Wydarzenia roku 2004 za granicą
Rok 2004 był przede wszystkim rekordowy pod
względem szkód wyrządzonych przez żywioły, z których
najtragiczniejszy - kilkadziesiąt tysięcy zabitych - nawiedził 26
grudnia Azję Południowo-Wschodnią. Całym światem wstrząsnęły także
okrutne zamachy terrorystyczne, między innymi 11 marca w Madrycie
i 1 września w rosyjskim Biesłanie.
Wśród wydarzeń politycznych na pierwszym planie znalazły się rozszerzenie 1 maja Unii Europejskiej o 10 nowych krajów członkowskich - w tym Polskę, październikowe wybory prezydenckie w USA, po których ponownie urząd objął George W. Bush oraz zwycięska "pomarańczowa rewolucja" na Ukrainie.
Poniżej przypominamy wydarzenia, które w 2004 r. przyciągnęły największą uwagę mediów.
STYCZEŃ
3.1. Egipt - 148 osób zginęło w katastrofie egipskiego Boeinga w okolicach kurortu Szarm el-Szejk nad Morzem Czerwonym.
4.1. Kosmos - amerykańska sonda Spirit wylądowała na powierzchni Marsa i w kilka godzin później przekazała do laboratorium w Pasadenie pierwsze, doskonałe jakościowo zdjęcia.
5.1. Gruzja - 36-letni Michaił Saakaszwili został prezydentem Gruzji.
9.1. USA - ministerstwo obrony USA ogłosiło rozpoczęcie wymiany wojsk w Iraku, Kuwejcie i Afganistanie, która jest określana jako największa tego rodzaju operacja od czasów II wojny światowej.
17.1. Wielka Brytania - amerykański naukowiec Panos Zavos ogłosił w Londynie, że udało mu się sklonować człowieka.
23.1. Kosmos - europejska sonda Mars Express wykryła na południowym biegunie Marsa wodę w postaci lodu. W odkryciu miał udział przyrząd skonstruowany w Centrum Badań Kosmicznych PAN.
LUTY
1.2. Irak - w zamachach samobójczych na siedziby dwóch partii kurdyjskich w Irbilu w północnym Iraku zginęło 100 osób, a ponad 260 zostało rannych.
6.2. Rosja - 39 osób zginęło, a 122 zostały ranne w zamachu terrorystycznym, do którego doszło w moskiewskim metrze.
10.2. Francja - Zgromadzenie Narodowe przeważającą większością głosów uchwaliło kontrowersyjną ustawę, zakazującą eksponowania symboli religijnych w szkołach publicznych.
18.2. Iran - wybuch wagonów kolejowych wiozących chemikalia, do którego doszło w północno-wschodnim Iranie, spowodował śmierć 320 osób i 460 rannych.
24.2. Maroko - ponad 600 osób zginęło w wyniku trzęsienia ziemi, które nawiedziło północne Maroko w rejonie miasta al-Hoceina na wybrzeżu śródziemnomorskim.
26.2. Filipiny - u wejścia do Zatoki Manilskiej spłonął filipiński prom, na którego pokładzie było 717 pasażerów.
MARZEC
2.3. Karbala - serie skoordynowanych wybuchów, które nastąpiły niemal jednocześnie w Karbali i w Bagdadzie, zabiły co najmniej 171 osób, a raniły ponad dwieście.
2.3. Kweta - co najmniej 41 pakistańskich szyitów zginęło, a ponad 150 zostało rannych w mieście Kweta w pobliżu granicy z Afganistanem, gdy nieznani sprawcy ostrzelali procesję ku czci imama Husajna.
7.3. Strefa Gazy - 14 Palestyńczyków zginęło, a ponad 80 zostało rannych podczas najbardziej krwawego od 17 miesięcy ataku izraelskiej armii na dwa obozy uchodźców w Strefie Gazy.
8.3. Irak - 25-osobowa iracka Rada Zarządzająca podpisała w Bagdadzie nową tymczasową konstytucję Iraku.
8.3. Chiny - Ogólnochińskie Zgromadzenie Przedstawicieli Ludowych (parlament) wprowadziło historyczne zmiany w konstytucji Chin, przewidujące zapisanie w ustawie zasadniczej ochronę własności prywatnej i poszanowanie praw człowieka.
11.3. Hiszpania - 191 osób zginęło, a ponad 1900 odniosło rany w wybuchach, które w godzinach porannego szczytu wstrząsnęły madryckimi stacjami kolejowymi. Za zamachy byli odpowiedzialni islamscy ekstremiści powiązani z Al-Kaidą.
