S. Koziej dla WP: czego się uczyć od Rosji?
Rosja ma nową strategię bezpieczeństwa narodowego. O zawartych w niej celach i ocenie zagrożeń dla Rosji pisałem na tych stronach w komentarzu pt. Kto zagraża Rosji? Z prezentowanego w tej strategii podejścia do świata zewnętrznego wynika jednoznacznie intencja odbudowy pozycji Rosji jako jednego z centrów współczesnego świata i powrotu do dawnego podziału tego świata na strefy wpływów, przy zagwarantowaniu sobie szczególnych praw do wyłącznej strefy wpływów na tzw. przestrzeni po- i wokółradzieckiej (Azja Środkowa, Kaukaz, Europa Wschodnia). Swoją tożsamość strategiczną Rosja buduje głównie na kanwie opozycji do Zachodu, w szczególności USA i NATO.
Stosownie do tego podstawowego założenia doktrynalnego Rosja definiuje i określa swój system bezpieczeństwa narodowego, formułuje zasady i sposoby jego konstruowania, utrzymywania i transformacji. Warto się bliżej przyjrzeć przyjętym tam rozwiązaniom. Z kilku powodów. Po pierwsze - to nasz wielki sąsiad i interesowanie się nim w celu jak najlepszego poznania go jest rzeczą zupełnie naturalną. Po drugie - strategia rosyjska jest najnowszym tego typu dokumentem państwowym, jaki się ostatnio ukazał w obszarze naszego zainteresowania (po ubiegłorocznej strategii bezpieczeństwa narodowego Wielkiej Brytanii, na początku przyszłego roku powinna ukazać się strategia amerykańska). I po trzecie - prezentuje ona nowoczesne podejście do spraw bezpieczeństwa narodowego wyrażające się zmierzaniem do integracji jego wielu dziedzin w jeden spójny system.
Wszystko to powoduje, że wnioski z analizy strategii rosyjskiej mogą być dla nas praktycznie przydatne. Możemy je wykorzystać na rzecz koniecznej, choć niestety zaniechanej, integracji polskiego sytemu bezpieczeństwa narodowego, a także w ramach potrzebnej już nowelizacji naszej koncepcji strategicznej. O niezrozumiałych zaniechaniach w tym względzie pisałem w komentarzu Alert dla MON!. Warto zobaczyć, jak postępują inni. Może wtedy, zamiast lekceważyć konieczność integracji, ruszymy do przodu, aby nie tracić szansy, jaką dzisiaj jeszcze mamy w rezultacie wdrożenia w latach dziewięćdziesiątych systemowego podejścia do obronności, będącej wszakże głównym elementem bezpieczeństwa narodowego.
Zintegrowane podejście w strategii rosyjskiej znajduje swoje odzwierciedlenie już w zdefiniowaniu interesów narodowych i priorytetów strategicznych. Wskazuje się tu zarówno na aspekty zewnętrzne, jak i wewnętrzne, polityczne i ekonomiczne, państwowe i obywatelskie, obronne i dyplomatyczne, informacyjne, rozwojowe, naukowe, technologiczne, kulturowe, ekologiczne itp.
Dla zapewnienia realizacji interesów narodowych w Rosji tworzy się i utrzymuje system bezpieczeństwa narodowego. W ujęciu funkcjonalnym obejmuje on skoordynowane działania na rzecz bezpieczeństwa w następujących dziedzinach: obrona narodowa, bezpieczeństwo obywatelskie i społeczne, poprawa jakości warunków życia obywateli, wzrost ekonomiczny, nauka, technologia i wychowanie, ochrona zdrowia, kultura, ekologia i racjonalne korzystanie z zasobów naturalnych, stabilność i równoprawne partnerstwo strategiczne w stosunkach międzynarodowych. Widać z tego, że są to wszystkie podstawowe obszary funkcjonowania państwa. Jest to zupełnie logiczne, jako że w istocie należy dostrzegać tyle dziedzin bezpieczeństwa narodowego, ile jest dziedzin aktywności państwa. W każdej z nich bowiem mogą pojawić się zagrożenia, wyzwania, ryzyka i szanse dla bezpieczeństwa.
W wymiarze strukturalnym system bezpieczeństwa narodowego Rosji obejmuje siły i środki organów władzy państwowej oraz podmiotów społecznych ukierunkowane na obronę i ochronę interesów narodowych. Koordynującą rolę w tym systemie odgrywa prezydencka Rada Bezpieczeństwa Federacji Rosyjskiej. Na uwagę zasługuje dość precyzyjnie określony zakres jej zadań w ramach koordynacji wdrażania przyjętej strategii. Rada jest odpowiedzialna za korygowanie i uaktualnianie strategii stosownie do zmieniających się warunków na podstawie stałego monitoringu realizacji zadań strategicznych. Na jej posiedzeniach systematycznie rozpatrywane muszą być wszystkie podstawowe dokumenty realizacyjne przygotowywane przez struktury rządowe. Ciekawym rozwiązaniem jest powierzenie Radzie Bezpieczeństwa koordynacji prac analitycznych, naukowych, studyjnych w ramach informacyjnego i analityczno-informacyjnego wsparcia realizacji strategii. W ramach funkcji kontrolnych sekretarz Rady Bezpieczeństwa zobowiązany jest do przygotowywania
corocznego raportu o stanie bezpieczeństwa narodowego i działaniach na rzecz jego umocnienia.
Jeśli zestawimy to z biernością, a w zasadzie z obumarciem, naszej prezydenckiej Rady Bezpieczeństwa Narodowego oraz z brakiem w ogóle instytucji rządowej odpowiedzialnej za ponadresortową koordynację działań w dziedzinie bezpieczeństwa narodowego, to komentarz może być tylko jeden: mamy czego się uczyć od Rosji w zakresie organizacji zintegrowanego systemu kierowania bezpieczeństwem narodowym. Warto to uczynić, bo - jak mówił D. Eisenhower - "dobra organizacja wprawdzie nie gwarantuje sukcesu, ale zła organizacja z pewnością gwarantuje porażkę".
Gen. Stanisław Koziej specjalnie dla Wirtualnej Polski