Historia Cmentarza Orląt

1 listopada 1918 nad ranem Ukraiński Komitet Wojskowy dokonał zbrojnego zamachu i przy pomocy żołnierzy z pułków ukraińskich (Strzelcy Siczowi) opanował najważniejsze gmachy publiczne we Lwowie, m.in. Namiestnictwo, Sejm, Dyrekcję Policji, Ratusz, Pocztę Główną. Wprawdzie Ukraińcy przejęli władzę wojskową od austriackiej komendy wojskowej, a władzę cywilną od namiestnictwa, jednakże nie zdołali opanować całego Lwowa. Już od rana 1 listopada spontanicznie powstały dwa polskie punkty oporu.

W czasie walk o Lwów poległych grzebano na prowizorycznych cmentarzykach w pobliżu poszczególnych punktów oporu, między innymi obok Szkoły Kadetów, szkoły im. H. Sienkiewicza i w ogrodzie Politechniki. Po wygaśnięciu walk polskie władze Lwowa postanowiły ekshumować ciała zabitych i przenieść je na specjalnie wydzielony obszar, przylegający od strony Pohulanki do cmentarza łyczakowskiego. Sprawą zajęło się powołane w 1919, z inicjatywy Marii Ciszkowej - matki jednego z poległych gimnazjalistów - towarzystwo Straż Mogił Polskich Bohaterów. Po zgromadzeniu odpowiednich funduszy rozpisano w 1921 konkurs na mauzoleum obrońców Lwowa, którego laureatem został student Wydziału Architektury Politechniki Lwowskiej, Rudolf Indruch - uczestnik walk o Lwów.

Po zajęciu Lwowa przez wojska radzieckie cmentarz był regularnie grabiony i niszczony, rozbito pomniki żołnierzy amerykańskich i francuskich, którzy walczyli po stronie polskiej a w katakumbach, na których nadbudowano dodatkowe piętro, umieszczono garaże i zakład kamieniarski. Przez część cmentarza poprowadzono drogę. Ostatecznej dewastacji dokonano w latach siedemdziesiątych. W sierpniu 1971 roku przy pomocy czołgów i maszyn budowlanych zniszczono kolumnadę, próbowano też zniszczyć wielkie pylony Łuku Chwały, które jednak skutecznie oparły się tym próbom, ostrzelano napisy na pylonach, zrównano z ziemią półkoliście ułożone na tarasach groby. Kamienne lwy, które stały niegdyś przed łukiem triumfalnym, przewieziono na rogatki miasta. Tak przestała istnieć najsłynniejsza nekropolia II Rzeczypospolitej.

1. 1989 - sytuacja zmieniła się w roku 1989 dzięki firmie Energopol, polskiej firmy budującej elektrownię atomową w mieście Chmielnicki. Pracownicy w ramach swojego wolnego czasu zaczęli porządkować teren zdewastowanego cmentarza. Prace te podjęto z inicjatywy inżyniera Józefa Bobrowskiego. Pracownicy Energopolu w sposób półlegalny zabezpieczyli i odrestaurowali Cmentarz Obrońców Lwowa. W 1989 rozpoczęły się także prace polsko-ukraińskiej komisji ds. cmentarza.

1. 1995 - w grudniu 1995 r. rada miejska Lwowa nakazała wstrzymanie prac do czasu uzgodnienia projektu. Wznawiano je i przerywano kilkakrotnie.

1. 2001 - W grudniu 2001 r. władze Polski i Ukrainy zawarły porozumienie o kształcie cmentarza. Uzgodniły m.in. treść napisu: Nieznanym Żołnierzom Bohatersko Poległym za Polskę w latach 1918-20. 21 maja 2001 prezydenci Leonid Kuczma i Aleksander Kwaśniewski mieli otworzyć nekropolię. Do uroczystości nie doszło, bo część radnych Lwowa zakwestionowała napis (nie podobała im się wzmianka o bohaterstwie). W bezpośrednim sąsiedztwie Cmentarza Obrońców Lwowa, na terenie cmentarza Łyczakowskiego, plantując dotychczas istniejące groby, władze miejskie Lwowa urządziły cmentarz Strzelców Siczowych.

1. 2005 - 19 maja 2005 rada miejska Lwowa zaakceptowała porozumienie z rządem RP w sprawie napisu na płycie Mogiły Pięciu z Persenkówki. Będzie on miał treść: Tu leży żołnierz polski, poległy za Ojczyznę. Rada zgodziła się na odnowienie znajdujących się na cmentarzu pomników francuskich piechurów i amerykańskich lotników poległych w walce o Polskę 1919-1920, nie wyraziła jednak zgody na ustawienie figur lwów przed centralnym pylonem łuku chwały.

1. 24 czerwca 2005 - oficjalne otwarcie cmentarza.

Źródło: Wikipedia