14.3. Rosja - w wyborach prezydenckich w Rosji zwyciężył dotychczasowy prezydent Władimir Putin.
23.3. Rosja - w Irkucku na Syberii uroczyście otwarto polski konsulat. Jest to położona najdalej na wschód placówka konsularna RP na terenie byłego Związku Radzieckiego.
24.3. UE - amerykański Microsoft, światowy lider branży oprogramowania komputerowego, został ukarany przez Komisję Europejską rekordową grzywną 497 mln euro za stosowanie praktyk monopolistycznych.
28.3. W.Brytania - czytelnicy "Financial Times" uznali Jana Pawła II, dzięki wkładowi wniesionemu w zwycięstwo nad komunizmem, za najbardziej wpływowego Europejczyka ostatnich 25 lat.
29.3. USA - podczas oficjalnej ceremonii w Waszyngtonie, do NATO przyjętych zostało siedem dawnych państw komunistycznych - Bułgaria, Estonia, Litwa, Łotwa, Rumunia, Słowacja i Słowenia. Sojusz od tej chwili liczy 26 członków, a w jego skład weszły po raz pierwszy państwa, które były częścią Związku Radzieckiego.
KWIECIEŃ
17.4. Słowacja - Ivan Gaszparovicz został wybrany na prezydenta Słowacji.
22.4. Korea Płn. - co najmniej 154 osoby zginęły, a ponad 1300 zostało rannych w wyniku zderzenia się i wybuchu dwóch pociągów, wiozących ropę i skroplony gaz ziemny na stacji w mieście Ryongchon w Korei Północnej przy granicy z Chinami. Uszkodzeniu uległo 8100 domów lub mieszkań, z czego 1850 zostało całkowicie zniszczonych.
MAJ
1.5. UE - nastąpiło historyczne poszerzenie Unii Europejskiej. Przybyło 10 członków: Czechy, Cypr, Estonia, Litwa, Łotwa, Malta, Polska, Słowacja, Słowenia i Węgry. Główne obchody uroczystości, w których uczestniczył prezydent Aleksander Kwaśniewski, odbyły się w Dublinie, a w Brukseli setki Polaków zgromadziły się na rynku.
1.5. Irak - dowództwo armii amerykańskiej ukarało naganami siedmiu oficerów, winnych znęcania się nad irackimi więźniami w podbagdadzkim więzieniu Abu Ghraib.
2.5. Nigeria - co najmniej 630 osób zostało zabitych w trakcie ataku milicji chrześcijańskiej na muzułmanów w Jelwie, w środkowej Nigerii.
18.5. Watykan - papież Jan Paweł II obchodził 84. urodziny.
28.5. Ameryka Południowa - w katastrofalnej powodzi na Haiti i Dominikanie liczba ofiar śmiertelnych przekroczyła 2100.
CZERWIEC
1.6. Irak - sunnicki przywódca plemienny Ghazi al-Jawer został tymczasowym prezydentem Iraku, a tymczasowy premier Ijad Alawi powołał rząd fachowców.
8.6. Irak - sześciu żołnierzy koalicji: dwóch Polaków, trzech Słowaków i Łotysz zginęło wskutek wybuchu w czasie rozminowywania składu amunicji w okolicach Bagdadu.
13.6. UE - w wyborach do Parlamentu Europejskiego zwyciężyli konserwatyści. Ich grupa będzie najliczniejsza w parlamencie strasburskim.
27.6. Litwa - Valdas Adamkus wygrał przedterminowe wybory prezydenckie.
27.6. Serbia - w wyborach prezydenckich wygrał proeuropejski demokrata Boris Tadić.
28.6. Irak - Irakijczycy odzyskali suwerenność i formalnie zakończyła się okupacja amerykańska. Ku powszechnemu zaskoczeniu - nastąpiło to na dwa dni przed zapowiadanym od dawna terminem. Świat przyjął odzyskanie suwerenności przez Irakijczyków z zadowoleniem.
29.6. UE - Portugalczyk Jose Manuel Durao Barroso został nowym przewodniczącym Komisji Europejskiej, a Hiszpana Javiera Solanę ponownie wybrano na stanowisko wysokiego przedstawiciela UE ds. stosunków zewnętrznych.
