Sondaż: Ponad połowa 18‑latków sięgnęła chociaż raz po papierosa

Zgodnie z najnowszymi danymi Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego - Państwowego Zakładu Higieny, ponad 60 proc. uczniów szkół ponadpodstawowych i prawie połowa 15-latków ma już za sobą inicjację nikotynową.

Z badania IBRIS wynika, że blisko 56 proc. młodzieży do 18. roku życia spróbowała choć raz zwykłego tradycyjnego papierosa. Do 5 razy w życiu, czyli najprawdopodobniej z ciekawości, paliło ponad 18 proc. badanych, a blisko 23 proc. robiło to już 40 lub więcej razy, co każe przypuszczać, że większość młodych ludzi w tej grupie może być już uzależniona.

Jak wynika z badania IBRIS, 2,1 proc. badanych palaczy deklaruje, że po pierwszego papierosa sięgnęło już przed 9. rokiem życia. Inicjację do 12. roku życia przeszło łącznie 21,5 proc. badanych. Najwięcej zadeklarowanych palaczy sięgnęło po pierwszego papierosa w wieku 15 lat - aż 28,9 proc. badanych. 22 proc. rozpoczęło palenie stosunkowo niedawno - w wieku 16 lat lub później.

Badania przeprowadzone przez IBRiS wskazują, że młodzi ludzie po pierwszego papierosa sięgają z ciekawości lub dla towarzystwa na imprezach. Podkreślają, że podczas picia alkoholu zwiększa się ochota na zapalenie papierosa, zwłaszcza tradycyjnego. Co więcej, wśród młodzieży palenie to wciąż zajęcie modne i pełni określoną rolę społeczną - paląc poznaje się innych ludzi, wychodzi się ze znajomymi na papierosa.

Papierosy tradycyjne, zdaniem młodych, mają jednak szereg minusów, z których najważniejsze to szkodliwość dla organizmu oraz nieprzyjemny zapach. Czy sięgają po dostępne na rynku e-papierosy i tzw. wyroby nowatorskie, czyli urządzenia do podgrzewania tytoniu?

E-papierosy - jak twierdzą badani przez IBRIS młodzi ludzie - co prawda ładnie pachną i można bawić się dużą ilością wydychanego dymu, ale postrzegane są przez nich jako zabawka, używka dla dzieci.

Mimo to jedynie niewiele ponad 34 proc. badanych w wieku 15-18 lat nigdy nie sięgnęło po elektronicznego papierosa. Bardzo okazjonalnie zrobiło to około 20 proc. młodych (do 5 razy w życiu). 40 razy lub więcej deklaruje jeden na czterech badanych

Co ciekawe, wiek inicjacji w przypadku e-papierosów jest wyższy niż w przypadku zwykłych papierosów. Jedynie ponad 10 proc. badanych deklaruje, że zapaliło e-papierosa przed 12. rokiem życia. Wśród palących e-papierosy najwięcej młodych zaczęło to robić w wieku 16 lat lub później - ponad 33 proc.

Nieco inaczej sprawa ma się z tzw. wyrobami nowatorskimi. Zdaniem młodzieży, produkty te są wyznacznikiem statusu społecznego, dlatego chętnie wybierają go uczniowie z prestiżowych szkół, którzy mają zamożnych rodziców - są to produkty aspiracyjne, podkreślające pozycję i zasobność palacza. Co więcej, dodają szyku i elegancji, dlatego lubiane są szczególnie przez dziewczyny. Przy tym wkłady tytoniowe są tańsze od zwykłych papierosów, a przypominają je bardziej niż e-papierosy, ponieważ widać, że jest w nich tytoń.

Mimo że tzw. wyroby nowatorskie dostępne są na rynku dopiero od trzech lat, już ponad 25 proc. młodych Polaków deklaruje, że przynajmniej raz ich spróbowało.

Wiek inicjacji podgrzewania tytoniu jest najwyższy wśród zwykłych papierosów, e-papierosów i podgrzewaczy. Do 14. roku życia zaczęło to robić jedynie 7 proc. badanych, którzy korzystają z takich urządzeń. Natomiast zdecydowanie największy odsetek młodych rozpoczął podgrzewanie tytoniu w wieku 16 lat lub później.

Młodzież wskazuje, że nie jest dla nich problemem dostęp do różnego typu używek - ponad 83 proc. z nich deklaruje tak w przypadku zwykłych papierosów, 84 proc. w przypadku e-papierosów, a 54 proc. w przypadku wyrobów nowatorskich.

Zdaniem Marcina Dumy - Prezesa IBRiS, poczucie dostępności i pojawiające się na rynku nowe produkty mogą spowodować zmiany w preferencjach palenia, a nie zmniejszyć skalę zjawiska - dane dostarczane przez państwowe instytucje wskazują, że z roku na rok zmniejsza się liczba palaczy tytoniu, natomiast w badaniach opinii możemy zauważyć inny trend - młodzież coraz częściej rezygnuje z palenia tradycyjnych papierosów na rzecz e-papierosów, które dostępne są w Polsce już niemal od 10 lat oraz wyrobów nowatorskich, które pojawiły się stosunkowo niedawno. Dopiero w perspektywie kilkuletniej będziemy mogli jednoznacznie stwierdzić, czy wyroby takie zastąpią zwykłe papierosy, ale wynik 25 proc. młodzieży w wieku 15-18 lat będącej po inicjacji podgrzewania tytoniu każe przypuszczać, że wyroby nowatorskie staną się coraz powszechniejsze - ocenia Marcin Duma.

***

Raport pt. "Palenie w życiu młodzieży w wieku 15-18 lat" powstał na podstawie badań przeprowadzonych na przełomie października i listopada 2020 roku przez Fundację Instytut Badań Rynkowych i Społecznych: jakościowych - FGI – 15-18 lat, użytkownicy napojów alkoholowych, różnych produktów do palenia; IDI – 15-18, użytkownicy wyrobów nowatorskich oraz ilościowych w technice CAPI na próbie 1000 osób.

Raport jest częścią badania "Polska młodzież o używkach - papierosy, alkohol i napoje energetyczne”.

Źródło: IBRIS