Zarządzenie Glińskiego. Przed odejściem z resortu ogromna kasa na Fundusz Patriotyczny
Już po wyborach, a jeszcze przed odejściem z resortu kultury, Piotr Gliński wydał zarządzenie, w którym nakreślił program współpracy finansowej ministerstwa z organizacjami pozarządowymi na lata 2024-2026. Ma być realizowany głównie w ramach kontrowersyjnego Funduszu Patriotycznego, zarządzanego przez Instytut Dziedzictwa Myśli Narodowej.
Zarządzenie pojawiło się 26 października w Dzienniku Urzędowym Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Dokument w sprawie przyjęcia programu współpracy ministra z organizacjami pozarządowymi oraz podmiotami wymienionymi w ustawie o działalności pożytku publicznego i wolontariacie na lata 2024-2026 podpisał osobiście Piotr Gliński.
"Współpraca finansowa Ministra z organizacjami pozarządowymi realizowana jest przede wszystkim w ramach Funduszu Patriotycznego, zarządzanego przez Instytut Dziedzictwa Myśli Narodowej im. Romana Dmowskiego i Ignacego Jana Paderewskiego. Wśród celów Funduszu znajduje się m.in. popularyzacja wiedzy dotyczącej historii Polski i polskiego dziedzictwa kulturowego, budowanie szacunku, więzi i współodpowiedzialności za nie, a także promowanie postaw patriotycznych" – czytamy w dokumencie.
Przypomnijmy, Instytut został powołany przez ministra Glińskiego w lutym 2020 roku. Na jego czele stanął Jan Żaryn, były senator PiS. W ramach funkcjonowania Instytutu utworzono Fundusz Patriotyczny, który rozdzielał miliony złotych dla organizacji pozarządowych. Szybko się okazało, że pieniądze otrzymują instytucje związane ze środowiskiem Prawa i Sprawiedliwości.
W latach 2021-2023 odbyły się cztery nabory wniosków o dofinansowanie w ramach Funduszu Patriotycznego o łącznym budżecie 102 mln zł. W skali roku udzielonych zostało średnio 198 dotacji.
W 2021 roku z puli ok. 30 mln zł najwięcej (3 mln zł) otrzymały: Stowarzyszenie Marsz Niepodległości i Straż Narodowa m.in. na sprzęt, samochody i ośrodek szkoleniowy. Organizacjom przewodził wówczas Robert Bąkiewicz.
Z pieniędzy Funduszu zakupiono również nieruchomość w podwarszawskim Otwocku. Rok później podmioty związane z Bąkiewiczem otrzymały 850 tys. zł, m.in. na "modernizację ośrodka i wsparcie dla uchodźców". Z kolei, jak informowała "Rzeczpospolita", 430 tys. złotych otrzymało Stowarzyszenie Wiara i Tradycja. Według dziennika jest to "organizacja widmo założona zaledwie dwa miesiące przed konkursem" przez Mariusza Sorola, "prawą rękę Roberta Bąkiewicza na terenie Pruszkowa".
O Instytucie Dziedzictwa Myśli Narodowej w ostatnich dniach zrobiło się głośno z innego, kontrowersyjnego powodu. Po tym, jak Koalicja Obywatelska zapowiedziała likwidację Instytutu, Piotr Gliński wyszedł z inicjatywą, żeby był współprowadzony przez ministerstwo i miasto Otwock, którym rządzi prezydent z PiS Jarosław Margielski. Miała to zapewnić specjalna umowa podpisana przez otwocki samorząd i ministra kultury.
Podpisana na dziesięć lat umowa zakłada finansowanie Instytutu przez ten czas kwotą 100 mln zł. Na podpisanie umowy zgodzili się w środę, 15 listopada otwoccy radni. Było to drugie podejście do przegłosowania pomysłu ministra Glińskiego. Kilka dni wcześniej zabrakło kworum w radzie. A przypomnijmy, zarządzenie szefa resortu wskazujące Fundusz Patriotyczny jako głównego operatora dotacji, minister wydał 25 października.
