Śląsk. Chcą oddychać czystym powietrzem, apelują o walkę ze smogiem

- Nie wygramy walki ze smogiem bez jednolitych, spójnych danych i usprawnienia dystrybucji środków finansowych – przekonują samorządowcy w stanowisku przyjętym przez Zgromadzenia Ogólnego Śląskiego Związku Gmin i Powiatów (ŚZGiP).

Burmistrz Pszczyny, jednego z najbardziej zanieczyszczonych miast w Europie, Dariusz Skrobol przypomniał, że nieuchronnie zbliżają się terminy wyłączenia z eksploatacji niskosprawnych i nieekologicznych źródeł ciepła, które wyznacza uchwalona w 2017 r. przez śląski sejmik tzw. uchwała antysmogowa. Wprowadziła ona m.in. graniczne daty wymiany dotychczasowych instalacji niższej klasy – rozłożone w zależności od ich wieku lub klasy emisji od początku 2022 r. do początku 2028 r.

Samorządowcy uważają, że uchwała jest ważnym krokiem w walce o czyste powietrze, jednak wyrażają obawy, czy realizowane w oparciu o nią inwestycje uda się zakończyć na czas. - Analiza raportów kontrolnych w zakresie podejmowanych działań przez administrację szczebla rządowego, jak i samorządowego prowadzi do jednego wniosku. Wciąż brakuje nam kompleksowej, wielopoziomowej, a przy tym jednolitej strategii walki z zanieczyszczonym powietrzem – ocenił przewodniczący ŚZGiP, prezydent Rybnika Piotr Kuczera.

Zgromadzenie Ogólne w swoim stanowisku docenia dotychczas podjęte prace legislacyjne na rzecz poprawy jakości powietrza. Jednak, mając na uwadze konieczność co najmniej kilkukrotnego przyspieszenia wyłączania z eksploatacji pozaklasowych urządzeń grzewczych na obszarze woj. śląskiego oraz zrealizowania w ciągu 5-6 lat kilkuset tysięcy tego typu inwestycji, samorządy proponują wdrożenie kilku rozwiązań.

Jednym z nich jest pilne uruchomienie Centralnej Ewidencji Emisyjności Budynków, w oparciu o znowelizowaną w ostatnim czasie ustawę o wspieraniu termomodernizacji i remontów. Jak przekonuje ŚZGiP, gromadzenie w skali całego kraju jednolitych i spójnych danych dotyczących budynków i pochodzących z nich źródeł emisji jest kluczowe z punktu widzenia planowania, a następnie skutecznego wdrażania działań naprawczych.

- Dziś samorządy nie posiadają narzędzi, które pozwoliłyby na precyzyjne określenie miejsca, w którym funkcjonują instalacje grzewcze odpowiedzialne za generowanie największej ilości zanieczyszczeń - wskazał Daniel Wolny z urzędu miasta w Katowicach.

ŚZGiP przekonuje też, że trzeba usprawnić sieć dystrybucji środków finansowych. Samorządowcy doceniają uproszczenia procedur związanych z wypełnieniem oraz rozpatrzeniem wniosku w programie Czyste Powietrze, jednak wciąż widzą konieczność poprawy działania sieci dystrybucji środków programu. - Proponujemy rozważenie m.in. utworzenia powiatowych ekspozytur wojewódzkich funduszy ochrony środowiska. Oczywiście dotyczyłoby to powiatów, które mogłyby zapewnić niezbędne do tego celu pomieszczenia - powiedział burmistrz Żywca Antoni Szlagor.

Samorządowcy zrzeszeni w ŚZGiP zwracają uwagę, że kluczowe jest szybkie uruchomienie i wykorzystanie do obsługi programu Czyste Powietrze rozległej sieci placówek bankowych. Będą one mogły, dzięki ostatnim zmianom w ustawie, udzielać również kredytów na wkład własny inwestora, poręczanych przez nowo utworzony Ekologiczny Fundusz Poręczeń i Gwarancji.

Samorządowcy podkreślają, że mieszkańcy oczekują jednak sprawnego i opartego na prostych zasadach wsparcia. - Niestety niechlubnym przykładem dotychczasowego niepowodzenia w tym zakresie jest program STOP SMOG, kierowany do najuboższych gospodarstw domowych. Ze względu na jego złożoność i wysoki stopień trudności nie był powszechnie wdrażany - wskazują.