Śląskie. Alarm samorządów. Trudna sytuacja lokalnych budżetów

Spadki wpływów z podatków, rosnąca dysproporcja między dochodami bieżącymi a malejącymi dochodami własnymi, rosnąca luka oświatowa, wydatki rosnące szybciej od dochodów - to główne przesłanki trudnej sytuacji lokalnych budżetów – ostrzegają samorządowcy z województwa śląskiego.

Posiedzenie ŚlZGiP odbyło się w częstochowskim ratuszu.Posiedzenie ŚlZGiP odbyło się w częstochowskim ratuszu.
Źródło zdjęć: © UM w Częstochowie | czestochowa.pl
oprac.  Tomasz Kapica

Jako podstawę samorządowcy ze Śląska wskazują przygotowany na zlecenie Śląskiego Związku Gmin i Powiatów "Raport o stanie finansów jst w woj. śląskim – stan po III kwartałach 2020 r.". ŚZGiP jest największą regionalną organizacją samorządową w Polsce. Zrzesza 141 jednostek samorządu z woj. śląskiego, w tym wszystkie miasta na prawach powiatu.

Dokument, który powstał pod koniec października, prezentuje aktualną kondycję budżetów gmin i powiatów w tym regionie. Bazuje na danych ze sprawozdań przekazywanych przez samorządy resortowi finansów.

Raport wskazuje kluczowe zjawiska i tendencje w samorządowych finansach, czyli: dynamicznie rosnące wydatki bieżące, wolniejszy wzrost dochodów niż wydatków ogółem, znaczne ubytki w PIT i CIT, wzrastającą lukę finansową w oświacie, spadek potencjału inwestycyjnego gmin i powiatów oraz niedofinansowanie tzw. zadań zleconych z zakresu administracji rządowej.

Zgodnie z wnioskami raportu znaczny wpływ na finanse samorządów wywierają nowe lub nowelizowane przepisy prawa. Chodzi przede wszystkim o kolejne tarcze antykryzysowe, ale też zmiany w regulacjach dotyczących sprawozdawczości finansowej. Trudnej sytuacji budżetowej nie ułatwia COVID-19.

- Skutki epidemii odczuwamy praktycznie w każdej dziedzinie naszego działania, zaczynając od służby zdrowia, oświaty, gospodarki odpadami, transportu publicznego, opieki społecznej, a kończąc na kulturze – powiedział cytowany we wtorkowej informacji Śląskiego Związku Gmin i Powiatów jego wiceprzewodniczący, prezydent Częstochowy, Krzysztof Matyjaszczyk.

Samorządy odnotowały wzrost dochodów. Efekt 500 Plus

Raport potwierdza, że w ostatnim czasie nastąpił wzrost dochodów bieżących samorządów. Autor raportu, ekspert Związku Miast Polskich Jan Maciej Czajkowski, zastrzega jednak, że jest to głównie następstwo dużej corocznej dotacji z budżetu państwa z tytułu programu 500 Plus. Te środki są ujmowane bowiem w samorządowych budżetach w pozycji: dochody bieżące.

Dodatkowy wzrost dochodów ogółem w tym roku jest z kolei efektem jednorazowego zastrzyku w postaci środków rządowego programu wsparcia inwestycji lokalnych. - Dodatkowe transfery bieżące, które wpadają do worka pod nazwą dochody ogółem, muszą być przeznaczone na konkretny, z góry określony cel - przypomniał Czajkowski.

Tymczasem główną bazę finansową realizowania przez samorządy lokalne polityki rozwoju i inwestycji – i jednocześnie ich trwałe bezpieczeństwo - zapewnia stabilny poziom bieżących dochodów własnych samorządów, których wielkość ostatnio budzi niepokój lokalnych skarbników.

Kłopoty samorządów lokalnych. Spadek wpływów z podatków

Średni spadek wpływów z tytułu udziałów w podatkach PIT i CIT w gminach i powiatach woj. śląskiego po trzech kwartałach 2020 r., w stosunku do uśrednionego trendu z trzech kwartałów lat 2015-2019, to ok. 15 proc. - Jeżeli ten trend się utrzyma do końca roku, to może dojść do poważnego kryzysu – uznała cytowana przez ŚZGiP skarbnik Chorzowa Małgorzata Kern.

