Składka zdrowotna w Polsce - ile wynosi? Różnice pomiędzy składką zdrowotną dla przedsiębiorców i postulaty zmian

W Polsce niemal każdy obywatel objęty jest obowiązkowym ubezpieczeniem zdrowotnym, a środki na finansowanie publicznej opieki medycznej trafiają do Narodowego Funduszu Zdrowia (NFZ) m.in. poprzez składkę zdrowotną. Choć z założenia ma ona zapewniać dostęp do świadczeń medycznych, w praktyce dla wielu jest źródłem frustracji – szczególnie po reformach wprowadzonych w ramach Polskiego Ładu.

Składka zdrowotna w Polsce to obowiązkowe świadczenie pieniężne, które finansuje działanie publicznej służby zdrowia, w tym Narodowego Funduszu Zdrowia (NFZ). Jest to opłata, którą – zgodnie z ustawą – musi uiszczać niemal każdy obywatel objęty obowiązkowym ubezpieczeniem zdrowotnym, niezależnie od formy zatrudnienia. Jej wysokość zależy od rodzaju uzyskiwanego dochodu, a także od formy opodatkowania w przypadku prowadzenia działalności gospodarczej.

Od 2022 roku, w ramach tzw. Polskiego Ładu, zmieniły się zasady obliczania składki zdrowotnej. Dla osób zatrudnionych na umowę o pracę składka zdrowotna wynosi 9% podstawy wymiaru (najczęściej jest to brutto wynagrodzenia). Nie jest już możliwe odliczenie tej składki od podatku, co wcześniej obniżało efektywne obciążenie podatkowe.

W przypadku emerytów i rencistów, składka zdrowotna także wynosi 9% świadczenia brutto i jest potrącana automatycznie. Warto podkreślić, że składka zdrowotna – kto płaci – to szeroki katalog podmiotów: od pracowników i przedsiębiorców, przez osoby pobierające zasiłki, aż po rolników i studentów objętych dobrowolnym ubezpieczeniem.

W 2025 roku minimalna składka zdrowotna dla osoby zatrudnionej na umowę o pracę przy płacy minimalnej (której wysokość wynosi 4242 zł brutto) wynosi około 382 zł miesięcznie. Środki te trafiają do budżetu NFZ, który odpowiada za finansowanie świadczeń zdrowotnych w Polsce.

W przypadku osób, które nie są objęte żadnym innym tytułem do ubezpieczenia, mogą one dobrowolnie przystąpić do ubezpieczenia zdrowotnego w NFZ – wówczas składka wynosi w 2025 roku około 684,79 zł miesięcznie i jest wyliczana na podstawie przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw.

Warto pamiętać, że składka zdrowotna w Polsce to nie tylko koszt, ale także gwarancja dostępu do bezpłatnych świadczeń medycznych w ramach publicznej ochrony zdrowia. Mimo to temat ten pozostaje jednym z najbardziej kontrowersyjnych w debacie publicznej – zarówno ze względu na wysokość opłat, jak i realną jakość usług finansowanych z budżetu NFZ.

Składka zdrowotna dla przedsiębiorców od lat budzi wiele emocji i kontrowersji. Przed 2022 rokiem była ona stała i wynosiła niewiele ponad 380 zł miesięcznie, niezależnie od dochodu. Jednak zmiany wprowadzone przez Polski Ład całkowicie zmieniły zasady jej naliczania, wiążąc ją bezpośrednio z osiąganym dochodem, co dla wielu jednoosobowych działalności gospodarczych okazało się znacznym obciążeniem finansowym.

W 2025 roku wysokość składki zdrowotnej dla przedsiębiorców zależy od wybranej formy opodatkowania:

• Składka zdrowotna ryczałt: naliczana w trzech progach w zależności od rocznego przychodu – od około 419 zł do nawet 1258 zł miesięcznie.
• Składka zdrowotna podatek liniowy (19% PIT): wynosi 4,9% od dochodu, bez możliwości odliczenia od podatku.
• Składka zdrowotna od dochodu przy skali podatkowej (12% i 32% PIT): to 9% od dochodu, również bez odliczenia.

To właśnie te zmiany spowodowały falę krytyki. Przedsiębiorcy zaczęli alarmować, że system jest niesprawiedliwy – osoby osiągające wyższe dochody muszą płacić dużo więcej, mimo że dostęp do publicznej służby zdrowia pozostaje taki sam. Ponadto brak możliwości odliczenia składki od podatku, w połączeniu z rosnącymi kosztami prowadzenia działalności, został odebrany jako ukryte podniesienie danin publicznych.

W odpowiedzi na liczne postulaty organizacji zrzeszających przedsiębiorców, Sejm uchwalił ustawę wprowadzającą obniżenie składki zdrowotnej dla części podatników. Zakładała ona m.in. przywrócenie częściowego odliczenia składki od podatku oraz korzystniejsze zasady naliczania dla małych firm. Ustawa jednak została zawetowana przez prezydenta, co wywołało kolejną falę niezadowolenia wśród przedsiębiorców.

