Afera śmieciowa w Warszawie. Tak działał "fundusz korupcyjny". Byli ministrowie przed sądem

Jak ujawniła jako pierwsza "Gazeta Wyborcza", do korupcji miało dochodzić w latach 2020-2023. W tym czasie wydarzyła się ogromna zmiana na rynku odpadów w stolicy.

Miejskie Przedsiębiorstwo Oczyszczania, które od kilku lat na zlecenie miasta organizowało przetargi na zagospodarowanie śmieci warszawiaków, zaczęło wtedy korzystać z usług zakładów przetwarzających odpady zlokalizowanych w całej Polsce, a nie tylko w Warszawie i regionie.

MPO przekonywało, że dzięki temu całkowity koszt usługi zagospodarowania odpadów zmniejszył się w 2021 r. w porównaniu z 2020 r. o ok. 40 proc., czyli 300 mln zł. To wtedy pojawili się nowi gracze na rynku warszawskich odpadów. Wśród nich spółka, której prezes i wiceprezes zostali w 2023 r. aresztowani w tzw. aferze śmieciowej.

Aresztowany wtedy został też były wysoki urzędnik Rafała Trzaskowskiego, sekretarz miasta Włodzimierz Karpiński (wcześniej minister skarbu) oraz były wiceminister skarbu Rafał Baniak. Zostali podejrzani o załatwianie wartych 600 mln zł kontraktów z Miejskim Przedsiębiorstwem Oczyszczania w Warszawie. Karpiński usłyszał zarzut przyjęcia korzyści majątkowej w kwocie blisko 5 mln zł. Baniak usłyszał podobny zarzut.

26 maja Prokuratura Krajowa skierowała akt oskarżenia przeciwko głównym podejrzanym. W sumie to kilkanaście osób.

Kluczowi dla przebiegu śledztwa byli eksprezes spółki śmieciowej FB Serwis Adam P., jej były wiceprezes Wojciech S. i były menedżer Krzysztof K.

Nie tylko przyznali się do winy, ale też ze szczegółami opowiedzieli śledczym, jak działał "fundusz korupcyjny" w ich firmie, w jaki sposób i komu przekazywano łapówki i co dzięki nim załatwiano.

"Podczas postępowania przygotowawczego prowadzonego w niniejszej sprawie przedstawiono zarzuty trzem osobom uprzednio zatrudnionym w grupie kapitałowej FB SERWIS S.A. tj. Arturowi P., Wojciechowi S. oraz Krzysztofowi K. Wszyscy wyżej wymienieni podejrzani przyznali się do winy i złożyli obszerne wyjaśnienia, istotne z punktu widzenia śledztwa" - potwierdza w odpowiedzi na pytania Wirtualnej Polski Katarzyna Calów-Jaszewska z Prokuratury Krajowej.

Jak informuje prokuratura, Baniakowi oraz Arturowi P. przedstawiono zarzuty popełnienia czynów związanych z kierowaniem zorganizowaną grupą przestępczą, a kolejnym 12 osobom - udziału w tej grupie. "Nadto pięciu osobom, w tym Włodzimierzowi Karpińskiemu, przedstawiono zarzuty o charakterze korupcyjnym, a 15 oskarżonym zarzucono przestępstwa polegające na wystawianiu i księgowaniu stwierdzających nieprawdę faktur VAT oraz na tzw. praniu brudnych pieniędzy" - przekazuje PK.

Z ustaleń śledztwa wynika, że Karpiński, Baniak i współdziałająca z nim Karolina T. przyjęli korzyści majątkowe wynoszące w sumie ok. 5,2 mln zł.

- Karolina T. oryginalnie była związana ze środowiskiem kiboli ze Śląska, ale przedstawiła się Baniakowi jako zamożna właścicielka sieci klinik dentystycznych w Holandii. Szybko zaczęli się spotykać. Kobieta wpadła na przestępstwach podatkowych i poszła na współpracę ze służbami. To ona jako pierwsza opowiedziała o procederze korupcyjnym. Potem wszystko potwierdzili menedżerowie z FB Serwisu, dzięki czemu mogliśmy tak szybko skierować akt oskarżenia - opowiada nasze źródło w prokuraturze.

Jak wyglądał cały proceder? W Warszawie zbliżał się przetarg na zagospodarowanie odpadów. Na zlecenia z miasta zęby ostrzył sobie m.in. FB Serwis, szybko rozwijająca się spółka-córka giełdowego Budimexu, który z kolei jest kontrolowany przez hiszpański Ferrovial, jeden z największych koncernów budowlanych w Europie.

Zdaniem prokuratury FB Serwis pokonał konkurencję w przetargach dzięki łapówkom.

"W wyniku korupcyjnego procederu doszło do zmiany redakcji SIWZ (Specyfikacja Istotnych Warunków Zamówienia - red.) na zagospodarowanie odpadów pochodzących z miasta stołecznego Warszawy, dzięki czemu spółki wyżej wymienionej grupy kapitałowej zaczęły spełniać wymogi umożliwiające im ubieganie się o zamówienia publiczne w tym zakresie" - potwierdza Wirtualnej Polsce prokuratura.

"Dzięki temu spółki tej grupy mogły skutecznie ubiegać się o uzyskanie zamówień publicznych na zagospodarowanie odpadów i uzyskały kontrakty o wartości przekraczającej 500 mln zł" - twierdzą śledczy.

Jak ustaliła prokuratura, do wypłaty korzyści majątkowych w FB Serwis stworzono specjalny mechanizm. Spółka podpisała umowy z kilkunastoma firmami, które taśmowo wystawiały jej "lewe" faktury za gotowość do wynajmu specjalistycznego sprzętu. Tyle że te maszyny w rzeczywistości nie istniały. To właśnie byli menedżerowie FB Serwis złożyli zeznania, potwierdzające sposób działania "funduszu korupcyjnego".

