Przedwojenna historia Śródmieścia Warszawy

Najstarsza i największa w Polsce wytwórnia płytowa Syrena-Record, siedziba Polskiego Radia czy pierwsza w Warszawie powojenna kawiarnia, słynna Café Fogg. Kiedyś w tym miejscu były luksusowe sklepy, restauracje. Dziś stoi tu Pałac Kultury i Nauki.

Proces zmian śródmiejskiego kwartału miasta trwał od pierwszych zniszczeń w 1939 aż do 1955, kiedy ukończono Pałac Kultury i Nauki wraz z placem Defilad. W związku z propagandową budową zlikwidowano znaczne fragmenty ulic: Chmielnej, Złotej, Siennej, Śliskiej, Pańskiej, Zielnej oraz nieparzystej strony Marszałkowskiej, a także całą ulicę Wielką.

W ten sposób zniszczony został historyczny układ urbanistyczny centrum miasta. Nie było już śladu po 180 kamienicach i dworcach, które istniały tu w przeszłości. Działanie było na tyle skuteczne, że choć od czasu powstania PKiN minęło zaledwie 60 lat, to o istniejącej tu dawniej zabudowie prawie całkowicie zapomniano.

"W styczniu 1945 zabudowa terenu obecnego placu Defilad była w 60% zrujnowana. Przeważnie jednak spalona, nie zburzona. Dzieła zniszczenia dopełnili przedstawiciele kolejnego totalitaryzmu. W 1946 roku rozpoczęły się masowe wyburzenia. Umożliwił je tzw. dekret Bieruta, wydany w październiku 1945 roku, odbierający wszystkie warszawskie grunty właścicielom".

"Rozbiórki uzasadniano względami technicznymi, przekonując, że spalone domy zagrażają bezpieczeństwu i nie da się ich odbudować. Dostępne dziś archiwalia Biura Odbudowy Stolicy dowodzą jasno, że w wielu przypadkach nie była to konieczność, lecz cel ideologiczny. Piętnując 'ohydę' ozdobnej eklektycznej i secesyjnej architektury, władze dążyły do likwidacji materialnego dziedzictwa XIX-wiecznej Warszawy i zmiany tożsamości miasta. Likwidowano 'burżuazyjną' i 'obcą klasowo' wielkomiejską zabudowę Warszawy".

"Pałac Kultury i Nauki oraz jego najbliższe otoczenie zajęły ponad 50 ha pomiędzy Alejami Jerozolimskimi oraz ulicami: Marszałkowską, Świętokrzyską i Emilii Plater. Budowa 187-metrowego giganta miała nie tylko zwizualizować sowiecką dominację, ale też trwale zmienić centrum stolicy".

Wszystkie śródtytuły, cytaty i zdjęcia pochodzą z książki Magdaleny Stopy "Przed wojną i pałacem", dzięki uprzejmości wyd. Dom Spotkań z Historią.