Górski Karabach. O co chodzi w konflikcie między Azerbejdżanem a Armenią?
We wtorek 19 września wojska Azerbejdżanu rozpoczęły ostrzał Górskiego Karabachu. To kolejna eskalacja konfliktu, który trwa od dziesięcioleci. Gdzie tak właściwie leży Górski Karabach i dlaczego jest to tak niespokojny rejon? Dzień po rozpoczęciu walk poinformowano o zawieszeniu broni.
Górski Karabach to terytorium formalnie położone w Azerbejdżanie, które w większości jest zamieszkiwane przez Ormian. Teren ten funkcjonuje jako państwo nieuznawane - jego powstanie w 1992 roku zaogniło toczący się od lat 80. XX wieku konflikt pomiędzy Ormianami a Azerami.
Górski Karabach. Mapa. Gdzie się znajduje?
Górski Karabach, nazywany również Arcachem, Republiką Arcach i Republiką Górskiego Karabachu to teren położony na granicy Azerbejdżanu i Armenii, przy granicy z Iranem. Terytorium to należy do Azerbejdżanu, jednak ze względu na swoją demografię - choć nieuznane jako państwo - jest wspierane przez Armenię. Stolicą Górskiego Karabachu jest Stepanakert - miasto położone u podnóża Masywu Karabaskiego.
Dalsza część artykułu pod materiałem wideo
Konflikt o Górski Karabach. Dlaczego to tak niespokojny teren?
Podłożem konfliktu między Azerbejdżanem a Armenią są kwestie demograficzne. Na terenie, który po II Wojnie światowej był Nagorno-Karabachskim Obwodem Autonomicznym, położonym w Azerbejdżańskiej Socjalistycznej Republice Radzieckiej w latach 80. XX wieku odżyły nadzieje przyłączenia do Armenii. Większość mieszkańców regionu stanowili bowiem Ormianie. Zaostrzenie konfliktu przyspieszył rozpad Związku Radzieckiego oraz ogłoszenie niepodległości Armenii, oraz Azerbejdżanu. W obliczu nastrojów niezależności, Azerbejdżanie zdecydowali o likwidacji obwodu autonomicznego oraz przeprowadziły antyormiańskie pogromy.
W 1992 roku azerbejdżańskie władze odebrały Górskiemu Karabachowi status obwodu autonomicznego, co natomiast spowodowało do ogłoszenia niepodległości przez karabaskich Ormian. W efekcie, w tym samym roku doszło do wojny o Górski Karabach, która zakończyła się stworzeniem nieuznawanego na arenie międzynarodowej państwa. W 1994 roku pomiędzy zwaśnionymi stronami podpisane zostało zawieszenie broni - konflikt nie został jednak do końca zażegnany, eskalując w XXI wieku.
Do największych walk w tym stuleciu doszło w 2016 oraz 2020 roku - sytuacje sporne i incydenty graniczne miały jednak miejsce wielokrotnie. Od grudnia 2022 roku blokowany jest korytarz laczyński - jedyna droga łącząca Armenię z Górskim Karabachem. Sytuacja ta doprowadziła do kryzysu humanitarnego. Blokada na mocy porozumienia pomiędzy Górskim Karabachem a Azerbejdżanem została zniesiona 9 września 2023. We wtorek 19 września 2023 roku azerbejdżańskie władze poinformowały natomiast o "rozpoczęciu działań antyterrorystycznych". Dzień później władze Górskiego Karabachu poinformowały o osiągnięciu porozumienia oraz zaprzestaniu działań wojennych od godz. 13 czasu lokalnego.
