Ukraińcy wezwani na front. Jest stanowisko urzędu ds. cudzoziemców

Od 23 kwietnia relacjonujemy zamieszanie wokół ukraińskiej ustawy o mobilizacji. Obsługujące Ukraińców punkty konsularne zaprzestały wydawania nowych dokumentów: paszportów, dowodów tożsamości, praw jazdy, a te są niezbędne do pracy czy wynajęcia mieszkania w Polsce.

- Aby dostać dokument z nowym terminem ważności, obywatel Ukrainy musi przedstawić zaświadczenie o wpisie do wojskowych rejestrów związanych z mobilizacją. Oczywiście, że to pułapka rządu. Po zaświadczenie trzeba pojechać na Ukrainę. Faceci, (...) zdają sobie sprawę, że władze już ich nie wypuszczą - tłumaczyli w rozmowach z WP Ukraińcy pracujący w Polsce.

Co stanie się w przypadku, kiedy dokumenty tożsamości ukraińskiego poborowego utracą ważność? Czy Ukraińcy zostaną zobowiązani do wyjazdu przez polskie służby? Zapytaliśmy o to w polskim Urzędzie ds. Cudzoziemców.

- Możliwości przedłużenia pobytu w Polsce zależą od indywidualnej sytuacji migracyjno-prawnej danego cudzoziemca. Należy jednak pamiętać o specjalnych rozwiązaniach, jak ustawa o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa. Ci, którzy przybyli do Polski od 24 lutego 2022 r. w związku z rosyjską agresją, mogą korzystać z ochrony tymczasowej poprzez rejestrację oraz otrzymanie numeru PESEL UKR i tym samym nie muszą składać wniosków o udzielenie ochrony międzynarodowej - odpowiada Jakub Dudziak, rzecznik prasowy Urzędu do Spraw Cudzoziemców.

Urzędnik wskazał, że powstały przepisy przeciwdziałające popadaniu przez obywateli Ukrainy w nielegalny pobyt oraz wspierające legalizację ich pobytu na terytorium Polski. Z tego powodu wszystkie wizy i zezwolenia na pobyt, karty pobytu oraz terminy ważności polskich dokumentów tożsamości cudzoziemca zostały wydłużone do 30 czerwca 2024 r.

- Procedowana jest nowelizacja ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy, zakładająca wydłużenie tych okresów do 30 września 2025 roku - zapowiada urzędnik.

Jakub Dudziak wskazał, że kwestie dotyczące kontroli legalności pobytu cudzoziemców oraz prowadzenia postępowań o zobowiązaniu do powrotu są kompetencjami Straży Granicznej. Przy czym polskie przepisy o pomocy Ukraińcom pozwalają strażnikom umarzać nawet wszczęte dotąd postępowania o wydalenie.

W Polsce przebywa 958 tys. obywateli Ukrainy, korzystających z tymczasowej ochrony. W 2023 roku zobowiązano do powrotu zaledwie 1941 osób, wynika z danych Straży Granicznej. W rocznym raporcie SG pojawia się liczba 12 tys. Ukraińców, których nie wpuszczono do naszego kraju (przyczyny nie są podawane).

Trudno to policzyć. Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji przekazało WP, iż na terenie Polski przebywa 357 tys. Ukraińców, korzystających ze statusu ochrony tymczasowej (dane z połowy marca). - Przeważającą grupę stanowią chłopcy oraz osoby powyżej 65. roku życia - piszą urzędnicy. Dodatkowo, "stałe lub czasowe pozwolenia na pobyt, zgodne z ogólną procedurą posiada około 307 tys. ukraińskich mężczyzn. Te liczby nie obejmują grupy osób przebywających w Polsce na podstawie wiz lub w ramach ruchu bezwizowego.

Przypomnijmy, że szef polskiego MON Władysław Kosiniak-Kamysz, komentując sprawę mobilizacji w Ukrainie oświadczył, iż Polska oferowała pomoc "żeby objęci obowiązkiem służby wojskowej, udali się na Ukrainę". Minister nie podał szczegółów oferty.

Wypowiedź wyraźnie idzie na przekór deklaracjom unijnych urzędników. Już w czerwcu 2023 roku europejska komisarz ds. wewnętrznych Ylva Johansson oświadczyła, że Ukraińcom objętym ochroną nie grozi żaden przymus i deportacja. W czwartek ukraińska agencja Unian przytoczyła wypowiedzi polityków z Niemiec, że ich kraj nie będzie zmuszał Ukraińców do wyjazdu. Mogą tam pozostać, nawet z nieważnymi paszportami.

Z kolei gen. Roman Polko, były dowódca jednostki GROM wskazał w rozmowie z WP, że Polska mogłaby pomóc Ukrainie w rekrutacji poborowych, ale nie przez zmuszanie ich do wyjazdu, ale tworząc centra szkoleniowe, oferując im przyzwoite przygotowanie do udziału w wojnie.

W dyskusji pada wiele innych emocjonalnych argumentów.

Borys Tynka, Polak będący przewodnikiem po ukraińskiej Odessie zaapelował, aby nie robić nagonki na mieszkających w Polsce uchodźców. - Każdemu, kto obraża Ukraińców, kto wątpi w ich odwagę i poświęcenie zadałbym pytanie: czy chciałbyś, aby Twoje dziecko przeżyło w ten sposób choćby jeden dzień? - napisał na Facebooku. Wpis opatrzył zdjęciem dziecka, które odbiera zamówienie w sieci fast food w Charkowie. Rodzice zapobiegliwie ubrali je w kamizelkę przeciwodłamkową i hełm.

Tomasz Molga, dziennikarz Wirtualnej Polski