"Nierozumni Polacy"; sami sobie szkodzą

Landsbergis przyjechał do Torunia w związku z promocją książki "Nasz patriotyzm, ich szowinizm?", będącej zapisem wywiadu rzeki, który przeprowadził z nim Dariusz Maszkiewicz.

- Myślę, tak jak wielu na Litwie, że ta ustawa przyszła za późno. To jest normalne, jak to w państwie europejskim i demokratycznym, postępowanie w kwestii integracji mniejszości narodowych, aby byli członkami tego samego społeczeństwa, a nie byli pozostawieni w izolacji, w jakimś getcie i przeciwnym obozie. Niestety komuś zależy na takim modelu - podkreślił były prezydent na piątkowej konferencji prasowej.

Zaznaczył, że część Polaków na Litwie sądzi, że zbliżenie Polaków i Litwinów to droga do wynarodowienia Polaków, a pozostanie w izolacji pozwoli im przetrwać.

- Ale czy mają przetrwać jako nierozumni Polacy (...) Chyba nie powinno tak być. Otwartość polskiego społeczeństwa, otwartość też na Litwę, jest niezbędna i korzystna dla nich samych - dodał.

Pytany o stosunki polsko-litewskie, powiedział, że "ktoś podtrzymuje, że są one złe, jest jakaś tajemnica w tym, ze strony Litwy nic złego nie robimy".

- Mieliśmy przeczucie, że przeciwko nam będzie zagrana karta polska przez sowiecki imperializm albo przez służby tajne, albo przez polityków. Będzie zagrana karta, aby nie dopuścić do pojednania, a gdy Polska i Litwa będą sobie przeciwne, to już łatwa robota - mówił. Przyznał, że gdyby był przy władzy starałby się przeciwdziałać i nie dopuszczać do napięć we wzajemnych relacjach, ale i tak jak może stara się sugerować władzom litewskim by nie odpowiadały Polakom "to wy".

Były prezydent Litwy zaznaczył, że nie rozumie nieprzychylnych opinii Polaków na swój temat, chociaż spotyka się z tym też na Litwie już od czasów sowieckich.

Zgodnie z nową ustawą, od 2013 r. w szkołach litewskich i szkołach mniejszości narodowych egzamin maturalny z języka litewskiego zostanie ujednolicony. Tymczasem program nauczania języka litewskiego w szkołach litewskich i nielitewskich się różni. W szkołach litewskich język litewski jest wykładany jako język ojczysty, a więc w szerszym wymiarze, natomiast w szkołach mniejszości - jako państwowy. Ponadto język litewski, jak podkreślają Polacy na Litwie, zawsze pozostanie dla przedstawicieli innych narodowości językiem wyuczonym, toteż chcą, by egzamin z tego języka nadal był zróżnicowany.

Na początku września w Połądze premierzy Polski i Litwy powołali specjalny zespół ekspertów do spraw edukacji w celu omówienia kwestii oświatowych. W ocenie Polaków na Litwie dotychczasowe rozmowy są porażką, gdyż nie osiągnięto żadnego porozumienia w sprawie polskiej oświaty na Litwie, nie udało się załatwić żadnego konkretnego postulatu. Po rozmowach także wiceminister edukacji Mirosław Sielatycki, który stoi na czele polskiej części polsko-litewskiego zespołu ds. oświaty, mówił, że nie ma postępu w kluczowych sprawach dotyczących zmian w litewskiej ustawie oświatowej.