Rabini piszą do władz Polski. Żądają wstrzymania prac

To jeden z najbardziej spornych terenów w Lublinie. Górki Czechowskie to cenny przyrodniczo około 100-hektarowy obszar w północnej części miasta, zamieszkany m.in. przez chronione chomiki europejskie. Teren kilka lat temu kupił deweloper, który mimo sprzeciwów ruchów miejskich, ekologów i części mieszkańców chce zbudować tam osiedle mieszkaniowe. Jednym z argumentów przeciwko zabudowie tego obszaru są prace ekshumacyjne prowadzone przez IPN.

Wirtualna Polska dotarła do listu wysłanego do najwyższych przedstawicieli polskich władz, w tym prezydenta Andrzeja Dudy, premiera Donalda Tuska, prezesa IPN i prezydenta elekta Karola Nawrockiego, a także prezydenta Lublina Krzysztofa Żuka. List zatytułowany "Górki Czechowskie – alarm w sprawie miejsca pochówku" jest autorstwa Europejskiego Centrum Rabinicznego, organizacji reprezentującej ortodoksyjną społeczność żydowską, zrzeszającą ponad 1000 rabinów gminnych z całej Europy.

Rabini w liście do polskich władz piszą, że z wielkim niepokojem dowiedzieli się, że w rejonie górek czechowskich w Lublinie znajduje się masowy grób. Sugerują, że może on zawierać "szczątki setek żydowskich ofiar Holokaustu". To zupełnie nowa wiadomość, bo wprawdzie na początku czerwca IPN poinformował o odkryciu pochówku szczątków 15 osób, to jednak nie było tam nic o ofiarach pochodzenia żydowskiego. Wręcz przeciwnie, przy szczątkach ujawniono takie charakterystyczne przedmioty osobiste, jak np. medalik z wizerunkiem Matki Boskiej, krzyżyk czy różaniec.

"Odnalezione przy ofiarach pojedyncze przedmioty (zwłaszcza szczoteczki do zębów) wskazują, że zamordowani przebywali wcześniej w miejscu odosobnienia, jak więzienie czy areszt" - przekazał IPN. Dodano, że potwierdza się, iż "badany od kilku lat fragment wąwozu był wykorzystywany jako miejsce tajnych pochówków ofiar niemieckich egzekucji z więzienia na Zamku w Lublinie".

Rabini w liście do polskich władz domagają się dodatkowych badań DNA zmarłych przed rozpoczęciem kolejnych ekshumacji. Chcą, aby badania przeprowadzono na Wydziale Medycyny Uniwersytetu Hebrajskiego w Jerozolimie, przy finansowaniu ze strony instytucji żydowskich i zgodnie z przepisami Halacha, czyli żydowskiego prawa religijnego.

"Jesteśmy głęboko zaniepokojeni doniesieniami, że zamiast jednoznacznie ustalić tożsamość ofiar pochowanych w tym miejscu, podejmowane są działania mogące umożliwić realizację projektu deweloperskiego — potencjalnie kosztem godności zmarłych" - podkreślają przedstawiciele Europejskiego Centrum Rabinicznego.

Rabini podkreślają, że Instytut Pamięci Narodowej kontynuuje prace wykopaliskowe na tym terenie, "ekshumując ludzkie szczątki i przechowując je w sposób budzący poważne obawy dotyczące zachowania ludzkiej godności, jakiej wymaga prawo żydowskie".

"Obawiamy się, że działania te mogą być częścią przygotowań do realizacji projektu budowlanego — nad grobami ofiar Holokaustu" - czytamy w liście.

Dlatego do czasu pełnego i ostatecznego wyjaśnienia pochodzenia ofiar, rabini "stanowczo domagają się zaprzestania wszelkich dalszych wykopalisk, zakłóceń lub prac budowlanych na tym terenie".

Ponadto rabini apelują o "pozostawienie wszystkich szczątków ludzkich na miejscu, bez zakłóceń", "uznanie całego terenu Górek Czechowskich za żydowski cmentarz", a także "zakazu ponownego pochówku szczątków usuniętych z miejsca aż do jednoznacznego ustalenia ich tożsamości" i "natychmiastowego wstrzymania wszelkich działań do czasu ostatecznej decyzji podjętej we współpracy z żydowskimi władzami religijnymi".

Pod listem podpisali się rabin Arie Goldberg, dyrektor generalny Europejskiego Stowarzyszenia Żydów oraz Menachem Margolin, przewodniczący tego stowarzyszenia. Ten ostatni towarzyszył Elonowi Muskowi podczas jego wizyty w Polsce, kiedy odwiedzał obóz Auschwitz-Birkenau.

Urząd Miasta Lublin odpowiedział na pytania WP ws. Górek Czechowskich i prac ekshumacyjnych na tym terenie.

- W ciągu kilkudziesięciu lat od zakończenia II wojny światowej na Górkach Czechowskich co najmniej kilkanaście razy wykonywano prace poszukiwawcze w zakresie grobów - informuje rzeczniczka prezydenta Lublina Justyna Góźdź.

Dodała, że ostatnie badania IPN odbyły się w latach 2020-2023.

- W efekcie m.in tych badań odkryto szczątki ludzkie w obszarze wąwozów, co warto podkreślić – chronionych planistycznie przed zabudową. Do tej pory IPN nie informował o odkryciu szczątków, które mogłyby być szczątkami osób narodowości żydowskiej - zaznacza Justyna Góźdź.

Rzeczniczka uspokaja, że na terenie pozostającym własnością prywatną, nie są obecnie prowadzone prace ziemne związane z realizacją zabudowy mieszkaniowej.

W miejscu tzw. Górek Czechowskich trwa w tej chwili zmiana planu zagospodarowania przestrzennego obowiązującego od 2005 roku. Odbywa się to w formie Zintegrowanego Planu Inwestycyjnego.

Do 21 lipca mieszkańcy Lublina mogli składać uwagi do porozumienia wynegocjowanego między miastem a właścicielem terenu - spółką TBV Investment. Porozumienie zakłada utworzenie w tym miejscu 75-hektarowego parku oraz możliwość zabudowy mieszkaniowej na części Górek Czechowskich, czego oczekuje właśnie deweloper, a przeciwko czemu protestują ekolodzy i aktywiści miejscy.

Urzędnicy jeszcze nie informują, ile wpłynęło uwag od mieszkańców, bo trwa ich rejestracja i weryfikacja pod kątem spełnienia uwag formalnych. Swoje opinie do 22 lipca mogły składać również instytucje. Po ewentualnym wprowadzeniu do projektu zmian, wynikających z uzyskanych opinii i na podstawie konsultacji, ma zostać zawarta umowa urbanistyczna z właścicielem terenu, czyli deweloperem. Po publikacji na stronach urzędowych, projekt ZPI zostanie następnie przegłosowany przez Radę Miasta Lublin i stanie się obowiązującym prawem.

Paweł Buczkowski, dziennikarz Wirtualnej Polski

Napisz do autora: pawel.buczkowski@grupawp.pl