Unia ratuje nasze dziedzictwo
Za unijne pieniądze polskie muzea powiększą się o nowe
gmachy. Ale nie tylko - powstanie też skansen Karpacka Troja i
Europejskie Centrum Bajki im. Koziołka Matołka w Pacanowie -
zapowiada "Gazeta Wyborcza".
Pieniądze - 78 mln euro - pochodzą z Europejskiego Obszaru Gospodarczego. Starał się o nie tłum chętnych; wpłynęło 600 projektów z całego kraju, ale tylko 110 przebrnęło ocenę formalną. Ostatecznie do realizacji polska strona wybrała 14 projektów wartych w sumie 36,5 mln euro (reszta zostanie podzielona w kolejnych latach). Musiały one dotyczyć zachowania i odbudowy europejskiego dziedzictwa kulturowego lub "tworzyć nowy produkt turystyczny".
Od kilku dni z Brukseli do Ministerstwa Kultury spływają akceptacje pierwszych wniosków kulturalnych z EOG. Na ten moment dyrektorzy instytucji w całej Polsce czekali od kwietnia, kiedy zostały przesłane do Biura Mechanizmów Finansowych w Brukseli. Później przedstawiciele wynajętych agencji konsultingowych na miejscu sprawdzali zasadność każdego wniosku. Polskie projekty dostały od zagranicznych ekspertów bardzo wysokie noty - średnio 4,6 na 5 możliwych punktów.
Nieoficjalnie wiem, że wszystkie projekty zostały zaakceptowane i już w grudniu będzie można zacząć inwestycje - mówi Krzysztof Olendzki, podsekretarz stanu zajmujący się w Ministerstwie Kultury funduszami europejskimi. To wielki sukces, bo o pieniądze nie było łatwo. Na liście chętnych pojawiły się nowe kraje - Rumunia i Bułgaria. Jednak to właśnie Polska wykorzystuje najwięcej pieniędzy na infrastrukturę kulturalną ze wszystkich nowo przyjętych krajów.
Największym wygranym jest Malbork, który będzie realizował aż dwa projekty. Władze miasta odrestaurują za 3 mln euro kilometr średniowiecznych murów obronnych i XVI-wieczny budynek Szpitala Jerozolimskiego. Na zamek w Malborku, perłę gotyku, pójdzie 4,4 mln euro (60% pochodzi z Unii). Po kilkudziesięciu latach zamknięcia zostanie udostępnione turystom skrzydło zachodnie Zamku Średniego. Po raz pierwszy w historii zamku turyści wejdą również do malowniczych piwnic i na strych. W sumie goście będą mieli do dyspozycji 3 tys. m kw. więcej, powstaną nowe trasy do zwiedzania.
Malbork zdobył najwięcej punktów na krajowym etapie oceny. Ex aequo znalazł się Pałac w Wilanowie. Na terenie jedynej w Polsce oryginalnej barokowej rezydencji królewskiej stanie nowy pawilon muzealny. Znajdą się tam rzeźby attykowe - dzieła XVII-wiecznej sztuki kamieniarskiej oraz pokazowa pracownia konserwatorska.
Dzięki 6 mln euro z UE i 2 mln z budżetu miasta samorząd Zamościa wyremontuje i rozbuduje pięć obiektów warownych, w tym cztery bramy. Powstanie tu m.in. muzeum fortyfikacji ze zbiorami broni i mundurów z różnych epok.
Zespół Pałacowo-Parkowy w Rogalinie - oddział Muzeum Narodowego w Poznaniu - dawną posiadłość Raczyńskich z galerią 250 obrazów (Wyspiański, Fałat, Wyczółkowski) przed 1990 r. przyjeżdżało oglądać do 100 tys. ludzi. Teraz liczba odwiedzających nie przekracza 40 tys. rocznie. Wszystko z powodu zamknięcia korpusu głównego pałacu, gdzie podczas remontu popełniono wiele błędów. - Przez lata stan oddziału w Rogalinie był dla nas wyrzutem sumienia. Naprawimy to dzięki unijnym funduszom - zapowiada Gerard Radecki zajmujący się wnioskami unijnymi w Muzeum Narodowym w Poznaniu.
Za 3,3 mln euro dokończony zostanie remont zamku w Łańcucie, jednej z najpiękniejszych rezydencji arystokratycznych w Polsce. Rewitalizację kasyna urzędniczego z 1893 r. z powodu braku funduszy przerwano sześć lat temu. Teraz w dwupiętrowym budynku powstanie muzeum historii miasta. W cennym architektonicznie maneżu (dawna ujeżdżalnia wojskowa) zostanie ulokowane Podkarpackie Centrum Dziedzictwa. Znów będzie działała XIX-wieczna storczykarnia.
Będziemy konkurencją dla Biskupina - zapowiada Jan Gancarski, dyrektor Muzeum Podkarpackiego w Krośnie. Badania archeologiczne prowadzone na tym terenie od dekady odkryły imponujące pozostałości osad z epoki brązu (2000-1300 r. p.n.e.) i wczesnego średniowiecza (780-1031 r. n.e.). Zachowała się osada pierwszych Słowian z fortyfikacjami, drogą i bramą wjazdową do grodu. Miejsce to nazwano Karpacką Troją. Na 9 ha za 2 mln euro powstanie niepowtarzalny w skali europejskiej skansen archeologiczny z wioską z epoki brązu.
Drugi duży zupełnie nowy obiekt (2 tys. m kw.) to Europejskie Centrum Bajki im. Koziołka Matołka ulokowane w Pacanowie. Za 3 mln euro powstaną: multimedialne muzeum, sala kinowa, teatralna, pracownie warsztatowe i księgarnia. Ośrodek będzie propagował najpopularniejsze postacie z bajek całej Europy. (PAP)