Tajemnice PRL: Chiny sprzeciwiły się interwencji zbrojnej ZSRR w Polsce w październiku 1956 roku

- Jednym z powodów, dla których w październiku 1956 roku władze ZSRR nie zdecydowały się na interwencję zbrojną w Polsce był sprzeciw komunistycznych Chin – powiedział w programie ''Tajemnice PRL'' prof. Paweł Machcewicz, dyrektor Muzeum II Wojny Światowej.

W październiku 1956 roku atmosfera polityczna w Polsce osiągnęła stan wrzenia. Społeczeństwo wyrażało niechęć względem ZSRR. Również część elit partyjnych, których liderem był Władysław Gomułka, oczekiwała zmian, które zakończyłyby w Polsce ciemną noc stalinizmu. 19 października na rozmowach w Warszawie pojawiła się radziecka delegacja z Nikitą Chruszczowem na czele.

- Chruszczow i jego otoczenie musieli działać w przekonaniu, że jest zagrożona radziecka kontrola nad Polską. Jednak podczas rozmów Gomułka starał się przekonać lidera delegacji ZSRR, że jeśli Polska ma pozostać krajem pod rządami komunistów i lojalnym członkiem bloku radzieckiego, to wiele musi się zmienić w kwestii relacji polsko-radzieckich. Muszą one stać się bardziej partnerskie, powinna zaistnieć polska autonomia i polska droga do socjalizmu – mówi prof. Machcewicz.

Rozmowy zostały przerwane po kilkunastu godzinach, a Chruszczow wrócił do Moskwy z resztą sowieckiej ekipy w godzinach rannych 20 października. Jednak po powrocie wydał rozkaz zatrzymania marszu Armii Czerwonej na Warszawę, której dwie dywizje zdążyły już opuścić swoje bazy w Bornym Sulinowie na Pomorzu Zachodnim i w Żaganiu na Dolnym Śląsku.

- Można domniemywać, że ta decyzja była uwarunkowana dwoma czynnikami. Po pierwsze, komunistyczne Chiny wysłały do Moskwy bardzo wyraźny sygnał, że nie życzą sobie siłowego rozwiązania w Polsce. Po drugie, wybuchły walki w Budapeszcie. Chruszczow uznał, że ZSRR nie może sobie pozwolić na interwencję zbrojną w dwóch krajach – mówi prof. Machcewicz.

W programie "Tajemnice PRL" przedstawiamy najważniejsze wydarzenia i zjawiska społeczne z Polski ludowej. Program prowadzi prof. Antoni Dudek, przewodniczący Rady IPN. Gościnnie w programie wystąpią historycy - najlepsi specjaliści w omawianych tematach.