30.6. Irak - były dyktator Iraku Saddam Husajn, od grudnia 2003 roku amerykański jeniec wojenny, znalazł się w rękach irackiego wymiaru sprawiedliwości, który zamierza sądzić go za zbrodnie wojenne i zbrodnie przeciwko ludzkości.
LIPIEC
1.7. Niemcy - Horst Koehler rozpoczął urzędowanie jako dziewiąty prezydent w historii Republiki Federalnej Niemiec.
1.7. Kosmos - po trwającej blisko siedem lat podróży z Ziemi międzynarodowa sonda kosmiczna Cassini pomyślnie weszła na orbitę wokół Saturna.
29.7. Irak - 24-letni kapral nadterminowy Marcin Rutkowski zginął w zamachu w Iraku w okolicach Hilli.
29.7. Bangladesz - powodzie w Indiach i Bangladeszu spowodowały śmierć co najmniej 1150 osób.
SIERPIEŃ
4.8. USA - trzej byli brytyjscy więźniowie Guantanamo oskarżyli siły USA o systematyczne maltretowanie i poniżanie.
13.8. Grecja - w Atenach rozpoczęły się 28. Igrzyska Olimpijskie. Następne odbędą się w sierpniu 2008 roku w Pekinie.
16.8. USA - prezydent USA George W. Bush ogłosił decyzję wycofania 60-70 tys. żołnierzy z Europy i Azji w ciągu najbliższych 10 lat. To największa od zakończenia zimnej wojny restrukturyzacja obecności wojskowej USA w świecie.
19.8. Irak - dwaj polscy żołnierze zginęli, a pięciu zostało rannych w wypadku samochodowym w okolicach Hilli w Iraku.
22.8. Norwegia - z Muzeum Narodowego w Oslo skradziono obraz "Krzyk", słynne płótno norweskiego mistrza Edvarda Muncha.
16.8. Irak - 74 osoby zginęły, a 376 zostało rannych w ostrzale moździerzowym wypełnionego wiernymi meczetu w Kufie w środkowym Iraku i w starciach, jakie wybuchły wkrótce potem.
WRZESIEŃ
1-3.9. Rosja - terroryści opanowali budynek szkoły w mieście Biesłan w sąsiadującej z Czeczenią kaukaskiej republice rosyjskiej Północnej Osetii i przetrzymywali tam około tysiąca zakładników. Setki zabitych i rannych to efekt przypuszczonego przez siły rosyjskie szturmu na szkołę, w której terroryści zdetonowali bombę. Zginęło 339 osób, w tym 156 dzieci. Rannych było 705 osób.
8.9. Chiny - 164 osoby zginęły, a 67 uznano za zaginione w wyniku powodzi i lawin błotnych, które nawiedziły południowo-zachodnie Chiny.
12.9. Irak - trzech polskich żołnierzy zginęło i trzech zostało rannych w Iraku w wyniku ataku na patrol saperski.
16.9. Holandia - około 450 weteranów, głównie Brytyjczyków i Polaków, przedefilowało w 60. rocznicę tragicznej dla aliantów bitwy pod Arnhem.
21.9. Haiti - powodzie, jakie wystąpiły na Haiti wskutek przejścia tropikalnego huraganu Jeanne, spowodowały śmierć 711 osób.
PAŹDZIERNIK
2.10. USA - z udziałem osobistości z Polski odbyły się w Chicago uroczystości z okazji 60 rocznicy powstania Kongresu Polonii Amerykańskiej, głównej organizacji Amerykanów polskiego pochodzenia w USA.
7.10. Egipt - w zamachach w trzech egipskich kurortach na Synaju zginęło około 60 osób.
9.10. Afganistan - wybory szefa państwa w Afganistanie wygrał dotychczasowy prezydent Hamid Karzaj.
17.10. Białoruś - odbyły się wybory parlamentarne połączone z referendum konstytucyjnym mającym przedłużyć rządy prezydenta Aleksandra Łukaszenki na kolejne kadencje.
17.10. Watykan - mija 26 lat odkąd papież Jan Paweł II wstąpił na tron św. Piotra.
28.10. Irak - bliżej nieznane ugrupowanie radykalne zakomunikowało o uprowadzeniu w Iraku Polki, Teresy Borcz Chalify.
29.10. Włochy - na rzymskim Kapitolu szefowie państw i rządów 25 krajów UE podpisali Traktat Konstytucyjny.
31.10. Ukraina - odbyła się pierwsza tura wyborów prezydenckich. Do drugiej przeszli kandydat opozycji Wiktor Juszczenko, który uzyskał niewielką przewagę nad premierem Wiktorem Janukowyczem.
