Skarb, Słowianie i ekskluzywne baraki Rzymian - nowe odkrycia archeologów w Novae

Warszawscy archeolodzy prowadzą wykopaliska w Novae od ponad pół wieku. Ich prace pozwalają co roku odkrywać kolejne szczegóły dotyczące realiów życia członków dwóch historycznie ważnych legionów – VIII Augusta i I Italskiego - w Novae zachowały się bowiem relikty obozów sprzed dwóch tysięcy lat.

Latem naukowcy z Ośrodka Badań nad Antykiem Uniwersytetu Warszawskiego kontynuowali prace w odkrytych w zeszłych sezonach drewnianych barakach legionistów I kohorty legionu VIII Augusta.

Archeolodzy przypuszczali, że baraki mieściły albo cztery, albo dwie rzymskie centurie. W pierwszym przypadku konstrukcja mierzyłaby 80 m długości, w drugim - połowę mniej. Dlatego spodziewali się odkryć dalszą część konstrukcji lub jej mury zewnętrzne. Tymczasem na archeologów czekała niespodzianka.

"Wynik wykopalisk okazał się całkiem zdumiewający. Odsłoniliśmy świetnie zachowaną posadzkę wykonaną z zaprawy hydraulicznej - a zatem mającą właściwości uszczelniające. Zajmowała ona oryginalnie całą powierzchnię jednego dużego pomieszczenia baraków. Zastosowanie takiej zaprawy sugeruje, że możemy mieć do czynienia z pomieszaniem łaziebnym. Dotychczas w całym imperium odkryto zaledwie dwie łaźnie w drewnianych budowlach, jednak nigdy i nigdzie w barakach legionistów" - zaznacza prof. Dyczek.

W Novae w praktycznie każdym miejscu, gdzie prowadzono wykopaliska, odkrywano elementy zaawansowanej technologicznie sieci wodociągowej lub kanały ściekowe. Na terenie obozu woda bieżąca płynęła za pomocą rur terakotowych i ołowianych (tylko w tym roku archeolodzy odkryli dwumetrowy fragment rury wykonanej z tego materiału) oraz kanałów zbudowanych z kamieni i cegieł. Była doprowadzana do wnętrza obozu wodociągiem z rzeki Dermen. Takie instalacje świadczą o tym, że Rzymianie przykładali dużą wagę do czystości nawet z dala od domu, na rubieżach swojego świata. Nowe znalezisko polskich badaczy w baraku legionistów idzie w parze z dotychczasowymi ustaleniami na temat ich higieny.

Archeolodzy uzyskali też szczegółowe dane dotyczące konstrukcji samych baraków. Główne ściany nośne były wykonane z użyciem konstrukcji skrzynkowej - wnętrze drewnianej ramy wykonanej z grubych belek wypełniały umieszczone pionowo drewniane słupy, na których osadzono plecionkę, a następnie pokryto ją grubą warstwą lessu z sieczką.

Prof. Dyczek wskazuje na drugie ważne odkrycie dokonane w tym sezonie - jest to skarb monet, na który składa się 48 numizmatów. "Unikalność tego zbioru polega na tym, że obejmuje on okres od początku II w. n.e., po połowę III w. n.e. i składa się z monet tzw. prowincjonalnych, a zatem wybijanych w mennicach poza Rzymem. Jest to największy skarb takich monet odkryty dotychczas w Bułgarii" - przekonuje naukowiec. Jego zdaniem monety ukryto ok. połowy III w., prawdopodobnie w związku z inwazją Gotów.

Prawdziwym zaskoczeniem dla naukowców było odkrycie dobrze zachowanego, niewielkiego pieca. "Nie byłoby to sensacją samą w sobie, gdyby nie fakt, że tego typu bardzo rzadkie odkrycia wiążemy z pierwszym osadnictwem słowiańskim na ziemiach bułgarskich. Jest to pierwszy trwały ślad ich pobytu w tym miejscu" - mówi prof. Dyczek. Piec pochodzi z VI w., kiedy Cesarstwo Rzymskie uległo już upadkowi, m.in. na skutek najazdów licznych plemion ze wschodniej Europy, w tym Sklawinów, czyli Słowian.