Nadchodzi euro

Od 1 stycznia 2002 roku w portfelach ludzi na całym świecie, a szczególnie mieszkańców krajów Unii Europejskiej, pojawi się nowa waluta. Narodziny gotówkowego euro oznaczają koniec istnienia walut 12 krajów UGW - Austrii, Belgii, Finlandii, Francji, Grecji, Hiszpanii, Holandii, Irlandii, Luksemburga, Niemiec, Portugalii i Włoch. Euro wprowadza również Watykan. Wycofywanie z obiegu walut narodowych i ich wymiana na euro to wydarzenie bezprecedensowe.

Bezgotówkowa postać walut narodowych definitywnie zniknie od 1 stycznia 2002 - z wyjątkiem czeków wystawionych przed tą datą. Jednak w obiegu będą znajdować się jeszcze banknoty i monety, których wymiana w bankach komercyjnych potrwa przez kilka miesięcy - na ogół nie dłużej niż do 31 grudnia 2002 r. Po tym okresie będzie istniała możliwość wymiany walut narodowych na euro tylko w bankach centralnych. Okres wymiany w poszczególnych krajach będzie różny. Banki centralne niektórych państw - np. Austrii, Irlandii i Niemiec - bezterminowo będą skupować emitowane przez siebie waluty narodowe.

Głównym kanałem dystrybucji gotówkowego euro w krajach UGW są banki, bankomaty, poczty i detaliczni handlowcy. Np. począwszy od 1 stycznia 2002 r. bankomaty w większości krajów UGW nie będą wydawały walut narodowych, lecz euro.

1 stycznia w obiegu znajdą się już wszystkie banknoty i monety euro. Banknoty będą miały nominały: 5, 10, 20, 50, 100, 200 i 500 EUR - a monety: 1, 2, 5, 10, 20, 50 centów oraz 1 i 2 EUR.
Dla zapoznania obywateli z nową walutą większość państw członkowskich UGW dostarczyła swoim mieszkańcom tzw. zestawy początkowe, składające się z określonej liczby monet euro o różnych nominałach. Nie przewidziano jednak wcześniejszego zaopatrzenia ludności w banknoty euro.

Do 28 lutego 2002 r. w większości krajów UGW będą w obiegu - obok euro - waluty narodowe. Po tym terminie te ostatnie stracą status prawnego środka płatniczego. W niektórych krajach nastąpi to znacznie wcześniej, np. w Niemczech marka już 1 stycznia 2002 roku przestanie być uznawana za prawny środek płatniczy. Jednak do 28 lutego będzie można nią płacić - o przyjęciu DEM będzie decydował sprzedawca; bilon będzie akceptowany tylko do kwoty 20 marek. Do 27 stycznia 2002 r. będą prawnym środkiem płatniczym holenderskie guldeny, do 9 lutego - funty irlandzkie, a do 17 lutego - franki francuskie. Od 1 marca gotówka 12 krajów UGW nie będzie już miała atrybutów pieniądza.

Tylko dwa miesiące

Banki komercyjne krajów UGW wymianę walut narodowych na euro dla klientów indywidualnych na ogół będą dokonywały bezpłatnie i bez ograniczeń. Dla osób nie będących klientami banków - będą prowadziły wymianę, ale tylko do określonej kwoty, np. w Austrii - 50.000 ATS, w Irlandii do równowartości 635 EUR, we Włoszech do równowartości 258 EUR. Powyżej tych kwot banki mogą pobierać prowizje. Wiele państw przewiduje jednak bezpłatną wymianę bez ograniczeń (np. Francja, Hiszpania, Grecja) lub pod pewnymi warunkami (Włochy, Holandia, Finlandia, Luksemburg).

Banki centralne państw strefy euro będą wymieniać na euro nie tylko swoją walutę narodową , ale także waluty wszystkich innych państw należących do UGW. Wymiana będzie dokonywana bezpłatnie - w okresie od 1 stycznia do 31 marca 2002 r.

