Na wzgórzu archeolodzy poszukują śladów najstarszej świątyni w tym regionie. Według legend, w XI wieku miał ją tam zbudować Św. Brunon z Kwerfurtu. Na wystawie zobaczyć można wyniki prac wykopaliskowych, prowadzonych w tym miejscu w 2000 i 2003 roku. Będzie czynna przez dwa miesiące.
Św. Brunon pod Łomżą?
Wszystko wskazuje na to, że legenda o świętym Brunonie ma swoje uzasadnienie na naszym terenie. Może nie sam Brunon był budowniczym, ale zapewne ktoś z jego kręgu. Prawdopodobnie spod Łęczycy wędrowali z nim zakonnicy i oni mogli tutaj zostać i w ten sam sposób, jak u siebie, zbudowali tutaj świątynię - powiedziała archeolog z łomżyńskiego muzeum, Jolanta Deptała.
W ubiegłym roku, po odkryciu latem przez archeologów śladów budowli na wzgórzu Św. Wawrzyńca, specjalna komisja archeologiczna orzekła, że nie są to pozostałości po najstarszym kościele na północnym Mazowszu, ale nie wykluczyli, że ta świątynia stała obok wzgórza. Dlatego badania mają być tam kontynuowane.
Jak dodała Deptała, oprócz obrysów budowli, jest tam cmentarzysko związane z kościołami, które istniały w przeszłości oraz ślady osadnictwa wczesnośredniowiecznego, a nawet starszego. To jest bardzo bogate stanowisko - oceniła archeolog.
Monety, ozdoby, bogate szaty
Najwięcej jest na wystawie zabytkowych monet. Zobaczyć można np. unikalny krzyżacki brakteat guziczkowy, czyli bity jednostronnie, denary gdańskie i elbląskie Zygmunta Augusta oraz szelągi koronne i litewskie Jana Kazimierza.
Jest też zbiór przedmiotów z odkrytego przez archeologów grobu młodej kobiety: przepaska skórzana zdobiona blaszkami mosiężnymi i szklane paciorki. Miejsce pochówku datowane jest na XIII wiek.
Są też szczątki bogato zdobionych szat (m.in. przetykanych złotą nitką), znalezionych w grobie pochodzącym z XVI-XVII wieku. Archeolodzy zlecili wykonanie badań DNA szczątków w nim znalezionych. Okazało się, że genotyp szczątków świadczy o pochodzeniu zmarłej osoby z terenów pogranicza obecnej Szwajcarii i Niemiec. Nierozwiązana jest zagadka, co ta osoba tutaj robiła - dodaje Deptała.
Kilkaset pochówków
W czasie badań archeologicznych wzgórza w 2000 roku odkryto kilkaset XVI-wiecznych pochówków. Odbyły się tam wtedy dwudniowe uroczystości religijne dla uczczenia tysiąclecia obecności chrześcijaństwa na Ziemi Łomżyńskiej.
Św. Brunon z Kwerfurtu (ok. 974-1009) był niemieckim misjonarzem, hagiografem i propagatorem uniwersalistycznych idei Ottona III. W latach 1005-1009 działał w Polsce, skąd prawdopodobnie wysłał w 1007 r. misję do Szwecji, a w r. 1008 sam wyjechał nawracać Pieczyngów.
Po powrocie zorganizował wyprawę misyjną na tereny zamieszkane przez plemiona pruskie, w trakcie której zginął z rąk Jaćwingów.