LISTOPAD
2.11. USA - Amerykanie głosowali w wyborach prezydenckich. Zwyciężył republikanin George W. Bush, który dostał 286 głosów elektorskich. Jego demokratyczny rywal John Kerry otrzymał 252 głosy.
8.11. Irak - rozpoczęła się operacja "Phantom Fury", mająca na celu odbicie irackiej Faludży z rąk rebeliantów.
10.11. Francja - Polska po raz pierwszy przejęła w Strasburgu rotacyjne półroczne przewodnictwo w Radzie Europy.
10.11. Serbia - rząd Republiki Serbskiej w Bośni oficjalnie przeprosił za zabójstwa na Muzułmanach w Srebrenicy, dokonane przez siły bośniackich Serbów podczas wojny domowej w latach 1992- 1995.
11-12.11. Francja - we francuskim szpitalu zmarł prezydent Autonomii Palestyńskiej Jaser Arafat. Dzień później jego ciało spoczęło w mauzoleum w Ramalli na Zachodnim Brzegu Jordanu. Podczas pogrzebu tłumy Palestyńczyków starły się z policją.
14.11. Austria - Iran zgodził się na wstrzymanie od 22 listopada prób wzbogacania paliwa nuklearnego w ramach porozumienia zawartego z Unią Europejską.
18.11. UE - Parlament Europejski zatwierdził w czwartek 25-osobową Komisję Europejską pod przewodnictwem Jose Manuela Durao Barroso.
18.11. Irak - żołnierze dowodzonej przez Polskę wielonarodowej dywizji Centrum-Południe w Iraku opuścili drugą swoją bazę w Karbali i przenieśli się do Diwanii.
21.11. Ukraina - odbyła się druga tura wyborów prezydenckich na Ukrainie. Według danych Centralnej Komisji Wyborczej wygrał ją premier Wiktor Janukowycz. Lider ukraińskiej opozycji Wiktor Juszczenko oskarżył władze o fałszerstwo.
25.11. Ukraina - ukraińska opozycja wezwała do zablokowania gmachów Rady Najwyższej i siedziby premiera.
26.11. Ukraina - w Kijowie rozpoczęły się obrady okrągłego stołu. Do rozmów zasiedli obaj kandydaci na prezydenta Ukrainy - Wiktor Juszczenko i Wiktor Janukowycz oraz odchodzący prezydent Leonid Kuczma. Przyłączyli się do nich mediatorzy: prezydenci Polski Aleksander Kwaśniewski i Litwy Valdas Adamkus, szef parlamentu Rosji Borys Gryzłow i unijny szef dyplomacji Javier Solana.
30.11. Irak - dowodzona przez Polskę wielonarodowa dywizja Centrum- Południe przejęła od wojsk amerykańskich odpowiedzialność za prowincję Kadisija.
GRUDZIEŃ
1.12. Filipiny - ponad 1000 osób poniosło śmierć lub zaginęło w rezultacie powodzi i osunięć ziemi.
3.12. Ukraina - ukraiński Sąd Najwyższy unieważnił wyniki drugiej tury wyborów prezydenckich z 21 listopada i nakazał jej powtórzenie 26 grudnia.
8.12. Ukraina - kandydat ukraińskiej opozycji na prezydenta Wiktor Juszczenko ogłosił zwycięstwo trwającej od 22 listopada "pomarańczowej rewolucji".
15.12. Irak - trzej polscy wojskowi zginęli w Iraku w wypadku śmigłowca.
26.12. Ukraina - na Ukrainie powtórka drugiej tury wyborów prezydenckich, nakazana przez Sąd Najwyższy po stwierdzeniu masowych fałszerstw i manipulacji.
28.12. Ukraina - lider opozycji Wiktor Juszczenko wygrał powtórkę drugiej tury wyborów prezydenckich na Ukrainie - poinformowała Centralna Komisja Wyborcza po opracowaniu 100% protokołów z lokalnych komisji.
26.12. Azja Południowo-Wschodnia - trzęsienie ziemi z epicentrum pod dnem Oceanu Indyjskiego wywołało wielką falę morską - tsunami, która spowodowała spustoszenia na wybrzeżach ośmiu krajów Azji Południowo-Wschodniej i Afryki. Najbardziej ucierpiały Tajlandia, Sri Lanka, Indie i Indonezja. Według danych z 29 grudnia śmierć poniosło ok. 70 tys. osób.