Autor teorii temperamentu obchodzi 75. urodziny
Jeden z najbardziej znanych na świecie polskich psychologów, autor Regulacyjnej Teorii Temperamentu (RTT), prof. Jan Strelau kończy w maju 75 lat. Na zorganizowanym na jego cześć seminarium w warszawskiej Szkole Wyższej Psychologii Społecznej, profesor wspominał 50 lat swoich badań nad temperamentem.
Prof. Jan Strelau jest autorem współczesnej teorii temperamentu opartej na czterech typach osobowości: sangwinika, choleryka, flegmatyka i melancholika. Teoria ta mówi, że każdy człowiek, w zależności od swojego indywidualnego temperamentu, w różny sposób reaguje na dochodzące do niego bodźce np. wyzwania lub zagrożenia. RTT opisuje zależności między siłą bodźca a siłą reakcji emocjonalnej, a także wpływ, jaki reakcja emocjonalna ma na dalsze zachowanie danej osoby.
Profesor opowiadał, że początki kariery były trudne, ponieważ studia i pierwsze lata jego pracy naukowej przypadły na okres stalinizmu, kiedy w polskiej nauce i dydaktyce dominowały osiągnięcia psychologów radzieckich.
Dopiero w latach 70. miałem szansę wyjechać na zachód. Miałem wtedy 40 lat. Dopiero w wieku 40 lat mogłem zetknąć się z psychologią zachodnią. Przez rok przebywałem wtedy w Stanach Zjednoczonych - wspominał Strelau.
Przez ten rok Strelau zgromadził wiele reprintów anglojęzycznych czasopism naukowych, które w Polsce nie były dostępne. Jak wspominał, nauczył się także, że naukowiec, który chce zaistnieć, musi publikować wyniki swoich badań, najlepiej w języku angielskim. Umożliwi mu to włożenie wkładu do nauki światowej. Sam postanowił napisać książkę po angielsku.
Tekst tej książki powstał akurat w czasie stanu wojennego. Nie było mowy, żeby go przekazać jakiemukolwiek wydawcy zagranicznemu. Jeden z wybitnych brytyjskich psychologów osobowości, który w tym czasie nas wizytował, podjął się wywiezienia tego maszynopisu do Londynu. W roku 1983 wyszła ta książka i zyskała sporą popularność na zachodzie - opowiadał Strelau.
Zdaniem współorganizatorki seminarium, dr Agaty Wytykowskiej, teoria Strelaua jest uniwersalna - pozostaje aktualna i ma zastosowanie w wielu dziedzinach psychologii, np. w psychologii różnic indywidualnych czy w teorii inteligencji.
Czasami pojawia się taka metafora, że Regulacyjna Teoria Temperamentu jest pomostem, łączącym psychologię wschodu z psychologią zachodu. Z jednej strony wywodzi się z badań Iwana Pawłowa, a z drugiej strony z laboratoriów brytyjskich naukowców - powiedziała Wytykowska.
Prof. Jan Strelau urodził się 30 maja 1931 r. w Gdańsku. Jest autorem wielu książek poświęconych teorii temperamentu i psychologii różnic indywidualnych oraz akademickich podręczników psychologii. Obecnie pełni funkcję wiceprezesa Polskiej Akademii Nauk oraz prorektora ds. nauki i współpracy międzynarodowej SWPS w Warszawie.