Zeilinger, Clauser, Aspect. Laureaci Nagrody Nobla z fizyki

Trójka badaczy przeprowadziła przełomowe eksperymenty, wykorzystujące stan splątania kwantowego. To sytuacja, w której do określenia stanu jednego elementu (cząstki kwantowej) niezbędna jest wiedza o stanie całego układu. Wyniki badań Clausera, Aspecta i Zeilingera stały się podwaliną dla nowej technologii, która opiera się na informacjach kwantowych.

Zeilinger, Clauser, Aspect - trzech nowych noblistów

Pochodzący z Francji Alain Aspect, Stanów Zjednoczonych John F. Clauser oraz Austrii Anton Zeilinger udowodnili, że cząstki mogą być kontrolowane oraz badane w skorelowanym stanie kwantowym. Ich odkrycie pokazuje, że stan jednej cząstki układu determinuje drugą, nawet w przypadku, gdy znajdują się one w znacznej odległości od siebie. To zjawisko wyjątkowe, posiadające niespotykaną w klasycznej fizyce cechę - stan całego układu można określić lepiej niż stan jej części.

Clauser, Aspect i Zeilinger dzięki pionierskiemu podejściu, utorowali drogę do nowatorskich technologii, które opierają się na fizyce kwantowej. Praca, za którą zostali wyróżnieni nagrodą Nobla, wykorzystuje badania, które w latach 60. XX wieku przeprowadził John Bell.

John Clauser - pierwszy z badaczy

John Francis Clauser jest amerykańskim fizykiem teoretycznym, którego specjalizacją jest mechanika kwantowa. To jeden z autorów nierówności Clausera-Horne'a-Shimony-Holta oraz eksperymentów z testem Bella. Clauser zajmuje się fizyką od 1964 roku, kiedy uzyskał licencjat na uczelni California Institute of Technology. Rozwijając pomysły Johna Bella i przeprowadzając eksperymenty, udowodnił, że mechaniki kwantowej nie można zastąpić teorią wykorzystującą ukryte zmienne.

Alain Aspect - rozwinięcie teorii

Kolejnym z nagrodzonych jest Alain Aspect - fizyk, członek Francuskiej Akademii Nauk i Francuskiej Akademii Technologii. Dzięki jego badaniom rozwiązano nieścisłości powstałe w trakcie eksperymentów Clausera, co dało możliwość uzyskania jego lepszych dokładniejszych wyników.

Anton Zeilinger - trzeci noblista

Zellinger jest profesorem na Uniwersytecie Wiedeńskim. Jako fizyk doświadczalny specjalizuje się w interferometrii kwantowej. Od początku naukowej kariery zajmuje się badaniem stanów splątanych oraz korelacji między kwantami. Anton Zeilinger wraz z własną grupą badaczy odkrył zjawisko teleportacji kwantowej, które udowadnia, że stany kwantowe pomiędzy cząstkami, nawet oddalonymi od siebie, mogą być przenoszone.

Dalsza część artykułu pod materiałem wideo

Aspect, Clauser, Zeilinger - Nobel to nie pierwsza wspólna nagroda naukowców

Trójka fizyków została wspólnie doceniona już wcześniej. W 2010 roku zostali oni uhonorowani Nagrodą Wolfa, która jest przyznawana "za wybitne osiągnięcia na rzecz ludzkości i przyjaźni między narodami".

Jak podkreśla komitet Noblowski, nagrodzone odkrycie naukowców "położyło podwaliny pod nową erę technologii kwantowej. Możliwość manipulowania i zarządzania stanami kwantowymi oraz wszystkimi ich warstwami właściwości daje nam dostęp do narzędzi o nieoczekiwanym potencjale".

Nagroda Nobla. Przed nami wyróżnienia z trzech kategorii

Tydzień noblowski rozpoczął się w poniedziałek, 3 października 2022 roku. W tym dniu nagrodę Szwedzkiej Akademii Nauk otrzymał Svante Pääbo - badacz ludzkich przodków.

Kolejne nagrody zostaną przyznane:

• w środę 5 października z chemii
• we czwartek, 6 października z literatury
• w piątek 7 października poznamy laureata Pokojowej Nagrody Nobla.

Nagrody są przyznawane od 1901 roku za najważniejsze osiągnięcia w dziedzinach nauki, literatury oraz pokoju. Zwycięzcy, oprócz złotego medalu i dyplomu otrzymują gratyfikacje finansowe.