Mogą pojawić się fałszywki

Wprowadzenie gotówkowego euro niesie ze sobą pewne zagrożenia. Bankowcy ostrzegają, że w końcowym okresie ważności walut narodowych mogą pojawiać się fałszywe pieniądze; będzie to bowiem ostatnia szansa dla fałszerzy, by wprowadzić je do obiegu.

Co zmiana oznacza dla Polaków?

Także w Polsce gotówkowe euro pojawi się w obiegu z początkiem 2002 r. Wówczas rozpocznie się wycofywanie z obiegu pieniędzy narodowych krajów UGW. Dokładanie nie wiadomo, ile i jakich walut z tych krajów jest w Polsce. Szacuje się jednak, że np. około 30-40% marek niemieckich znajduje się poza krajami "dwunastki". Ile z tego w Polsce?

W Polsce gotówkowe euro pojawiło się już przed końcem tego roku - jednak tylko w NBP i bankach komercyjnych. Europejski Bank Centralny pozwolił na wcześniejsze zaopatrzenie w banknoty i monety euro banków spoza unii walutowej - od 1 grudnia 2001 r. Polskie banki otrzymujące euro nie mogą jednak przed 1 stycznia 2002 r. zaopatrzyć w gotówkę hurtowych sieci dystrybucji (kantory, kasy, itp.) oraz wymieniać i sprzedawać euro dla ludności.

Wprowadzenie w krajach UGW euro w formie gotówkowej oraz zastąpienie nim walut narodowych również od banków w Polsce wymaga bezpłatnego przewalutowania na euro rachunków bankowych, prowadzonych w 12 walutach narodowych. Musi to nastąpić do końca tego roku.

W Polsce z dniem 1 stycznia 2002 r. wszelkie instrumenty prawne - z wyjątkiem umów rachunku bankowego (one zostaną przewalutowane automatycznie) oraz lokaty bankowej - stworzone przed tą datą mogą pozostać nominowane w walutach narodowych. Zmieni się natomiast waluta świadczenia pieniężnego. Do końca lutego 2002 r. zmiana waluty narodowej na euro będzie dobrowolna, a od 1 marca 2002 r. będzie obligatoryjna. W Polsce pieniądze narodowe krajów UGW w postaci bezgotówkowej znikną 1 marca.

Począwszy od 1 stycznia 2002 r. krajowi klienci banków komercyjnych w Polsce będą mieli prawo, a banki obowiązek:

1. wypłacić z rachunku walutowego, przewalutowanego przez bank z waluty narodowej na euro, gotówkę w przypadku lokaty na każde żądanie (a vista) oraz w terminie zapadalności w przypadku lokaty terminowej,
2. wymienić banknoty i monety walut narodowych na banknoty i monety euro; za wymianę banki będą mogły pobierać opłatę, której maksymalną stawkę, w razie potrzeby, może ustalić minister finansów,
3. dokonać transakcji kupna/sprzedaży euro za polską walutę,
4. przeprowadzić konwersję rachunków bankowych (depozytowych i kredytowych) oraz wszystkich innych produktów finansowych i zapisów w księgach banku z walut 12 krajów UGW na euro.

Wymiany walut narodowych będzie można dokonać również w kasach Narodowego Banku Polskiego - ich skup potrwa do końca 2002 r. Po 31 grudnia 2002 r. waluty narodowe będzie można odsprzedać tylko bankom komercyjnym. Okres przyjmowania przez banki komercyjne walut narodowych do inkasa oraz cena rozliczeń będą zależały od decyzji poszczególnych banków.
NBP po 31 grudnia 2002 r. nie będzie skupował walut od osób fizycznych. Będzie jednak przez rok - do 31 grudnia 2003 r. - prowadził skup gotówkowej postaci walut narodowych od banków komercyjnych.
Bankowcy zalecają dokonanie jeszcze przed 1 stycznia 2002 r. wpłat całej posiadanej gotówki w walutach narodowych państw strefy euro na bankowe rachunki walutowe - gdzie nastąpi bezpłatne przeliczenie na euro, po kursie sztywnym. Począwszy od nowego roku gotówkę euro będzie można podejmować z rachunku walutowego. Dzięki temu nie trzeba będzie specjalnie przychodzić do kas bankowych by dokonać wymiany, odpadną też ewentualne opłaty bankowe.