Strajk Kobiet zmienił taktykę? "Policjanci nie mogą pozwolić się bić"

Z analizy danych w raporcie wynika też m.in., że wydatki bieżące samorządów rosną szybciej niż dochody bieżące, szczególnie od 2018 r. Jedną z ważniejszych przyczyn była reforma edukacji: systemowy wzrost wydatków wynikał z konieczności dostosowania szkół do wprowadzanych zmian.

Ponadto wydatki bieżące wzrastają, bo rosną koszty pracy i ceny usług, z których samorządy korzystają, realizując zadania publiczne (np. wzrost cen energii). Przewidywany wskaźnik wzrostu cen towarów i usług w 2020 r. to 3,4 proc. Prognozy na przyszły rok są zbliżone, na poziomie ok. 3,5 proc.

Budżety samorządów lokalnych. Rok 2021 najtrudniejszy

Samorządy od dawna wskazują, że subwencja oświatowa w coraz mniejszym stopniu pokrywa rosnące wydatki na wynagrodzenia i pochodne w oświacie. Rząd zaplanował w woj. śląskim w 2021 r. wzrost części oświatowej subwencji ogólnej o 5,3 proc. dla zadań gminnych, a 10,6 proc. dla zadań powiatowych. Równolegle nastąpi wzrost wynagrodzeń nauczycieli o 6 proc. wobec początku 2020 r.

Według autora raportu 2021 r. może być jednym z najtrudniejszych z punktu widzenia zrównoważenia samorządowych budżetów, zwłaszcza w kontekście społeczno-ekonomicznych skutków COVID-19. To też oznacza, że niektóre usługi publiczne będą drożeć, a część z nich może być trudna do realizacji.

- Jako mieszkańcy gmin i powiatów musimy być świadomi, że budżety samorządowe na 2021 r. tworzone są przy wielu finansowych i prawnych ograniczeniach. To, że dany samorząd podejmuje trudne, niepopularne decyzje o redukcji części wydatków na działania, które do tej pory były realizowane, jest koniecznością wynikającą z dysponowania znacznie mniejszymi środkami niż w latach poprzednich – wyjaśnił dyrektor biura ŚZGiP Witold Magryś.

Źródło artykułu:

Wybrane dla Ciebie

Kidawa-Błońska o Kamińskim: Całkowicie straciłam zaufanie
Kidawa-Błońska o Kamińskim: Całkowicie straciłam zaufanie
Kim jest Robert Bąkiewicz? To jego ułaskawił prezydent Andrzej Duda
Kim jest Robert Bąkiewicz? To jego ułaskawił prezydent Andrzej Duda
Paragwajczyk zaatakowany w Wałbrzychu. Zatrzymano dwie osoby
Paragwajczyk zaatakowany w Wałbrzychu. Zatrzymano dwie osoby
Kim jest Babcia Kasia? To ona stała się ikoną uczestniczek Strajku Kobiet
Kim jest Babcia Kasia? To ona stała się ikoną uczestniczek Strajku Kobiet
"Jeszcze szybciej by się skompromitował". Gawkowski mówił o Dudzie
"Jeszcze szybciej by się skompromitował". Gawkowski mówił o Dudzie
Nowa mapa Polski? Sześć nowych miast od 2026 roku
Nowa mapa Polski? Sześć nowych miast od 2026 roku
Nawrocki bez Czarnka. Polityk nie chce się zrzec funkcji w PiS
Nawrocki bez Czarnka. Polityk nie chce się zrzec funkcji w PiS
Mniej lekcji religii w szkołach. Na takie oczekiwania wskazują sondaże
Mniej lekcji religii w szkołach. Na takie oczekiwania wskazują sondaże
Będą burze i deszcz. Są ostrzeżenia II stopnia i alerty RCB
Będą burze i deszcz. Są ostrzeżenia II stopnia i alerty RCB
Ułaskawienie Bąkiewicza. "Babcia Kasia" reaguje
Ułaskawienie Bąkiewicza. "Babcia Kasia" reaguje
Pożar Tesli w Brzegu. Zatrzymano 38-latka
Pożar Tesli w Brzegu. Zatrzymano 38-latka
Najgorsze miejsca do życia. Na czele listy cztery miasta na jednym kontynencie
Najgorsze miejsca do życia. Na czele listy cztery miasta na jednym kontynencie