Twórca Unii Demokratycznej i Unii Wolności
W grudniu 1990 r. Mazowiecki przegrał rywalizację w wyborach prezydenckich (Mazowiecki, który w czasach "Solidarności" był doradcą Lecha Wałęsy i komitetu strajkowego w Stoczni Gdańskiej, wystartował przeciw przewodniczącemu związku. Przegrał, nie wchodząc do drugiej tury pokonany przez Lecha Wałęsę i Stanisława Tymińskiego), a rząd ustąpił. Stworzył wówczas Unię Demokratyczną i kierował nią, a następnie Unią Wolności, do 1995 r., kiedy na tej funkcji został zastąpiony przez Leszka Balcerowicza. Następnie został honorowym przewodniczącym tej partii. Od 1991 do 2001 r. był posłem na sejm, przewodniczył między innymi Komisji Konstytucyjnej i Komisji Integracji Europejskiej.
W 1992 r. został specjalnym sprawozdawcą Komisji Praw Człowieka ONZ w byłej Jugosławii. Próbował alarmować świat o zbrodniach, które się tam dokonywały. W 1997 r. Mazowiecki należał do współautorów Konstytucji RP i był głównym autorem preambuły jej otwierającej.
Na zdjęciu: Kongres zjednoczeniowy Unii Demokratycznej i Kongresu Liberalno-Demokratycznego (1994 r.).