Od 1 stycznia 2002 r. instrukcje płatnicze dotyczące operacji w bankach na jednej z 12 walut narodowych muszą być wystawiane w euro, gdyż instrukcje wystawione w walucie narodowej krajów UGW nie będą w zasadzie przez banki realizowane.

Jeżeli polski przedsiębiorca ma firmę, której siedziba znajduje się na terenie kraju członkowskiego UGW, to wszelkie rozliczenia z pracownikami, miejscową administracją, fiskusem, partnerami handlowymi itp. muszą być prowadzone wyłącznie w euro - o ile wcześniej były prowadzone w jednej z 12 walut narodowych. Wyrażone w walutach narodowych świadczenia pieniężne, których termin wypełnienia przypada na okres 1 stycznia - 28 lutego 2002 r., będą mogły być realizowane w walutach narodowych. Jeśli termin spełnienia takiego świadczenia przypada po 28 lutego 2002 r. - będzie musiało zostać zrealizowane w euro.

Wzory banknotów i monet

Wygląd banknotów i monet euro został ustalony w konkursie. Na banknotach widnieją najważniejsze style architektoniczne w historii Europy. Wzory poszczególnych banknotów zawierają nazwę waluty w alfabetach łacińskim i greckim, symbol Unii Europejskiej - flagę z dwunastoma gwiazdami, inicjały Europejskiego Banku Centralnego w pięciu wariantach językowych (BCE, ECB, EZB, EKT, EKP), symbol wskazujący na ochronę praw autorskich oraz podpis prezesa Europejskiego Banku Centralnego. Banknoty różnią się między sobą kolorami oraz wielkością. W każdym kraju UE banknoty będą miały jednakowy wygląd.

Banknoty

Nominał Awers Rewers
5 euro [

]( javascript:okno('http://bankowy.wp.pl/i/euro/5EUROA.gif','700','400') ) [

]( javascript:okno('http://bankowy.wp.pl/i/euro/5EUROR.gif','700','400') )
10 euro [

]( javascript:okno('http://bankowy.wp.pl/i/euro/10EUROA.gif','700','400') ) [

]( javascript:okno('http://bankowy.wp.pl/i/euro/10EUROR.gif','700','400') )
20 euro [

]( javascript:okno('http://bankowy.wp.pl/i/euro/20EUROA.gif','700','400') ) [

]( javascript:okno('http://bankowy.wp.pl/i/euro/20EUROR.gif','700','400') )
50 euro [

]( javascript:okno('http://bankowy.wp.pl/i/euro/50EUROA.gif','700','400') ) [

]( javascript:okno('http://bankowy.wp.pl/i/euro/50EUROR.gif','700','400') )
100 euro [

]( javascript:okno('http://bankowy.wp.pl/i/euro/100EUROA.gif','700','400') ) [

]( javascript:okno('http://bankowy.wp.pl/i/euro/100EUROR.gif','700','400') )
200 euro [

]( javascript:okno('http://bankowy.wp.pl/i/euro/200EUROA.gif','700','400') ) [

]( javascript:okno('http://bankowy.wp.pl/i/euro/200EUROR.gif','700','400') )
* 500 euro* [

]( javascript:okno('http://bankowy.wp.pl/i/euro/500EUROA.gif','700','400') ) [

]( javascript:okno('http://bankowy.wp.pl/i/euro/500EUROR.gif','700','400') )

Z monetami jest inaczej. Wspólna jest dla nich strona awersu - jednak każdy kraj będzie miał swój rewers. Wspólne strony awersu będą zwierały wizerunki Unii Europejskiej.
Monety, w zależności od nominału, różnią się wzorem, średnicą, grubością, masą, kolorem i materiałem, z którego zostały wykonane.

