Szef MON weźmie udział w obchodach 75. rocznicy Zbrodni Zgierskiej

"20 marca obchodzimy 75. rocznicę 'Zbrodni Zgierskiej'"

Na uroczystości w Zgierzu zaprasza wojewoda łódzki Zbigniew Rau. Weźmie w nich udział między innymi minister obrony narodowej Antoni Macierewicz. Jego obecność potwierdziła w piątek w rozmowie telefonicznej z Wirtualną Polską rzecznik prasowy wojewody łódzkiego.

W marcu 1943 roku niemieckie władze okupacyjne rozstrzelały w Zgierzu stu Polaków - do masowej egzekucji doszło w miejscu zwanym wówczas Placem Stodół (obecnie Plac Stu Straconych) z udziałem przymusowo spędzonych mieszkańców okolicznych miejscowości. Rozstrzelanych pochowano w Lesie Lućmierskim.

Akcja miała być odwetem za zamach dokonany przez żołnierza polskiego podziemia Józefa Mierzyńskiego, w którym zginęło dwóch funkcjonariuszy gestapo.

- 20 marca obchodzimy 75. rocznicę "Zbrodni Zgierskiej", największej egzekucji publicznej ludności polskiej na terenach wcielonych do Rzeszy. Będziemy czcić pamięć stu ofiar tej kaźni, nie zapominając o tym, że pochowane one zostały w Lesie Lućmierskim, gdzie w czasie okupacji pochowano ponad 2 tys. Polaków straconych w różnych okolicznościach przez okupantów - podkreślił wojewoda łódzki Zbigniew Rau na konferencji prasowej w piątek.

Jak przypomniał wojewoda, kompleks leśny koło Zgierza stał się bezimiennym cmentarzem m.in. dla polskich i żydowskich przedstawicieli łódzkiej inteligencji, którzy zostali aresztowani już we wrześniu 1939 r. Dane dotyczące liczby ofiar "Intelligenzaction" oraz późniejszych egzekucji pozostają szacunkowe; jesienią 1944 r. hitlerowcy zaczęli zacierać ślady swoich zbrodni - leśne mogiły były rozkopywane, a wydobyte szczątki - palone w specjalnym polowym krematorium.

- Las Lućmierski kojarzy nam się dzisiaj z terenami rekreacyjnymi. Trzeba jednak pamiętać, że miejsca te były świadkiem bezprzykładego bestialstwa totalitarnego systemu, który okupacyjne władze narzuciły tej części Polski - dodał Rau.

W niedzielę w Muzeum Miasta Zgierza otwarta zostanie wystawa "Zbrodnia Zgierska 20 III 1942 r. W rocznicę wydarzeń". Wieczorem na Placu Stu Straconych odbędzie się inscenizacja w hołdzie dla ofiar egzekucji.

- Miasto Zgierz i Instytut Pamięci Narodowej prowadzą wielowątkową działalność edukacyjną związaną z największą na terenie Kraju Warty egzekucją publiczną. Jedno z nich to publikacja "Dziś za jednego Niemca śmierć poniesie pięćdziesięciu Polaków". Tytuł to słowa wypowiedziane przed egzekucją w Zgierzu przez prezesa rejencji łódzkiej Friedricha Ubelhora - zaznaczył dyrektor łódzkiego IPN Paweł Perzyna.

W niedzielę rozstrzygnięty zostanie także konkurs literacki "Byłem jednym z... - w rocznicę Zbrodni Zgierskiej". Jak podał Perzyna, zgłoszono na niego ponad 80 prac. W kwietniu uczniowie szkół biorących udział w konkursie wyruszą w rajd śladami Zbrodni Zgierskiej.

W poniedziałek w zgierskim kościele pw. Świętej Katarzyny Aleksandryjskiej odbędzie się msza święta w intencji ofiar, a następnie - uroczysty pogrzeb w Lesie Lućmierskim. Udział w uroczystościach zapowiedziało ok. 80 członków rodzin pomordowanych. Na miejscu będą oni mogli oddać materiał genetyczny, który wykorzystany zostanie do badań identyfikacyjnych.

Badania archeologiczne

W latach 2012-13 w Lesie Lućmierskim przeprowadzone zostały badania archeologiczne, które m.in. umożliwiły zlokalizowanie pierwotnej mogiły Stu Straconych. Odkryto tez dokumenty świadczące o dwukrotnej jej ekshumacji - przeprowadzonej przez Niemców w 1944 r. i przez władze polskie w 1945 r. Szczątki miały zostać przeniesione w miejsce, gdzie obecnie znajduje się krzyż i pomnik pomordowanych.

Analiza antropologiczna pozyskanych z tego miejsca szczątków wskazuje, że po wojnie we wspólnej mogile pochowane zostały prawdopodobnie także ofiary innych zbrodni hitlerowskich, które zostały ekshumowane z leśnych grobów. Do tej pory badania w ramach Sieci Identyfikacji Genetycznych Ofiar pozwoliły na ustalenie 14 profili DNA ofiar. Zgromadzono też 12 profili DNA pochodzących od członków rodzin ofiar Zbrodni Zgierskiej.