Przełomowy wyrok SN ws. zakazu przemieszczania się

Zakaz przemieszczenia się, który w ramach 3-tygodniowego lockdownu rząd wprowadził w zeszłym roku za pomocą rozporządzenia, jest niezgodny z prawem. Tak orzekł we wtorek Sąd Najwyższy.

Na przełomie marca i kwietnia 2020 r. w Polsce obowiązywał zakaz przemieszczania się bez uzasadnionej przyczyny. Wyjątkiem było np. wyjście do pracy, lekarza lub na zakupy. Mandaty otrzymywali np. rowerzyści – na jednego z nich, jadącego po bulwarach, nałożono karę w wysokości 10 tysięcy złotych.

Podobnie karani byli biegacze. Wiele osób broniło się przed mandatami tłumacząc, że idą np. do apteki. Wyjątkowego pecha mieli ci, których policja złapała na tzw. terenie zielonym. Przypomnijmy, że rząd zakazał wówczas wstępu do lasów i parków.

Pomimo nakładania kar finansowych przez policjantów, w większości sądy ostatecznie je uchylały powołując się na fakt, że zakaz przemieszczania się nie może być egzekwowany na podstawie rozporządzenia.

Sąd Najwyższy we wtorek uchylił wyroki w trzech sprawach, dotyczących łamania wprowadzonych wówczas obostrzeń epidemicznych. Uwzględnił tym samym kasacje, złożone wcześniej przez Rzecznika Praw Obywatelskich Adama Bodnara.

Według informacji przekazanych przez Martynę Łuczak z zespołu prasowego SN, rozpatrywane we wtorek kasacje dotyczyły wyroków Sądu Rejonowego w Radomsku. Były to sprawy z 1 czerwca, 8 lipca i 4 listopada 2020 r. Chodziło w nich o wymierzenie grzywny, a złamanie zakazu przemieszczania się, korzystania z terenu zielonego lub chodzenia bez maseczki.

Zdaniem RPO, Sąd Najwyższy przy badaniu takich kasacji "będzie mógł się wypowiedzieć co do zasadności karania obywateli za ograniczenia wprowadzone rozporządzeniami w pierwszym okresie epidemii koronawirusa", które - zdaniem Bodnara - wydano bez odpowiednich podstaw ustawowych i przy niewprowadzeniu stanu nadzwyczajnego.

- A to jest niezgodne z konstytucyjnymi zasadami ograniczeń praw i wolności - ocenił RPO.

- Formalnie był to czyn z art. 54 Kodeksu wykroczeń – wykroczenie przeciwko wydanym z upoważnienia ustawy przepisom porządkowym o zachowaniu się w miejscach publicznych – informował RPO.

- Celem przepisów rozporządzenia była ochrona zdrowia i w realizacja konstytucyjnego obowiązku zwalczania chorób zakaźnych. Przepisy te w oczywisty sposób nie stanowią w związku z tym przepisów porządkowych w rozumieniu art. 54 Kw. W przypadku tych ostatnich przedmiot ochrony stanowi bowiem porządek i spokój w miejscach publicznych, a nie ochrona zdrowia – dowodził Bodnar.

- Tylko unormowania, które nie stanowią podstawowych elementów składających się na ograniczenie konstytucyjnych praw i wolności, mogą być treścią rozporządzenia. "W rozporządzeniu powinny być zatem zamieszczane jedynie przepisy o charakterze technicznym, niemające zasadniczego znaczenia z punktu widzenia praw lub wolności jednostki - podkreślał RPO.

Jak przekazał zespół prasowy SN, na przykład w jednej ze spraw, co do której we wtorek SN uchylił orzeczenie sądu rejonowego, mężczyzna został ukarany grzywną 100 zł za to, że nie zastosował się do zakazu przemieszczania się i "stał na chodniku w rejonie sklepu spożywczego, zamkniętego w trakcie interwencji, motywując to tym, że w tym miejscu znajduje się w celu rekreacji dla rozprostowania nóg i rozmowy z kolegą".

Inny z uchylonych we wtorek wyroków dotyczył 200 zł grzywny za - jak pisał Rzecznik - "spacer bez powodu w Wielką Sobotę".

Wcześniej RPO wielokrotnie występował do sądów administracyjnych w sprawie kar pieniężnych wymierzanych przez sanepid za nieprzestrzeganie ograniczeń nakładanych rozporządzeniami. Sądy administracyjne często zaś uchylały takie kary, wskazując m.in. na naruszenie zasad legislacji.

Warto podkreślić, że wg nieoficjalnych informacji Wirtualnej Polski rząd planuej wprowadzić lockdown na Wielkanoc 2021 r. w całym kraju.

Przeczytaj także:

Sylwester 2020. Złamiesz zakaz przemieszczania się, dostaniesz mandat

"Godzina policyjna". Czy funkcjonuje w polskim prawie? Wyjaśniamy

Źródło: Money.pl, PAP