"Wyjaśnienia wyżej wymienionych odnosiły się między innymi do mechanizmu pozyskiwania środków finansowych w oparciu o nierzetelne faktury VAT" - potwierdzają śledczy w korespondencji z Wirtualną Polską.

FB Serwis Spółka wypłacała wynagrodzenie za fikcyjne usługi, odprowadzając od tego podatek PIT i VAT. "Łączna wartość nierzetelnych faktur VAT wystawionych przez spółki uczestniczące w przestępczym procederze wynosiła 14 313 745 zł" - podaje prokuratura. U fikcyjnych podwykonawców zostawało od 10 do 20 proc. pieniędzy wytransferowanych z FB Serwis. Reszta miała iść na łapówki.

"Następnie środki te były wypłacane z rachunków bankowych firm rzekomo świadczących usługę gotowości do wynajmu i przekazywane w gotówce Karolinie T., Rafałowi Baniakowi oraz finalnie Włodzimierzowi Karpińskiemu" - twierdzą śledczy. Z naszych ustaleń wynika, że część z tych pieniędzy wędrowała dalej od Karoliny T. do przedstawicieli środowisk kibicowskich.

Prokuratura podaje, że akt oskarżenia kończy główny wątek śledztwa dotyczący wręczania korzyści majątkowych. Postępowanie będzie jednak kontynuowane.

- Cały czas badamy kwestię matactwa i to, kto jeszcze brał udział w procederze korupcyjnym. Chodzi o inne firmy śmieciowe będące beneficjentami zmian w warunkach przetargów, a także to, czy ktoś jeszcze był zaangażowany w wyprowadzanie pieniędzy z FB Serwis. Pamiętajmy, że właścicielem tej firmy jest Budimex a jako spółkę giełdową obowiązują go bardzo restrykcyjne regulacje dotyczące raportowania i ładu korporacyjnego - mówi nam osoba zbliżona do śledztwa.

Wirtualna Polska zwróciła się do FB Serwis i Budimeksu z pytaniem, kto jeszcze spośród przedstawicieli obu spółek był przesłuchiwany.

"Zarząd FBSerwis S.A. nie ma pełnej wiedzy w tym zakresie z uwagi na to, że spółka nie jest stroną, ani uczestnikiem postępowania. Pełną wiedzę w tym zakresie posiada odpowiednia prokuratura" - twierdzi Magdalena Nowicka z działu marketingu i komunikacji FB Serwis.

Z kolei Budimex zasłania się tajemnicą. "Spółki z Grupy Budimex nie są stroną, ani uczestnikiem postępowania, w związku z tym nie mają wiedzy o tym, jakie czynności procesowe i w jakim zakresie były podejmowane w toku prowadzonego przez organy ścigania postępowania przygotowawczego. Postępowanie przygotowawcze, jest objęte tajemnicą, której naruszenie wiąże się z możliwością poniesienia odpowiedzialności karnej, zgodnie z dyspozycją art. 241 Kk. Odpowiedzialność ta rozciąga się także na osoby przesłuchiwane w charakterze świadków, stąd Spółki z Grupy Budimex nie poszukiwały informacji o tym, kto i w jakim zakresie był przesłuchiwany w toku postępowania przygotowawczego" - zapewnia rzecznik spółki Michał Wrzosek.

Przyznaje jednocześnie, że w czasie, gdy podejrzani w aferze śmieciowej kierowali FB Serwisem, w radzie nadzorczej spółki zasiadało aż siedmiu przedstawicieli Budimeksu, w tym jego prezes Artur Popko i dwóch Hiszpanów Alvaro Garcia Martinez i Jaime Rontome Perez. Czy akceptowali fikcyjne faktury? FB Serwis zapewnia, że nie. "Faktury akceptowane były w spółce w ramach obowiązujących procedur, które nie przewidywały udziału Rady Nadzorczej w akceptowaniu faktur" - twierdzi Nowicka.

Mimo że od wybuchu afery śmieciowej minęły ponad dwa lata, to Budimex cały czas odczuwa jej konsekwencje. W listopadzie zeszłego roku spółka ogłosiła tzw. przegląd opcji strategicznych dla FB Serwis, wśród których znalazły się m.in. znalezienie inwestora i wprowadzenie na giełdę. Dwa tygodnie temu "Puls Biznesu" napisał, że Budimex chce całkiem sprzedać śmieciową spółkę. O zainteresowanych kupnem na razie nie słychać.

Spośród 17 osób objętych aktem oskarżenia 13 przyznało się do popełnienia zarzucanych im czynów. Stawiane zarzuty kwestionują Karpiński i Baniak. Obaj twierdzą, że są one bezpodstawne i mają podłoże polityczne.

- W mojej ocenie prokuratura nie zgromadziła żadnych poważnych dowodów uzasadniających twierdzenie, że Włodzimierz Karpiński miał rzekomo być beneficjantem nielegalnych korzyści majątkowych. Jest to akt oskarżenia oparty na pomówieniach i wiedzy ze słyszenia - przekazał pod koniec maja obrońca Karpińskiego, mec. Michał Królikowski w rozmowie z PAP.

Z kolei broniący Baniaka mec. Jan Mydłowski uważa, że czas, w którym do sądu został skierowany akt oskarżenia, nie jest przypadkowy i wiąże go z wyborami prezydenckimi. - Spodziewaliśmy się tego wcześniej. Myśleliśmy, że to będzie jeszcze przed pierwszą turą - powiedział adwokat dla Polskiej Agencji Prasowej.

Sylwester Ruszkiewicz, dziennikarz Wirtualnej Polski