Andrzejki 2023. Data. Jaka jest historia tego święta?
Andrzejki są wieczorem wróżb, obchodzonym pod koniec listopada. Wypadają one w wigilię imienin Andrzeja oraz wspomnienia apostoła, świętego Kościoła katolickiego - patrona narodów słowiańskich, Szkocji, Grecji, Rosji i Hiszpanii. Skąd wywodzi się tradycja wróżenia oraz inne obrzędy związane z tym świętem?
09.11.2023 14:26
Andrzejki każdego roku wypadają w tym samym terminie - w nocy z 29 na 30 listopada. Obecnie stanowią okazję do wspólnych spotkań, w trakcie których organizowane są zabawy nawiązujące do najstarszych tradycji andrzejkowych.
Andrzejki 2023. To listopadowe ostatki. Skąd się wywodzą?
Andrzejki często są określane mianem ostatków. Dla katolików stanowią bowiem często ostatnią okazję do hucznej zabawy - w grudniu rozpoczyna się bowiem adwent, czyli czas oczekiwania, w czasie którego wierni nie powinni uczestniczyć w imprezach. Skąd pochodzą Andrzejki?
Dalsza część artykułu pod materiałem wideo
Chociaż Andrzejki są tradycją, związaną z chrześcijańskim świętym, ich geneza jest dużo starsza. Prawdopodobnie były one obchodzone już w starożytnej Grecji i są powiązane z etymologią imienia Andrzej, którego grecki odpowiednik brzmi Andress - mężczyzna, mąż. Innym wskazywanym pochodzeniem tradycji andrzejkowych, jest starogermańskie święto ku czci Freyra - boga miłości, płodności i bogactwa.
Pierwsze udokumentowane obchody Andrzejek w Polsce pochodzą natomiast z połowy XVI wieku, z moralitetu Marcina Bielskiego "Komedyja Justyna i Konstancyjej". Jak wynika z jej treści, wieczory wróżb już w tym czasie były doskonale znane na ziemiach polskich.
Andrzejki 2023. Imprezy nawiązaniem do dawnych tradycji
Początkowo wróżby, które były nieodłącznym elementem obchodów Andrzejek, miały wyłącznie matrymonialny charakter. Udział w nich brały niezamężne kobiety, za których patrona uważany jest św. Andrzej. Wróżby odprawiane tego wieczora były traktowane bardzo poważnie - odprawiano je indywidualnie i w odosobnieniu. W późniejszych czasach przybrały one natomiast bardziej rozrywkowy charakter i formę grupową.
Wiele z wróżb, odprawianych dawniej w czasie Andrzejek jest znanych w czasach obecnych, stanowiąc urozmaicenie odbywających się w nocy z 29 na 30 listopada zabaw. Jedna z nich polega na przepowiadaniu przyszłości na podstawie kształtu utworzonego przez wosk wylany na zimną wodę. Inna - na ustawianiu przy sobie butów panien biorących udział w zabawie, od ściany pomieszczenia do jego progu. Zgodnie z tradycją, panna, której obuwie znalazło się przy progu jako pierwsze, ma wkrótce wyjść za mąż.
Inne, praktykowane wówczas zwyczaje nakazywały między innymi poszczenie przez cały dzień i modlitwę do św. Andrzeja. Kobiecie, która tego dokonała, we śnie miał ukazać się przyszły ukochany. Dawniej wokół domów rozpalano również ogniska, które miały przegonić złe duchy.
