Teleskop NuSTAR zaobserwował niezwykle jasnego pulsara
Astronomowie dokonali obserwacji niezwykle jasnego pulsara rentgenowskiego, czyli martwej gwiazdy będącej pozostałością po wybuchu supernowej. Obiekt znajduje się 12 mln lat świetlnych od nas. Wyniki opisano w czwartkowym wydaniu czasopisma "Nature".
Pulsary to końcowy etap ewolucji gwiazd masywnych. W wyniku wybuchu supernowej może powstać obiekt zwany gwiazdą neutronową, w którym w kuli o promieniu rzędu 10 km mieści się masa jeszcze większa niż masa naszego Słońca. Gdy gwiazda neutronowa się obraca, z okolic biegunów wysyłane jest promieniowanie elektromagnetyczne (najczęściej radiowe). Jeśli na drodze wiązki znajdzie się Ziemia, obserwujemy regularne "pulsy" promieniowania albo "błyski" niczym od latarni morskiej.
Pulsary mogą też promieniować w zakresie fal rentgenowskich. Jedną z kategorii obiektów promieniujących rentgenowsko są tzw. ultrajasne źródła rentgenowskie, oznaczane skrótem ULX (od angielskiego terminu: ultraluminous X-ray source). Do tej pory przypuszczano, że obiekty typu ULX mieszczą w sobie czarną dziurę. Najnowsze obserwacje wskazują, że może to być także pulsar.
Należący do NASA teleskop NuSTAR, czyli Nuclear Spectroscopic Telescope Array, dokonał obserwacji źródła ULX w galaktyce M82, odległej od nas o 12 milionów lat świetlnych. Obiekt oznaczany jest przez naukowców jako M82 X-2. Okazało się, że mimo potężnego strumienia energii sugerującego czarną dziurę w środku źródła – rejestrujemy pulsy promieniowania. Obserwacje potwierdzono dwoma innymi instrumentami: Chandra X-ray Observatory oraz satelitą Swift.
Zmierzono, że okres pulsów promieniowania wynosi 1,37 sekundy, a energia odpowiada energii wysyłanej przez 10 milionów gwiazd takich jak Słońce. Jest to dziesięć razy więcej niż w przypadku innych pulsarów rentgenowskich.
Planowane są dalsze obserwacje, aby naukowcy mogli zrozumieć dziwne zachowanie pulsara i odpowiednio dostosować modele teoretyczne. Zespół projektu NuSTAR planuje także poszukiwania innych obiektów z klasy ULX.
Teleskop NuSTAR został wystrzelony w kosmos 13 czerwca 2012 roku. Prowadzi obserwacje w zakresie promieniowania rentgenowskiego o energiach od 3 do 79 keV.
Zobacz więcej w serwisie pogoda.
