wojna polsko-bolszewicka

W wojnie polsko-bolszewickiej, prowadzonej w latach 1919-1921, po polskiej stronie walczyło kilku amerykańskich pilotów. Doświadczeni weterani stworzyli oddział ochotniczy, który był ważnym wsparciem dla młodego polskiego lotnictwa.

• Klęska na frontach Wielkiej Wojny oraz wybuchy rewolucji lutowej i bolszewickiej pogrążyły Rosję w chaosie
• Kraj stał się sceną walk między białymi a czerwonymi oraz narodami, które chciały się wyzwolić spod władzy Moskwy
• Na Syberii sformowano również V Dywizję Strzelców Polskich
• Jednostka brała udział w walkach u boku adm. Kołczaka, jednego z antybolszewickich dowódców
• ''Polacy to prawdziwe rogate diabły'' – mówiła rosyjska ludność Syberii w uznaniu wojennego męstwa Polaków

Wielkie polskie zwycięstwo w sierpniu 1920 r. pod Warszawą nie rozstrzygnęło losów wojny z Sowietami. Armia Czerwona otrzymała dotkliwy cios, ale wciąż stanowiła zagrożenie dla Polski. Ostateczne rozstrzygnięcie miało nastąpić dopiero w trakcie starcia nad Niemnem. Jak osiągnięto to zapomniane dziś zwycięstwo?

W sierpniu 1920 r. wojna polsko-bolszewicka trwała już osiemnaście miesięcy. Mimo początkowych sukcesów, latem tego roku Polska stanęła przed widmem całkowitej klęski. W przypadku porażki stałaby się kolejną radziecką republiką. Na szczęście rozpoczęta 13 sierpnia 1920 r. Bitwa Warszawska odwróciła losy konfliktu i uratowała Europę przed sowietyzacją. Dlaczego Polakom udało się odnieść tak wielki sukces? O tym w najnowszym programie z cyklu "Historica".

''Gdyby Piłsudski mógł spojrzeć w przyszłość i ujrzeć monstrum, jakim stała się sowiecka Rosja, być może w 1920 r. polska armia ruszyłaby na Moskwę. Ale nie będąc jasnowidzem i mając wybór między pokojem, a samobójstwem, wybrał to pierwsze'' – pisze Andrzej Krajewski w artykule dla WP.

• Rómmel zasłynął pokonaniem 1 Armii Konnej Budionnego w wojnie polsko-bolszewickiej
• Podczas kampanii wrześniowej gen. Rómmel porzucił swoich żołnierzy na polu bitwy
• W 1945 r. dowódca przyłączył się do komunistów

- Powstanie Warszawskie było wielką katastrofą narodową. Być może jednak pokazało Sowietom, że Polacy są twardym narodem, którego nie da się łatwo zniewolić, bo są gotowi na wszystko. Dziś powstanie powinno nas uczyć tego, że światu musimy pokazywać się jako ci, którzy budzą dumę i respekt - mówi w rozmowie z WP Bogusław Wołoszański, znany publicysta historyczny, autor kultowej telewizyjnej serii historycznej ''Sensacje XX wieku''.

• Podczas wojny polsko-bolszewickiej 1 Armia Konna Budionnego dopuściła się licznych zbrodni
• Żołnierze tej jednostki bez litości mordowali jeńców, rannych i ludność cywilną
• Czerwonoarmiści ze szczególną nienawiścią traktowali polskich oficerów
• Krwawy pochód "konarmiejców" udało się zatrzymać dopiero na przedpolach Lwowa i Warszawy

• Wielkopolanie samodzielnie zorganizowali armię, która wyzwoliła region
• Armia Wielkopolska liczyła 100 tys. żołnierzy
• Oddziały z Wielkopolski walczyły o wyzwolenie Lwowa i wschodniej Małopolski
• Za walkę w wojnie polsko-bolszewickiej 14 Wielkopolska Dywizja Piechoty otrzymała Virtuti Militari
• Ukraińcy walczący z Polakami nazywali Wielkopolan "rogatymi diabłami"
• Armia Wielkopolska była elitą Wojska Polskiego dzięki świetnej organizacji i doświadczeniu zdobytemu w armii niemieckiej w I wojnie światowej

• Polscy Tatarzy utworzyli oddział kawalerii, który miał bronić niepodległości Polski
• Pułk jazdy tatarskiej poniósł ogromne straty walcząc m.in. na Ukrainie i pod Płockiem
• Tatarzy, wspólnie z polskimi ułanami, uratowali Płock przed bolszewikami
• Połowę pułku stanowili muzułmanie - Tatarzy, Azerowie i kaukascy górale
• Jednostka została rozwiązana po niechlubnym incydencie, w jej miejsce powołano "Dywizjon Muzułmański"

Rewolucyjny Czerwony Pułk Warszawski to jeden z pierwszych oddziałów Armii Czerwonej i jeden z najbardziej egzotycznych - obok najliczniejszych Polaków, służyli w nim m.in. Chińczycy i Koreańczycy. Przysięgę wojskową odbierał od nich osobiście Włodzimierz Lenin. Swoją wierność nowej ojczyźnie udowodnili tłumiąc antybolszewickie powstanie w Jarosławiu, gdzie po drugiej stronie walczyło wielu Polaków. Po raz pierwszy bolszewicy dokonali tam masowej egzekucji. Wśród rozstrzelanych mogli być również polscy oficerowie. Niewykluczone, że polscy czerwonoarmiści strzelali w tył głowy do swoich rodaków - pisze Mateusz Staroń w artykule dla WP.

• 25 kwietnia 1920 r. Polacy wykonali uderzenie prewencyjne, aby wyprzedzić agresję sowiecką
• Bolszewicy mieli nad Polską przewagę w liczbie żołnierzy i w uzbrojeniu
• Armia sowiecka była mało zdyscyplinowana, a masowe dezercje były normą
• Dla bolszewików Polska była centrum światowego systemu imperialistycznego

**Piotr Włoczyk:** Kto kogo zaatakował w 1920 r.?

Rosjanie, którzy po rewolucji bolszewickiej chcieli stworzyć "Trzecią Rosję" - nową siłę między białymi i czerwonymi - opierali swoją walkę o sojusz z Polską. Borys Sawinkow otrzymał od Józefa Piłsudskiego obietnicę wsparcia organizacji rosyjskich oddziałów na terytorium Polski i 300 mln marek polskich. U boku polskiej armii Rosjanie mieli zdobyć Moskwę, aby stworzyć pod auspicjami Piłsudskiego nową, demokratyczną Rosję. Sformowane na terenie Polski rosyjskie wojska liczyły ostatecznie 10 tys. ludzi.

Sceny walki z wykorzystaniem techniki slow motion, Ossów widziany z lotu ptaka, wypowiedzi największych autorytetów w dziedzinie Bitwy Warszawskiej, a także znane nazwiska filmu i telewizji

Rosjanie zostali całkowicie zaskoczeni polskim uderzeniem. Jeszcze większe wrażenie wywarło na nich pojawienie się czołgów. Zamiast przyjąć bitwę w mieście i korzystając z zasobów twierdzy bronić się, w panice uciekli z miasta. Panika udzieliła się pozostałym wojskom bolszewickim i po trzech tygodniach na Łotwie nie było już rosyjskich żołnierzy - pisze dr Tymoteusz Pawłowski w artykule dla WP.

Najwłaściwszym sposobem upamiętnienia pochowanych na Cmentarzu Rakowickim żołnierzy Armii Czerwonej, zmarłych w obozie w Dąbiu, byłoby wzniesienie krzyża prawosławnego - uważa Polskie Towarzystwo Historyczne.