Awersy monet (strona wspólna)
[

]( javascript:okno('http://bankowy.wp.pl/i/euro/Wsp1cent.gif','320','320') ) [

]( javascript:okno('http://bankowy.wp.pl/i/euro/Wsp2cent.gif','360','360') ) [

]( javascript:okno('http://bankowy.wp.pl/i/euro/Wsp5cent.gif','390','390') ) [

]( javascript:okno('http://bankowy.wp.pl/i/euro/Wsp10cent.gif','370','370') )
1 cent 2 centy 5 centów 10 centów
[

]( javascript:okno('http://bankowy.wp.pl/i/euro/Wsp20cent.gif','420','420') ) [

]( javascript:okno('http://bankowy.wp.pl/i/euro/Wsp50cent.gif','450','450') ) [

]( javascript:okno('http://bankowy.wp.pl/i/euro/Wsp1euro.gif','420','420') ) [

]( javascript:okno('http://bankowy.wp.pl/i/euro/Wsp2euro.gif','480','480') )
20 centów 50 centów 1 euro 2 euro

Banknoty i monety zwierają elementy ułatwiające osobom niewidomym ich identyfikację.

1 euro dzieli się na 100 centów. W obiegu znajdzie się osiem monet - 1, 2, 5, 10, 20, 50 centów oraz 1 i 2 euro, które będą miały 43 wizerunki stron narodowych. Natomiast banknotów będzie siedem - 5, 10, 20, 50, 100, 200 i 500 euro.

Strony narodowych monet euro:

Kraj 1 cent 2 centy 5 centów 10 centów 20 centów 50 centów 1 euro 2 euro
Grecja Statki Słynni ludzie Starożytność
Ateńska tryrema (statek) Grecka korweta (żaglo- wiec) Nowo- czesny tanko- wiec Rigas Fereos Ioannis Capodis- tias Eleftherios Venizelos Sowa ateńska Europa porwana przez Zeusa
Włochy Słynne budowle Sztuka włoska
Zamek Monte Wieża Mole Antonel- liana Amfiteatr Flawiu- szów "Naro- dziny Wenus" (S. Botticelli) Rzeźba futurysty- czna (U. Boccioni) Pomnik konny cesarza Marka Aureliusza "Idealne proporcje ludzkiego ciała" (L. da Vinci) Dante Alighieri (Rafael)
Austria Kwiaty alpejskie Słynne budowle Słynni ludzie
Goryczka Szarotka Pierwio- snek Katedra św. Stefana Pałac Belweder Budynek Secesji Wolfgang Amadeus Mozart Bertha von Sutter
Niemcy Liść dębu Brama Brandenburska Orzeł Rzeszy
Francja Marianna Kobieta siejąca Drzewo Republiki
Hiszpania Katedra Santiago de Compostela Miguel de Cervantes Król Karol I Burbon
Portugalia Pierwsza pieczęć królewska z 1134r. Pieczęć królewska z 1142r. Zamki i herby
Finlandia Heraldyczny lew Dwa łabędzie w locie Kwiaty maliny
Belgia Król Albert II
Holandia Królowa Beatrix
Luksemburg Wielki Książę Henryk (oraz luksemburskie słowo "Letzebuerg" oznaczające Luksemburg)
Irlandia Celtycka harfa (oraz irlandzkie słowo "Eire" oznaczające Irlandię)

Euro posiada najnowocześniejsze zabezpieczenia przez fałszerstwami. W banknotach są to m.in. papier zawierający włókna bawełniane - co nadaje banknotom wyróżniającą strukturę, włókna fluorescencyjne, znak wodny, nitka zabezpieczająca, specjalne farby, zabezpieczenia z wykorzystaniem folii, staloryt (intaglio), zabezpieczenia do odczytu maszynowego.

Produkcja banknotów rozpoczęła się w lipcu 1999 r. Do 1 stycznia 2002 r. wyprodukowanych zostanie 14,5 miliarda sztuk banknotów euro, o łącznej wartości 648,5 mld EUR. Banknoty są drukowane w 12 wytwórniach.
Również w 1999 r. zaczęto bić monety - we wszystkich państwach UGW, z wyjątkiem Luksemburga , dla którego monety są produkowane w Mennicy Holenderskiej. Do końca tego roku zostanie wybitych 49,8 miliarda sztuk monet euro, których łączna wartość wyniesie około 15,7 mld EUR.

Źródło informacji: Narodowy Bank Polski

Opracował: Artur Niewrzędowski