Bronisław Komorowski ma problem

Konstytucjonalista dr Ryszard Piotrowski nie ma wątpliwości, że bierne prawo wyborcze osób pełniących funkcję marszałka sejmu nie jest ograniczone i konstytucja nie uzależnia możliwości korzystania z tego prawa od pełnienia funkcji publicznych. - Ta okoliczność, że marszałek zarządza wybory prezydenckie, jest mało niepokojąca, dlatego, że zarówno czas, w jakim to zarządzenie ma być przez marszałka wydane, jak i termin wyborów są wyznaczone przez przepisy prawne. Marszałek ma bardzo ograniczoną możliwość działania arbitralnego, uznaniowego i wykorzystania swojej funkcji. Mieliśmy do czynienia z pewnymi precedensami, kiedy marszałkowie kandydowali w wyborach i na ich podstawie ukształtowała się pewna praktyka, której racjonalność trudno kwestionować – twierdzi dr Piotrowski.

Marszałek Józef Zych, marszałek sejmu w latach 1995-1997, wspomina, że w 1995 roku, wyrzucano mu, że chciał dostosować termin wyborów tak, by PSL miało najdogodniejszą sytuację. Ale, jak dodaje Zych, fakt wyznaczenia terminu wyborów nie ma przecież bezpośredniego wpływu na kandydowanie. - Przypominam sobie, kiedy lansowano moją kandydaturę do kandydowania na prezydenta, wtedy badaliśmy wszystkie okoliczności, z punktu widzenia konstytucyjnego i ordynacji wyborczej, ja takich przeszkód nie widzę – mówi obecny poseł PSL.

Prawo nie widzi takiego problemu, ale czy przewiduje, że termin wyborów mógłby ustalić ktoś inny? Odpowiedź jest jasna: nie, bez względu na to czy marszałek kandyduje czy nie, to on wyznacza termin wyborów.

Według Józefa Zycha problemem jest kwestia równości w kampanii wyborczej. Jeśli kandyduje minister, marszałek sejmu, ktoś, kto pełni ważne funkcje publiczne, które upoważniają do występowania publicznego, jest w o wiele lepszej sytuacji, niż każdy inny kandydat, który nie pełni takiej funkcji. - Jeżeli będzie startował Komorowski czy Szmajdziński, to w tym okresie mają zupełnie inne możliwości niż np. Olechowski czy dziesięciu innych kandydatów – twierdzi b. marszałek. - W tym okresie powinni się zdecydować, albo jedno albo drugie – uważa Józef Zych.

Czy powinni wziąć bezpłatny urlop? - W przypadku marszałka oczywiście, że bezpłatny, ale to wymaga głębszej analizy, więc trudno mi się na ten temat szerzej wypowiadać – dodaje poseł PSL.

Zdaniem Józefa Zycha tylko działalność prezydenta - kandydata jest usprawiedliwiona. - W naszym ustroju nie ma zastępcy prezydenta, bo gdyby był zastępca, można by było rozważyć i taką ewentualność. Ale prócz tego, w żadnej z demokracji, począwszy od Stanów Zjednoczonych, nikt nie domagał się dotychczas, by prezydent również zawieszał swoją działalność. Natomiast co najwyżej, w momencie kampanii wyborczej, należy rozważyć ograniczenie tych wystąpień prezydenta, które mają wyraźnie charakter państwowy, ale to jest dość trudna sprawa – mówi b. marszałek.

Natomiast konstytucjonalista Ryszard Piotrowski uważa, że zawieszanie działalności przez prezydenta, ministra, marszałków prowadziłoby do paraliżu działania państwa i byłyby to zbyt daleko idące ograniczenia. - Przecież kandydat na prezydenta nie jest człowiekiem znikąd. Pogodzenie pełnienia funkcji publicznej z kampanią jest trudne, tym samym trudno przeprowadzić wyraźną granicę między jednym a drugim. Nie mniej jednak należy zachować rozsądny umiar. W szczególności, jeśli chodzi o wykorzystywanie środków publicznych na kampanię. Przypadki, w których pełniący funkcje wykorzystują pojazdy, czy inne środki techniczne na cele związane z kampanią, powinny być refundowane przez komitet wyborczy kandydata. W poprzednich wyborach państwowa komisja wyborcza wypracowała pewne standardy postępowania i można je spokojnie stosować.

- Natomiast takie rozwiązanie, które by nakładało wymaganie zaprzestania działalności na cały czas kampanii przez kandydującego urzędnika pełniącego jakąś funkcję polityczną, wydaje się mało racjonalne. (Wyjątkiem jest sędzia, który w żadnym razie nie może łączyć kandydowania z orzekaniem.) Być może jest to zasadne w ostatniej fazie kampanii, czy też w przypadku, gdy kandydat nie jest w stanie pogodzić pełnienia urzędu z kandydowaniem, może wtedy powinien skorzystać z możliwości urlopowania – reasumuje Ryszard Piotrowski.

Ale kto by o tym decydował? Jak na razie słychać tylko opinie innych polityków?

- Powinien o tym decydować sam kandydat. Jeśli dostrzega możliwość kojarzenia jednej i drugiej sfery swojej aktywności. Przeciwnicy kandydata zawsze będą „wysyłali go na urlop” i będą twierdzili, że źle spełnia swoje obowiązki, a zwolennicy będą mówili, że wszystko jest w porządku.

Józef Zych wspomina, że prawdziwym dylematem dla niego był fakt zaprzysiężenia prezydenta. Odbywa się ono przed Zgromadzeniem Narodowym, które może zwołać tylko marszałek sejmu, jest to wyraźnie powiedziane i tego uprawnienia nie może scedować na nikogo innego.

Czy to może być przeszkoda dla marszałka? - Prezydent obejmuje urząd po złożeniu przysięgi przed Zgromadzeniem Narodowym, a sprawa wyznaczenia terminu jest techniczna, drugorzędna – wątpliwości rozwiewa Ryszard Piotrowski. - Fakt, że marszałek sejmu musi wyznaczyć ten termin, nie stanowi przesłanki do ograniczenia biernego prawa wyborczego, to byłoby zbyt daleko idące ograniczenie.

Kiedy marszałek powinien zrzec się swojej funkcji? - Nie ulega wątpliwości, że marszałek nie może być jednocześnie prezydentem. Aktywność kandydata w roli marszałka w ostatniej fazie kampanii jest wątpliwa, tak więc po ogłoszeniu wyniku wyborów, de facto, nie w sensie prawnym, jest już prezydentem. W moim przekonaniu rezygnację z funkcji marszałka powinien złożyć przed złożeniem przysięgi prezydenckiej – mówi konstytucjonalista.

Dominika Leonowicz, Wirtualna Polska