Nobel z fizyki za zmianę spojrzenia na Wszechświat
Laureaci nagrody (PAP/EPA)
Raymond Davis Jr. (USA), Masatoshi Koshiba (Japonia) i Riccardo Giacconi (USA) zostali tegorocznymi laureatami Nagrody Nobla w dziedzinie fizyki. W badaniach, prowadzonych pod kierownictwem prof. Koshiby, uczestniczyli fizycy z Uniwersytetu Warszawskiego.
Raymond Davis i Masatoshi Koshiba odkryli neutrina kosmiczne. Dr Ewa Rondio z Instytutu Problemów Jądrowych Uniwersytetu Warszawskiego poinformowała, że w badaniach neutrin, prowadzonych w Japonii, brali udział fizycy z Polski.
Riccardo Giacconi, który jest doktorem honoris causa Uniwersytetu Warszawskiego, otrzymał natomiast nagrodę za odkrycie kosmicznych źródeł promieni Roentgena. Odkrycie to zmieniło sposób, w jaki patrzymy teraz na wszechświat - oświadczyła Królewska Szwedzka Akademia Nauk w uzasadnieniu werdyktu.
Komitet przyznający nagrodę napisał: Ziemia leży na drodze ciągłego przepływu kosmicznych cząstek i innego promieniowania. Tegoroczni laureaci, badając najmniejsze cząstki materii, poszerzyli nasze rozumienie największych składników Wszechświata: Słońca, gwiazd, galaktyk i supernowych. Ta wiedza zmieniła nasze spojrzenie na Wszechświat.
Davis i Koshiba podzielą się połową miliona dolarów, bo tyle wynosi nagroda. Giacconi dostanie drugą połowę. Oficjalne wręczenia nagród - 10 grudnia.
Zdaniem przewodniczącego Komitetu Badań Kosmicznych i Satelitarnych PAN, prof. Roberta Gałązki, prace tegorocznych laureatów Nagrody Nobla z fizyki mają wspólny mianownik - rzucają dodatkowe światło na obraz Wszechświata.
Badania neutrin - niezwykle trudne w warunkach laboratoryjnych - przyczyniły się do zmiany poglądu na budowę Wszechświata. Jednym z wielkich osiągnięć w tej dziedzinie było stwierdzenie, że wbrew wcześniejszym teoriom neutrina mają masę. Drugim odkryciem było ujawnienie, że do Ziemi dociera znacznie mniej neutrin ze Słońca niż wynikałoby to z teoretycznych modeli.
Niemniej ważne dla poznania Wszechświata są badania źródeł promieniowania rentgenowskiego, które jest widoczne tylko z satelitów. Okazuje się, że w kosmosie jest ogromna ilość takich źródeł związanych z określoną ewolucją gwiazd.
Za kilka dni rozpocznie się kosmiczna misja Integral, przygotowywana przez Europejską Agencję Kosmiczną przy współpracy uczonych z kilkunastu krajów - w tym Polski. Będą to satelitarne badania źródeł promieniowania gamma i rentgenowskiego we Wszechświecie - poinformował prof. Gałązka. (ck, jask)