Teleskop NuSTAR zaobserwował niezwykle jasnego pulsara

Pulsary to końcowy etap ewolucji gwiazd masywnych. W wyniku wybuchu supernowej może powstać obiekt zwany gwiazdą neutronową, w którym w kuli o promieniu rzędu 10 km mieści się masa jeszcze większa niż masa naszego Słońca. Gdy gwiazda neutronowa się obraca, z okolic biegunów wysyłane jest promieniowanie elektromagnetyczne (najczęściej radiowe). Jeśli na drodze wiązki znajdzie się Ziemia, obserwujemy regularne "pulsy" promieniowania albo "błyski" niczym od latarni morskiej.

Pulsary mogą też promieniować w zakresie fal rentgenowskich. Jedną z kategorii obiektów promieniujących rentgenowsko są tzw. ultrajasne źródła rentgenowskie, oznaczane skrótem ULX (od angielskiego terminu: ultraluminous X-ray source). Do tej pory przypuszczano, że obiekty typu ULX mieszczą w sobie czarną dziurę. Najnowsze obserwacje wskazują, że może to być także pulsar.

Należący do NASA teleskop NuSTAR, czyli Nuclear Spectroscopic Telescope Array, dokonał obserwacji źródła ULX w galaktyce M82, odległej od nas o 12 milionów lat świetlnych. Obiekt oznaczany jest przez naukowców jako M82 X-2. Okazało się, że mimo potężnego strumienia energii sugerującego czarną dziurę w środku źródła – rejestrujemy pulsy promieniowania. Obserwacje potwierdzono dwoma innymi instrumentami: Chandra X-ray Observatory oraz satelitą Swift.

Zmierzono, że okres pulsów promieniowania wynosi 1,37 sekundy, a energia odpowiada energii wysyłanej przez 10 milionów gwiazd takich jak Słońce. Jest to dziesięć razy więcej niż w przypadku innych pulsarów rentgenowskich.

Planowane są dalsze obserwacje, aby naukowcy mogli zrozumieć dziwne zachowanie pulsara i odpowiednio dostosować modele teoretyczne. Zespół projektu NuSTAR planuje także poszukiwania innych obiektów z klasy ULX.

Teleskop NuSTAR został wystrzelony w kosmos 13 czerwca 2012 roku. Prowadzi obserwacje w zakresie promieniowania rentgenowskiego o energiach od 3 do 79 keV.

Zobacz więcej w serwisie pogoda.