Dziś wielu właścicieli firm nadal postuluje gruntowną reformę systemu składkowego. Ich zdaniem obecna składka zdrowotna dla przedsiębiorców jest nieprzejrzysta, niesprawiedliwa i nieadekwatna do jakości usług oferowanych przez służbę zdrowia finansowaną z budżetu NFZ.

Składka zdrowotna w Polsce od kilku lat znajduje się w centrum zmian legislacyjnych, które mają wpływ zarówno na przedsiębiorców, jak i osoby zatrudnione na etacie. Główne reformy zostały wprowadzone w ramach Polskiego Ładu, jednak już w 2023 i 2024 roku rząd i parlament zaczęli dostrzegać potrzebę korekt – zarówno ze względów ekonomicznych, jak i społecznych.

W 2025 roku Sejm przyjął ustawę zakładającą częściowe obniżenie składki zdrowotnej dla przedsiębiorców, szczególnie tych rozliczających się liniowo i ryczałtem. Nowelizacja miała umożliwić ponowne częściowe odliczenie składki zdrowotnej od podatku dochodowego, co oznaczałoby realne zmniejszenie całkowitego obciążenia fiskalnego dla małych firm.

Ustawa przewidywała m.in.:

• nowy, niższy limit składki dla osób na podatku liniowym,
• ulgi dla przedsiębiorców z przychodami poniżej określonego progu,
• uproszczenie zasad raportowania do ZUS.

Jednak w maju 2025 roku prezydent zawetował te zmiany, argumentując, że mogą one zagrozić stabilności finansowej Narodowego Funduszu Zdrowia. W uzasadnieniu podkreślono, że planowane zmiany w składce zdrowotnej mogą prowadzić do zmniejszenia budżetu NFZ, a co za tym idzie – do pogorszenia jakości i dostępności usług publicznej służby zdrowia.

To weto zablokowało reformę, ale nie zakończyło dyskusji. Eksperci i organizacje pracodawców domagają się systemowych rozwiązań, które zapewnią jednocześnie:

• sprawiedliwość składkową,
• stabilne finansowanie ochrony zdrowia,
• i przejrzystość zasad naliczania składek.

Dyskusja toczy się również wokół modelu solidarnościowego – czy osoby zarabiające więcej powinny płacić proporcjonalnie więcej, nawet jeśli nie korzystają częściej z usług zdrowotnych? Czy może składka zdrowotna powinna być znów jednolita i ryczałtowa? Pytania te pozostają otwarte i są jednym z głównych punktów debaty politycznej w 2025 roku.

Składka zdrowotna w Polsce stała się jednym z głównych tematów kampanii prezydenckiej 2025. Kandydaci różnych opcji politycznych wykorzystują szerokie niezadowolenie społeczne – zwłaszcza wśród przedsiębiorców – by prezentować swoje propozycje zmian w systemie finansowania ubezpieczenia zdrowotnego.

Na pierwszy plan wysuwają się postulaty dotyczące:

• obniżenia składki zdrowotnej dla przedsiębiorców,
• przywrócenia możliwości odliczenia składki od podatku dochodowego,
• uproszczenia systemu naliczania i rozliczania składek w ZUS.

Kandydaci opozycyjni krytykują aktualny system jako niesprawiedliwy i uderzający szczególnie w małych przedsiębiorców. Proponują m.in. wprowadzenie ryczałtowej składki dla wszystkich firm z dochodem poniżej określonego progu, niezależnie od wybranej formy opodatkowania. Pojawiają się także propozycje stworzenia funduszu kompensacyjnego dla osób, które w ostatnich latach poniosły straty w związku z gwałtownym wzrostem kosztów prowadzenia działalności.

Z kolei obóz rządzący – broniąc dotychczasowego modelu – wskazuje, że składka zdrowotna od dochodu jest bardziej sprawiedliwa społecznie i odpowiada zasadzie solidarnościowej. Argumentuje, że jej wysokość powinna odzwierciedlać realną zdolność finansową płatnika i zabezpieczać potrzeby budżetu NFZ, który stoi przed wyzwaniami związanymi ze starzeniem się społeczeństwa i rosnącymi kosztami leczenia.

Kontrowersje budzi także prezydenckie weto, które zablokowało ustawę łagodzącą przepisy dla przedsiębiorców. Dla wielu komentatorów była to decyzja o charakterze politycznym, która postawiła głowę państwa w centrum debaty o przyszłości służby zdrowia i roli państwa w jej finansowaniu.

Nie ulega wątpliwości, że niezależnie od tego, kto wygra wybory, temat składki zdrowotnej i jej reformy pozostanie jednym z kluczowych wyzwań społeczno-gospodarczych. Rosnące oczekiwania wobec systemu ochrony zdrowia i równoczesne zmęczenie rosnącymi obciążeniami fiskalnymi sprawiają, że kompromis będzie trudny, ale konieczny.

Źródła: ZUS, gov.pl, prezydent.pl, Biznes Wprost, Medonet