Zapisyterroru.pl - wstrząsające świadectwa okupacji z całej Europy

W przeddzień 72. rocznicy ludobójstwa na Woli Ośrodek Badań nad Totalitaryzmami imienia Witolda Pileckiego uruchomił portal zapisyterroru.pl. Znajduje się na nim 500 zeznań Polaków - ofiar i świadków terroru, złożonych po drugiej wojnie światowej przed Główną Komisją Badania Zbrodni Niemieckich. To jeden z największych zbiorów świadectw ludności cywilnej okupowanej Europy. W przyszłości zbiór zostanie powiększony o świadectwa zbrodni komunistycznych.

Po przeanalizowaniu 20 tys. stron akt, twórcy serwisu udostępnili 1,5 tys. stron materiałów źródłowych. "Każde świadectwo jest dokładnie opisane, co ułatwia identyfikację świadków i rozpoznanie lokalizacji, w których rozgrywały się wydarzenia, a także usytuowanie relacji w czasie. Dzięki pełnotekstowej wyszukiwarce i systemowi tagów użytkownik szybko trafi na interesujące go zeznania" - czytamy w opisie serwisu.

Wicepremier i minister kultury i dziedzictwa narodowego Piotr Gliński mówił podczas konferencji prasowej, że Ośrodek Badań nad Totalitaryzmami imienia Witolda Pileckiego ma wyjątkowo ważną misję do spełnienia. - Ta instytucja ma "udostępniać pamięć", szczególnie te relacje i świadectwa, do których do tej pory był utrudniony dostęp - mówił minister kultury. Jego zdaniem, udostępniania takich źródeł jest ważne dla utrwalania naszego dziedzictwa narodowego i tożsamości.

Wicedyrektor Ośrodka Badań nad Totalitaryzmami Wojciech Kozłowski wyjaśniał, że opublikowane na portalu zapisyterroru.pl relacje i zeznania mają wyjątkową wartość, ponieważ są relacjami osób, świadków tragedii przedstawionymi tuż po wojnie. Wśród opublikowanych wspomnień są relacje świadków "rzezi Woli", zbrodni w Wawrze, więźniów osadzonych na Pawiaku i Żydów wywiezionych do Treblinki.

Wiceminister kultury i dziedzictwa narodowego Magdalena Gawin wyjaśniała, że świadectwa, które zostały opublikowane, były do tej pory przechowywane w archiwach Instytutu Pamięci Narodowej. Gawin podkreślała, że mają one nie tylko historyczną wartość. Jej zdaniem, dzięki tym źródłom, będzie można zindywidualizować ofiary zbrodni niemieckich czy sowieckich. Jak wyjaśniała, do tej pory mówiąc o ofiarach zbrodni często posługujemy się tylko liczbami, a niezwykle ważne jest, by przypominać kto zginął używając imion i nazwisk.

Dyrektor Ośrodka Badań nad Totalitaryzmami Anna Gutkowska wyjaśnia, że na początek działania portalu zapisyterroru.pl zamieszczono tam relacje świadków "rzezi Woli", ale niebawem znajdą się tam również świadectwa z innych części okupowanej Polski. Na portalu jego twórcy zamierzają umieścić kilka tysięcy relacji i zeznań.

Ośrodek zamierza zorganizować zbiórkę pod hasłem "Podziel się pamięcią!". Dzięki temu zbiór świadectw ma zostać uzupełniony o prywatne zdjęcia, dokumenty, listy i wspomnienia oraz inne pamiątki dotyczące osób, które składały zeznania lub w nich występują. Przekazane pamiątki będzie można zobaczyć w serwisie zapisyterroru.pl. Zgłoszenia można wysyłać na adres: podzielsiepamiecia@obnt.pl.

Ośrodek Badań nad Totalitaryzmem zapewnia, że dzięki uruchomieniu portalu, świadectwa dotrą do szerokiego grona odbiorców, a dzięki tłumaczeniom na język angielski trafią do obiegu międzynarodowego, upowszechniając na świecie wiedzę o okupacji niemieckiej w Polsce.