Monitoring na przejściu granicznym Brześć -Terespol przeprowadziły w październiku 2016 r. prawniczki Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka (HFCP) w związku z sygnałami o problemach, jakie miały na granicy osoby chcące złożyć wniosek o azyl w Polsce. Jak wynika z monitoringu zdarzało się, że Straż Graniczna uniemożliwiała osobom chcącym wjechać do Polski złożenie wniosku o status uchodźcy.
Monitoring HFPC nie był pierwszym przeprowadzonym na przejściu Brześć -Terespol. W sierpniu 2016 r. kontrole przeprowadził tam m.in. Rzecznik Praw Obywatelskich, dochodząc do podobnych wniosków - potwierdzono przypadki, w których funkcjonariusze SG nie dopuszczali do złożenia wniosku o udzielenie ochrony międzynarodowej cudzoziemcom, którzy podczas rozmowy albo wprost deklarowali zamiar ubiegania się o taką ochronę, albo sygnalizowali okoliczności mogące świadczyć o tym, że byli prześladowani w kraju pochodzenia.
Decyzje odmowne
Według RPO warunki, w jakich przeprowadzane są rozmowy z cudzoziemcami, mogą mieć wpływ na treść udzielanych przez nich wypowiedzi. Rzecznik podkreślił przy tym, że przepisy nie przewidują możliwości dokonania przez funkcjonariusza SG jakiejkolwiek wstępnej weryfikacji podawanych przez cudzoziemca informacji.
- Naszym podstawowym zadaniem podczas kontroli granicznej jest ustalenie, kim jest cudzoziemiec, który chce przekroczyć polską granicę i w jakim celu przyjeżdża do naszego kraju. To bardzo ważne z punktu widzenia bezpieczeństwa państwa. Jeśli cel wjazdu cudzoziemca do Polski jest inny niż poszukiwanie ochrony, a cudzoziemiec nie spełnia warunków wjazdu określonych w prawie, to otrzymuje on decyzję o odmowie wjazdu - powiedział płk Łapiński.
Rzeczniczka prasowa Straży Granicznej ppor. SG Agnieszka Golias poinformowała PAP, że wnioski o udzielenie ochrony na terytorium Polski są przyjmowane od każdego cudzoziemca, który jasno deklaruje i wyraża chęć złożenia takiego wniosku, ale deklaracja nie może zawierać się w pojedynczym słowie "azyl" lub "uchodźca".
Złe warunki
RPO wskazywał także, że budynek przejścia granicznego w Terespolu nie jest dostosowany do sytuacji, w której do odprawy granicznej przystępuje w tym samym czasie ponad 400 osób. Jak wskazał, żadne z miejsc udostępnianych podróżnym nie zapewnia im odpowiednich warunków oczekiwania na odprawę. Dodatkowo fakt, że duża liczba oczekujących ustawia się w wąskim i słabo wentylowanym przejściu podziemnym, stwarzać może - według RPO - zagrożenie dla ich zdrowia.
Łapiński powiedział, że zalecenia RPO dotyczące infrastruktury, zostały zrealizowane. - Wszystkie zalecenia zostały spełnione, zanim do nas wpłynęły. Osoby oczekujące na złożenie wniosku o ochronę mają do dyspozycji oddzielną poczekalnię z zapleczem kuchennym i miejscem zabaw dla dzieci - powiedział Łapiński.
Wojewoda Lubelski, będący zarządcą przejścia granicznego w Terespolu, wygospodarował na potrzeby Straży Granicznej dodatkowe pomieszczenia, co pozwala zapewnić podróżnym zarówno bezpieczeństwo, jak i poczucie intymności w przypadku indywidualnych rozmów.
- Proces kontroli granicznej jest zorganizowany w taki sposób, by przy dostępnej infrastrukturze przebiegała ona możliwie jak najsprawniej i bez zakłóceń. Od początku funkcjonowania tego kolejowego przejścia granicznego nie było przypadków zagrożenia zdrowia lub życia podróżnych spowodowanych warunkami i organizacją odpraw - dodał szef SG.
Krzysztof Markowski, Grzegorz Dyjak
