Puste miejsce przy stole wigilijnym. Dla kogo? To długa tradycja
Wigilia jest świętem pełnym tradycji i symboli. Jednym z nich jest pozostawienie pustego talerza przy stole. Dla kogo - zgodnie ze zwyczajem - jest on przeznaczony? To niejedyna tradycja, kultywowana w Polsce od wieków.
Wigilia poprzedza święta Bożego Narodzenia. W Polsce jest ona uroczystością rodzinną, z którą związanych jest wiele tradycji. Do najszerzej kultywowanych należą dzielenie się opłatkiem, spożycie 12 potraw wigilijnych czy postawienie dodatkowego nakrycia przy stole. Zwyczaj ten ma korzenie w czasach przedchrześcijańskich. Co oznaczał kiedyś, a jaka jest jego współczesna symbolika?
Pusty talerz przy wigilijnym stole. Tak traktowali go nasi przodkowie
Część zwyczajów, kojarzonych od wieków z Wigilią i świętami Bożego Narodzenia wywodzi się z czasów przedchrześcijańskich. Jednym z nich jest pozostawienie pustego miejsca przy stole. W czasach pogańskich, jednym z głównych świąt celebrowanych w czasie zimy, były Szczodre Gody, czyli święto związane z zimowym przesileniem. Podobnie, jak obecnie, w jego trakcie szeroko praktykowany był zwyczaj wspólnego spożywania wieczerzy.
Dalsza część artykułu pod materiałem wideo
W jej trakcie dawni Słowianie (a także ludy germańskie) pozostawiali część potraw nietkniętych, wierząc, że w czasie Szczodrych Godów do ich domów zawitają duchy zmarłych przodków.
Zwyczaj ten był tak mocno zakorzeniony w ówczesnej świadomości, że przetrwał wieki, ewoluując do postaci pustego miejsca pozostawionego dla niespodziewanego gościa. W części domów chodzi o "zabłąkanego wędrowca", niektórzy natomiast określają, że pusty talerz ma być zarezerwowany dla osób, które nie mają z kim spożyć kolacji 24 grudnia. Jeszcze inna tradycja wskazuje, że puste miejsce przy wigilijnym stole symbolizuje zmarłych członków rodziny.
Zwyczaje wigilijne w Polsce to nie tylko pusty talerz
Święta Bożego Narodzenia oraz poprzedzająca je Wigilia, są w Polsce obchodzone w szczególny sposób. Wiele z kultywowanych tradycji nie jest znana w innych krajach. Tradycyjnymi elementami, nieodłącznie kojarzonymi z obchodami dnia 24 grudnia jest ubieranie choinki, którą zgodnie ze zwyczajem powinno przyozdobić się w wigilijny poranek, spożycie 12 potraw, wśród których nie może zabraknąć karpia i barszczu czy wieczorna Pasterka.
W wielu regionach kraju kultywowane są również wielowiekowe, lokalne tradycje. Należą do nich między innymi Kaszubska Gwiôzdka, czyli zwyczaj odwiedzania domów przez grupy kolędnicze w dzień Wigilii, czy zwyczaj wyciągania słomek spod obrusa, znany na Warmii i Mazurach. Wyciągnięcie prostej słomki zgodnie z tradycją ma zapewnić bezpieczne i spokojne życie.
