Zeilinger, Clauser, Aspect. Laureaci Nagrody Nobla z fizyki
We wtorek, 4 października Królewska Szwedzka Akademia Nauk ogłosiła laureatów Nagrody Nobla z dziedziny fizyki. Wyróżnienie powędruje do trzech badaczy: Alaina Aspecta, Johna F. Clausera i Antona Zeilingera. Jak można przeczytać w uzasadnieniu, naukowcy zostali docenieni "za eksperymenty ze splątanymi fotonami, ustalenie naruszenia nierówności Bella i pionierską informatykę kwantową".
Trójka badaczy przeprowadziła przełomowe eksperymenty, wykorzystujące stan splątania kwantowego. To sytuacja, w której do określenia stanu jednego elementu (cząstki kwantowej) niezbędna jest wiedza o stanie całego układu. Wyniki badań Clausera, Aspecta i Zeilingera stały się podwaliną dla nowej technologii, która opiera się na informacjach kwantowych.
Zeilinger, Clauser, Aspect - trzech nowych noblistów
Pochodzący z Francji Alain Aspect, Stanów Zjednoczonych John F. Clauser oraz Austrii Anton Zeilinger udowodnili, że cząstki mogą być kontrolowane oraz badane w skorelowanym stanie kwantowym. Ich odkrycie pokazuje, że stan jednej cząstki układu determinuje drugą, nawet w przypadku, gdy znajdują się one w znacznej odległości od siebie. To zjawisko wyjątkowe, posiadające niespotykaną w klasycznej fizyce cechę - stan całego układu można określić lepiej niż stan jej części.
Clauser, Aspect i Zeilinger dzięki pionierskiemu podejściu, utorowali drogę do nowatorskich technologii, które opierają się na fizyce kwantowej. Praca, za którą zostali wyróżnieni nagrodą Nobla, wykorzystuje badania, które w latach 60. XX wieku przeprowadził John Bell.
John Clauser - pierwszy z badaczy
John Francis Clauser jest amerykańskim fizykiem teoretycznym, którego specjalizacją jest mechanika kwantowa. To jeden z autorów nierówności Clausera-Horne'a-Shimony-Holta oraz eksperymentów z testem Bella. Clauser zajmuje się fizyką od 1964 roku, kiedy uzyskał licencjat na uczelni California Institute of Technology. Rozwijając pomysły Johna Bella i przeprowadzając eksperymenty, udowodnił, że mechaniki kwantowej nie można zastąpić teorią wykorzystującą ukryte zmienne.
Alain Aspect - rozwinięcie teorii
Kolejnym z nagrodzonych jest Alain Aspect - fizyk, członek Francuskiej Akademii Nauk i Francuskiej Akademii Technologii. Dzięki jego badaniom rozwiązano nieścisłości powstałe w trakcie eksperymentów Clausera, co dało możliwość uzyskania jego lepszych dokładniejszych wyników.
Anton Zeilinger - trzeci noblista
Zellinger jest profesorem na Uniwersytecie Wiedeńskim. Jako fizyk doświadczalny specjalizuje się w interferometrii kwantowej. Od początku naukowej kariery zajmuje się badaniem stanów splątanych oraz korelacji między kwantami. Anton Zeilinger wraz z własną grupą badaczy odkrył zjawisko teleportacji kwantowej, które udowadnia, że stany kwantowe pomiędzy cząstkami, nawet oddalonymi od siebie, mogą być przenoszone.
Dalsza część artykułu pod materiałem wideo
Aspect, Clauser, Zeilinger - Nobel to nie pierwsza wspólna nagroda naukowców
Trójka fizyków została wspólnie doceniona już wcześniej. W 2010 roku zostali oni uhonorowani Nagrodą Wolfa, która jest przyznawana "za wybitne osiągnięcia na rzecz ludzkości i przyjaźni między narodami".
Jak podkreśla komitet Noblowski, nagrodzone odkrycie naukowców "położyło podwaliny pod nową erę technologii kwantowej. Możliwość manipulowania i zarządzania stanami kwantowymi oraz wszystkimi ich warstwami właściwości daje nam dostęp do narzędzi o nieoczekiwanym potencjale".
Nagroda Nobla. Przed nami wyróżnienia z trzech kategorii
Tydzień noblowski rozpoczął się w poniedziałek, 3 października 2022 roku. W tym dniu nagrodę Szwedzkiej Akademii Nauk otrzymał Svante Pääbo - badacz ludzkich przodków.
Kolejne nagrody zostaną przyznane:
- w środę 5 października z chemii
- we czwartek, 6 października z literatury
- w piątek 7 października poznamy laureata Pokojowej Nagrody Nobla.
Nagrody są przyznawane od 1901 roku za najważniejsze osiągnięcia w dziedzinach nauki, literatury oraz pokoju. Zwycięzcy, oprócz złotego medalu i dyplomu otrzymują gratyfikacje finansowe.
