskim.

Zielony Ład budzi skrajne emocje. To niezbędne dla klimatu ograniczenia, czy atak na rolnictwo? - Zielony Ład jest niewinną ofiarą jeśli chodzi o protesty rolników - mówił w programie "Newsroom WP" Hubert Różyk, rzecznik prasowy Ministerstwa Klimatu i Środowiska. Anna Bryłka z Konfederacji się z nim nie zgadzała. Urzędnik kontynuował. Jak twierdził, protesty rolników mają uzasadnienie - Jeżeli stawiamy na wysiłek modernizacyjny, to rolnicy polscy nie powinni być konfrontowani z tańszą, importowaną żywnością, która nie spełnia norm. Zielony Ład powstał, by rolnictwo w Polsce mogło działać. On ma chronić Europę przed skutkami katastrofy klimatycznej. Chodzi o to, by temperatura była odpowiednia, by nie pogłębiała się susza i rolnicy mieli wodę do produkcji. To służy rolnikom - dodał. - Zupełnie się nie zgadzam. Na rolników są nakładane absurdalne cele. (W konsekwencji - red.) produkcja żywności przesuwa się poza Unię Europejską. Sam fakt importu z krajów trzecich to kolejny element związany z otwarciem rynku na Ukrainę. Tu nie ma pomocy Ukrainie, tylko pomoc dla międzynarodowych koncernów, którymi rządzą ukraińscy oligarchowie. Transport nie miał miejsca. Pierwszy zamysł to 10 proc. ugorowania gruntów w UE. Polskie rolnictwo z natury tworzy lepszej jakości żywność niż w krajach zachodnich. Jeżeli nie wycofa się z tej polityki klimatycznej rolnictwa, doprowadzi to do utraty bezpieczeństwa żywnościowego - mówiła Anna Bryłka.

Czy głos Polski po 20 latach w Unii Europejskiej jest wyraźny i słyszalny? Co z rolnikami, którzy protestują? Czy konieczność ochrony ich interesów jest dostrzegana w Brukseli? O to Paweł Pawłowski zapytał rozmówczynie debaty z okazji 20-lecia wstąpienia Polski do UE. - W tej chwili najlepszym głosem polskich rolników jest głos Donalda Tuska. Chyba nikt nie postawił sprawy Europejskiego Zielonego Ładu w Unii Europejskiej jak Donald Tusk – przyznała prof. Renata Mieńkowska-Norkiene z UW. - Tusk jechał reprezentować rolników, bo jest polskim premierem, mimo że oskarża się go o chodzenie na pasku Niemiec czy Brukseli, a to zupełnie tak nie wygląda – dodała ekspertka. - Warto tutaj podkreślić, że to świadczy jeszcze o naszej nieumiejętności zachowania się w środowisku europejskim, skoro musimy się odwoływać do głosu premiera, podczas gdy mamy komisarza ds. rolnictwa, który jest Polakiem – podkreśliła prof. Małgorzata Molęda-Zdziech z SGH. - Mamy również reprezentację polskiego rolnictwa, której biuro funkcjonuje już blisko 20 lat i jest opłacane z budżetu polskiego państwa. To powinny być placówki, które powinny alarmować, jeśli coś się dzieje. To, że Donald Tusk jest obrońcą polskiego rolnictwa jest smutne, bo jest pokazaniem, że my nie umieliśmy przez 20 lat w Unii zbudować systemu monitorowania, a na tym taka działalność powinna polegać – dodała politolożka. Uczestniczki debaty WP mówiły również o sile polskiego głosu na forum europejskim, a także o problemie Węgrów oraz Słowaków. - Sam fakt tego, że jesteśmy teraz przy stole i podejmujemy decyzje jest dla nas bardzo istotny. Mam wpływ na to, co się dzieje. Są dyskusje o tym, czy Orbana dopuszczać do pewnych decyzji, tendencji. To samo działo się z rządem PiS w Polsce. Ja w Brukseli słyszałam kiedyś takie zdanie, że "nie ma z kim rozmawiać, więc po prostu z nimi nie rozmawiamy" – dodała prof. Mieńkowska-Norkiene.