Pytane przez Wirtualną Polskę o uzasadnienie wydania dokumentu, ministerstwo kultury powołuje się na przepisy ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie. "Prace nad projektem programu współpracy toczyły się od dłuższego czasu, a nad jego obecną wersją - od kwietnia 2023 r. Przyjęcie programu poprzedzone zostało szerokimi konsultacjami społecznymi. Minister był zobowiązany do przyjęcia programu do dnia 30 listopada roku poprzedzającego okres jego obowiązywania" - przekazał nam resort kultury.
Urzędnicy równocześnie przyznają, że "programy dotacyjne Instytutu Myśli Narodowej im. Romana Dmowskiego i Ignacego Paderewskiego, który dysponuje Funduszem Patriotycznym, w głównej mierze adresowane są właśnie do organizacji pozarządowych".
"Stąd określenie, że współpraca finansowa ministerstwa z nimi jest realizowana przede wszystkim w jego ramach. Organizacje pozarządowe mogą się też ubiegać o dofinansowania w szeregu programów ministra, lecz nie są ich głównymi adresatami" - potwierdza resort.
Jak dodaje, ewentualne zmiany w programie są możliwe poprzez nowelizację zarządzenia ministra kultury i dziedzictwa narodowego.
W tegorocznej edycji Funduszu Patriotycznego pieniądze rozdysponowano m.in. na zakup nieruchomości czy siedziby dla organizacji pozarządowych. 400 tys. zł otrzymała Fundacja Instytut im. Romana Rybarskiego z siedzibą w Sanoku, zarejestrowana w październiku 2022 r. Jej prezesem jest Artur Szczepek, który na swojej stronie internetowej tak pisze o sobie: "Katolik, patriota, pochodzący z Brzozowa, szef gabinetu Rzecznika Małych i Średnich Przedsiębiorców, narodowiec o wolnorynkowych poglądach gospodarczych, zwolennik myśli ekonomicznej profesora Romana Rybarskiego oraz Krakowskiej Szkoły Ekonomii".
W odpowiedzi na nasze pytania prezes Fundacji zapewnia, że "siedziba została zakupiona w określonym w grancie terminie realizacji, czyli 9 września bieżącego roku"
"Zakup dotyczył zarówno nieruchomości, jak i budynku za kwotę 365 tysięcy. 15 tysięcy wyniosły koszty rachunkowe, podatkowe oraz pośrednictwa. Pozostałe 20 tysięcy złotych, przeznaczyliśmy na adaptację budynku do użytkowania (materiały budowlane i usługi budowlane). Siedziba została zakupiona wedle określonego celu grantu. Założeniem jest podniesienie profesjonalizacji działania fundacji poprzez rozbudowę jego zaplecza" - poinformował WP Artur Szczepek.
Z kolei 800 tysięcy złotych na zakup nieruchomości do prowadzenia działalności otrzymał Instytut Transmisji Kulturowej. To fundacja ultrakatolickiej rodziny Debory i Józefa Brodów (powszechne znany jako Joszko Broda). Fundacja została zarejestrowana w Krajowym Rejestrze Sądowym 19 września 2022 r. W ubiegłym roku otrzymała z ministerstwa edukacji najwyższą kwotę dofinansowania w województwie śląskim w ramach programu "Międzypokoleniowe Centra Edukacyjne" - 250 tys. zł.
Jak ujawniła "Gazeta Wyborcza", nabór wniosków trwał w programie do 23 września, a więc 4 dni po rejestracji fundacji w KRS.
Fundacja, pytana przez WP o zakup nieruchomości zapewnia, że dotacja będzie rozliczona w terminie przewidzianym w regulaminie projektu, czyli do 15 grudnia 2023. "Koszt zakupu nieruchomości (zabudowanej działki) w Istebnej wyniósł 1 100 000 zł. Nieruchomość została zakupiona do prowadzenia działalności edukacyjnej, artystycznej i kulturalnej, zgodnie z celami statutowymi Fundacji oraz celami wymienionymi w Regulaminie Projektu" - przekazała nam Debora Broda, prezes zarządu.
Sylwester Ruszkiewicz, dziennikarz Wirtualnej Polski